بررسی آموزه‌های تعلیمی در ازدواج‌های سیاسی ایران
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی
دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد تبریز ـ ایران
کلید واژه: ادبیات فارسی, Persian literature, ادبیات تعلیمی, ازدواج سیاسی, ایران پیش از اسلام, political marriage, pre -Islam Iran, victimized woman,
چکیده مقاله :
زن در طول تاریخ ایران عمدتا در کنار مرد و با عنوان همسر و مادر نقش ایفا کرده است و نداشتن شوهر نهایتاً با بی‌فرزندی و عقیم بودن و بی‌ارج بودن زن در جامعه برابر بوده است؛ از این رو مداقه در ازدواج زنان و آموزه‌های تعلیمی مترتب بر آن امری ضروری محسوب می‌شود. اگرچه در برخی از دوره‌های تاریخی، خواست و اراده زن در انتخاب همسر محترم شمرده می‌شد اما اغلب ازدواج‌های مصلحتی بی اراده طرفین صورت می‌گرفت و زنان عموماً به مثابه کالا یا وجه‌المصالحه از قومی به قومی و از حرمسرای پادشاهی به شبستان سلطانی دیگر انتقال می‌یافتند و اغلب زندگی‌شان در همان قفس‌های طلایی خاتمه می‌یافت. در این مقاله سعی شده است با بررسی دلایل ازدواج‌های سیاسی و انواع آن، نمونه‌هایی از چنین وصلت‌هایی در طول تاریخ ایران و نگرش‌های تعلیمی آن در ادبیات فارسی مورد مداقه قرار گیرد تا تبعات این چنین نگرشی برای جامعه انسانی بیش‌تر واکاوی شود.
Woman has played the role of wife and mother besides man in Iran society. In the past unmarried woman was equal to infertility and an infertile woman was considered valueless; so the study of the marriage of women and related issues seem necessary. Although in some historical periods, desires and will of woman in selection of her husband was honored but most of the marriages of convenience were done without considering desire of spouses and generally, woman left her family and she was transferred like a good and scapegoat from one tribe to other tribe and from one king harem to other king harem and most of her life was spent in the golden cages. This article tries to investigate samples of such marriages in Iran in pre-Islam period and in Persian literature in order to study the consequences of such attitude in the society by survey on the reasons for political marriages.
1- بهار، مهرداد ـ مزداپور، کتایون (1357)، پژوهشی در اساطیر ایران، کتایون مزداپور، تهران: آگه.
2- بهار، مهرداد (1381)، از اسطوره تا تاریخ، تهران: چشمه.
3- پرویز، عباس (1390)، سیر تاریخی و اجتماعی شاهنشاهی ایران، تهران: مرکز.
4- پیرنیا، حسن (1389)، تاریخ ایران باستان، تهران: مهر.
5- حجازی، بنفشه (1385)، زن و تاریخ ( جایگاه زن در ایران باستان)، تهران: قصیده‌سرا.
6- داماندایف، م.آ. (1352)، ایران در دوران نخستین پادشاهان هخامنشی، ترجمه روحی ارباب، تهران: بنگاه نشر کتاب.
7- دیاکونوف، م.م. (1345)، تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
8- دیاکونوف، م.م. (1351)، اشکانیان، ترجمه کریم کشاورز، تهران: پیام.
9- راوندی، مرتضی (1356)، تاریخ اجتماعی ایران، تهران: امیر کبیر.
10- رنان، پیر (1381)، امپراطوری هخامنشی، ترجمه ناهید فروغان، تهران: قطره (و) فرزان.
11- سرّامی، قدمعلی (1377)، از رنگ گل تا رنج خار، تهران: علمی و فرهنگی.
12- عباسی، محسن (1383)، شخصیت زنان در ایران باستان، تهران: فخرالدین.
13- فردوسی، (1374)، شاه‌نامه، تصحیح ژول‌مول، تهران: علمی و فرهنگی.
14- کامرون، جرج (1365)، ایران در سپیده‌دم تاریخ، ترجمه حسن انوشه، تهران: علمی و فرهنگی.
15- گوتشمید، آلفردفن (1356)، تاریخ ایران و ممالک همجوار از زمان اسکندر تا انقراض اشکانیان، ترجمه کیکاوس جهانداری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
16- مهرین، عباس (1321)، ایراننامه یا کارنامه ایرانیان در عصر اشکانی، تهران: وزارت فرهنگ.
17- مهرین، عباس (1349)، کشورداری و جامعه ایران در زمان ساسانیان، تهران: مهرین.
18- نظامی (1379)، خسرو و شیرین، تصحیح وحید دستگردی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی و حوزه هنری.
19- نظامی گنجوی (1386)، شرف‌نامه، تصحیح بهروز ثروتیان، تهران: امیرکبیر.