گذری برتمثیل در مثنویهای طالب علی خان لکهنویی، متحلص به عیشی

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

زیبا فلاحی ¹ , مهرداد چترایی ² , مریم محمودی ³

1 - دانشجوی دکترای زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، دهاقان،
2 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، نجف آباد، ایران.
3 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، دهاقان، ایران

تاریخ دریافت : 1398/04/01 تاریخ پذیرش : 1398/04/01 تاریخ انتشار : 1398/02/01

کلید واژه: مثنوی, تمثیل, داستان تمثیلی, طالب علی متخلص به عیشی, the Persian allegories, Taleb Ali Khan Eishi, narrative Allegory, the Masnavi,

چکیده مقاله :

تمثیل یکی از مهمترین و کهن ترین شیوه‌های بلاغی در ادب فارسی ایران و فرهنگ اجتماعی جهان است. به دلیل ظرفیت معنایی وکاریزمای گفتمان؛ حجم بزرگی از ادبیات تعلیمی را پوشش می‌دهد. در این مقاله ضمن معرفی ِ نسخه‌ی خطی "کلیات دیوانِ طالب علی خان متخلص به عیشی" نمونه‌های تازه‌ای از تمثیلات داستانی و شعری را از متن آن می‌آوریم. نسخه خطی این دیوان، به خط نستعلیق کتابت شده است. از ذکر تحمیدیه ها و مناقب اهل بیت و بسیاری از ائمه اطهار (علیه السّلام) می توان فهمید که طالب علی خان (عیشی) شاعری متدین و در مذهب شیعه ی اثنی عشری، با مشرب عرفانیست. این تحقیق که به روش تحلیلی-کتابخانه ای انجام شده، تمثیلات در مثنویِ 2161 بیتی عیشی را بررسی نموده است. بیش از 200 تمثیل در نسخه وجود دارد، و مهم‌ترین آن‌ها مثنویِ "چهار دوست" است که به عنوان داستان تمثیلی به آن پرداخته‌ایم.

چکیده انگلیسی:

Allegory is one of the most important and most ancient rhetorical methods in Persian literature and the social culture of the world. It covers a large volume of educational literature due to its semantic capacity and the function of discourse. The allegory in Persian manuscripts has a cultural-literary, sustainable and continuous approach. In this article, introducing the version of "The General Divan of Talib Ali Khan called Eishei" of 1232 AH, we will bring new examples of his allegories. Eishei was born in 1197 and at the age of 35 he wrote "Urdu Diwan" and "Persian General". The Persian version has been written into Nastaliq's font. In spite of the impeachment of the Ahlul Bayt and very Imams (PBUH), it can be understood that Talib Ali Khan ('Eishei') is a devout poet and a Shiite religious scholar with a mystical role. The poet has been able in allegorical tales. This speech, for the first time, examines allegories in 2161 bits of Masnavi. Based on the writers' compilation, over 200 allegories and its variants have been published, most notably the "Four Friends" Masnavi, which we have dealt with as an allegorical story. This research by analytical-librarian method can prove the cultural interaction of the subcontinent with the Persian language and add to the culture of the Persian allegories abroad.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم

1. آقا حسینی، حسین. همتیان، محبوبه (1394). نگاهی تحلیلی به علم بیان، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.


2. ایرنا ریما مکاریک (1384). دانش نامه نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمه: مهاجر، مهران و نبوی، محمد، تهران: نشرِ آگه.


3. برن، راندا (1386 ش). راز. ترجمه: مهدی قراچه داغی. تهران: پیکان.


4. پور نامداریان، تقی. (1383). رمز و داستان های رمزی در ادب فارسی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. چ پنجم.


5. تودوروف، تزوتان (1382). بوطیقای ساختارگرا. ترجمه محمد نبوی. تهران: آگاه.


6. حسینی، حسن. (1367). بیدل، سپهری وسبک هندی، تهران: سروش (به نقل از تعریفات جرجانی). فصل نامه تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی. دانشگاه آزاد اسلامی-واحد بوشهر. شماره بیست و سوم. بهار 1394(ش.پ 23)


7. حسینی کازرونی، احمد. (1394). تمثیل و ادبیات تمثیلی. فصل نامه تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی. دانشگاه آزاد اسلامی-واحد بوشهر. شماره بیست و سوم.


8. دهخدا، علی اکبر. (1386). امثال و حکم. دوره چهار جلدی. تهران: مؤسسه انتشاراتِ امیرکبیر. چ چهاردهم.


9. سجادی، سید ضیاءِ الدین (1374). فرهنگ لغات وتعبیرات با شرح اعلام و مشکلاتِ دیوان خاقانی شروانی. دو جلدی تهران: انتشارات زوّار.


10. شریفی دوست، حمزه. (1390 ش). نیم نگاهی به فرضیه جذب (راز). قم: عصر آگاهی.


11. شمیسا، سیروس. (1386). فرهنگ اشارات (اساطیر، سنن، آداب ... . دو جلدی. چاپ نخست از ویرایش دوم. تهران: نشر میترا.


12. علوی مقدم، محمد. اشرف زاده، رضا. (1379). معانی و بیان. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). چ دوم.


13. علیپور، پوران (صدیقه). (1394). بوطیقای اثر ادبی در رخداد پیشامتن، متن و پسا متن. زبان شناخت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. شماره اول. سال ششم. بهار و تابستان.


14. فتوحی، محمود (1389). بلاغت تصویر. تهران: انتشارات سخن. چ دوم.


15. مظاهری سیف، حمید رضا. (1390 ش). قانون جذب. قم: عصر آگاهی.


16. محمود حسن قیصر، سیّد اَمروهوی، «طالب علی عیشی».، (کتاب‌خانه رضا، رامپور، هندوستان) مجلّه «معارف»، دارالمصنّفین، شهرِ اَعظم‌گَر، هندوستان، شماره 4، جلد 5، آوریل 1960، صفحات: 261- 273؛ شماره 5، جلد 5، می 1960، صفحات: 380 تا 389.


17. معین، محمد. (1364). فرهنگ فارسی دوره شش جلدی. تهران: مؤسسه انتشارات ِ امیرکبیر. چ هفتم.


18. میرچاالیاده (1384). اسطوره و رمز در اندیشه میرچاالیاده. ترجمه‌ی جلال ستاری. تهران: نشر مرکز. چ دوم.


19. نسخه خطیِ "کلیات دیوان طالب علی لکهنوی متخلص به عیشی" به شماره 676/16342 سنه 1232 ه.ق. مجلس شورا (سنا


20. ولادیمیرپراپ (1392). ریخت شناسی قصه‌های پریان. ترجمه: فریدون بدره ای. تهران: انتشارات توس. چ سوم.
    
    
    1. Wittgenstein. ludwing (1953). philosophical investigation. london: oxford basil balk wel pudlishers.
    
    
    2. Hirschjr. e. d. (1967). validity in interpretation. yale university press. New ha ven and London.
    
    
    3. Olsen tein haugrom (1987). the end of literary theory. cambridge university press.
    
    
    4. https://www.yjc.ir «علاءالدین» دوباره بازمی‌گردد/ ویل اسمیت در نقش غول چراغ جادو 19 مهرِ 1397.