«شکواییه در شعر خاقانی»
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
علی اصغر بابا صفری
1
(دانشیار گروه زبان و ادب فارسی
دانشگاه اصفهان)
مرضیه فراحی قصرابونصر
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد زبان وادبیات فارسی،دانشگاه اصفهان.)
کلید واژه: شعر, خاقانی شروانی, Khaghani, ادبیات غنایی, شکواییه, Complaint, lyric poetry,
چکیده مقاله :
شکواییه گونه ای از ادبیات غنایی است که در آن شاعر می کوشد تا عامل رنج وآزردگی خاطر خود را برای مخاطب روشن کند. به طور کلی شکواییه را براساس موضوع می توان به پنج دسته تقسیم کرد:1) شخصی 2) اجتماعی 3) فلسفی 4) سیاسی 5) عرفانی. خاقانی از جمله شا عرانی است که غم و اندوه از جانمایه های شعر اوست.تقریباً می توان گفت شکوه و شکایت در شعر او نمود خاصی یافته است. او در دیوان اشعارش که شامل هفده هزار بیت است تقریباًًًًًًًًًًً هزاربیت به شکوه و شکایت پرداخته یعنی حدود 6 % دیوان خود را به این موضوع اختصاص داده است.شکواییه عرفانی در شعر خاقانی اصلاً وجود ندارد و شکواییه سیاسی کم‌ترین بسامد را داراست اما دیگر موضوعات، خود به شاخه های متنوع دیگری تقسیم می‌شوند.در این نوشتار به بررسی مقوله شکواییه وبازتاب آن در شعر خاقانی پرداخته می شود.
Complaint is a kind of lyric poetry in which the poet tries to make the reader aware of what has made him/her suffer. Based on the subject, complain is generally divided into five categories: 1) Personal 2) Social 3) philosophical 4) Political 5) Mystical. Khaghani is among the poets whose poetry is deeply concerened with the motif of grief and sadness. One can almost say for sure that complaining has a particular function in his poetry. Of his 17000 lines, almost 1000 lines (about 6%) of his whole Divan has been devoted to this issue. His poetry is not concerened with mystical complaint at all, and political complaint has the lowest frequency, while other issues are, in turn, divided into various other subdivisions. This paper is concerened with complaint and its reflection in Khaghani’s poetry.
1) بویل،جی.آ،تاریخ کمبریج، 1366، ترجمه حسن انوشه،جلد پنجم،تهران،امیرکبیر.
2) حاج سید جوادی،احمد ودیگران، 1379، دایره المعارف تشیع،جلد هشتم،تهران،شهید سعید محبی.
3) خاقانی شروانی،بدیل بن علی، 1374، دیوان خاقانی،تصحیح ضیاءالدین سجادی،تهران،زوار.
4) ــــــــــــ ،ختم الغرایب،تصحیح یوسف عالی آباد،تهران ،سخن.
5) دشتی،علی، 1357، خاقانی شاعری دیرآشنا،تهران،امیرکبیر.
6) راوندی،مرتضی،تاریخ اجتماعی ایران، 1374، جلد هشتم ،بخش اول،تهران،نگاه.
7) رزمجو،حسین، 1370، انواع ادبی وآثارآن در زبان فارسی،مشهد،آستان قدس.
8) زرین کوب،عبدالحسین، 1378، دیدار با کعبه جان،تهران،سخن.
9) سنایی غزنوی،مجدودبن آدم، 1320، به اهتمام محمد تقی مدرس رضوی،تهران،سنایی.
10) شمیسا ،سیروس،سبک شناسی شعر، 1382، تهران،فردوس.
11) صفا،ذبیح الله،تاریخ ادبیات درایران، 1363، جلد دوم،تهران،فردوسی.
12) معدن کن، معصومه، 1374، بساط قلندر،تبریز،آیدین.
13) مهربان ،جواد، 1387، جامعه شناسی شعر فارسی،جلد اول،مشهد،تابران.