بررسی انواع تمثیل در غزل‌های حسین منزوی

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

ساره تربیت ¹ (گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بین المللی خرمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خرمشهر، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/10/03 تاریخ پذیرش : 1401/12/01 تاریخ انتشار : 1401/12/15

کلید واژه: حسین منزوی, نوآوری, غزل, تمثیل,

چکیده مقاله :

استفاده از تمثیل در شعر و به‌کارگیری آن در متون ادبی، یکی از عناصری است که باعث تقویت زیبایی‌شناسی آثار ادبی و کیفیت بخشیدن به اصالت ادبی در متن می‌شود. با توجه به جایگاه ادبی و تاًثیر حسین منزوی بر غزل و غزلسرایان معاصر، ضرورت تحقیق درباره‌ی اشعار وی کاملا واضح است. در جستار پیش‌‌رو چگونگی کاربرد انواع تمثیل در غزلیات منزوی مورد بررسی قرار گرفت و با استناد به شواهد مثال، به دست آمد که این آرایه‌ی ادبی، از جایگاه ویژه‌ای در غزلیات او برخوردار است. از آن‌جا که ماهیت این آرایه وابسته به متون و داستان‌ها و اشعار ذهن‌آشنای پیشین است، به طبع ظرفیت چندانی برای آفرینش و نوآوری در آن وجود ندارد و منزوی نیز در اندک مواردی، در نحوه‌ی کاربرد و بهره‌گیری مفهومی از تمثیل‌ها، خلاقیتی از خود نشان داده است. درباره‌ی شعر و اندیشه‌ی حسین منزوی، مقالاتی نوشته شده ولی تا کنون به طور خاص در زمینه‌ی تمثیل در غزل منزوی تحقیقی صورت نگرفته. در این پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی، به بررسی این پرسش که میزان توجه و استفاده‌ی منزوی از انواع تمثیل و خلاقیتش در به‌کارگیری تمثیل‌های شعری تا چه حد بوده است؟ پرداخته شد.

چکیده انگلیسی:

Using allegories in poetry and utilizing them in literary texts is among the factors that boost the aesthetics of literary works and the quality of literary originality in texts. Due to the literary position and influence of Hossain Monzavi on contemporary ghazals and poets, the need to investigate his poetry seemed pressing. The present study aimed to investigate how various types of allegories were utilized in Monzavi’s ghazals, and, based on the obtained evidence, it was shown that the literary figures of speech occupied a special position in his poetry. As the nature of the figure of speech depends on previously-known texts, tales, and poems, it, consequently, does not have much space for creativity and innovation. Thus, Monzavi has just been able to be innovative on rare occasions, including the manner of conceptually utilizing the allegories. A number of articles were found on Hossain Monzavi’s poetry and thought, but no study was conducted to focus on “allegories in Monzavi’s ghazals”. The present study used a descriptive-analytical methodology to investigate the following questions: “How much did Monzavi pay attention to and utilize various types of allegories, and how much was his creativity in utilizing poetic allegories?”

منابع و مأخذ:

1- آربری، آرتورجان. (1371) ادبیات کلاسیک فارسی. ترجمه دکتر اسدالله آزاد، مشهد: آستان قدس رضوی.

2- اژدرنژاد، هاله. (1395)، تمثیل و کاربرد گونه‌های آن در مخزن‌الاسرار نظامی، فصل‌نامه‌ی تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادبیات فارسی، شماره پیاپی بیست و هفتم، صص 119- 138.

3- تربیت، ساره. (1400). تمثیل انسان کامل در داستان جاناتان مرغ دریایی اثر ریچارد باخ، فصل‌نامه‌ی تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، دوره 13، شماره 47. صص 38_17.

4- تقوی، محمد. (1376). حکایت‌های حیوانات در ادب فارسی. تهران: روزنه.

5- حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد. (1381). دیوان غزلیات به کوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: صفی‌علیشاه.

6- حسینی، لیلا؛ مدرسی، فاطمه. (1397). قرائتی لکانی از غزل ماه و پلنگ حسین منزوی. دو فصل‌نامه‌ی ادبیات پارسی معاصر، سال هشتم، شماره دوم، 40_25.

7- حجازی، بنفشه. (1380). ادبیات کودکان (ویژگی­ها و جنبه­ها). تهران: روشنگران و مطالعات زنان.

8- خسروی، حسین؛ و همکاران. (1397). سبک شناسی غزلیلت حسین منزوی. فصل‌نامه بهار ادب، شماره دوم، صص 173_153.

9- رضایی، احترام. (1398). معرفی انواع تمثیل فشرده. مجله‌ی علمی شعر پژوهشی دانشگاه شیراز (بوستان ادب)، شماره دوم، پیاپی 40، صص 122_101.

10- رضایی جمکرانی، احمد. (1394). تشبیه تمثیلی و استعاره تمثیلی در کتب بلاغی. فصل‌نامه ادب پژوهی، شماره 34، صص 50-35.

11- شریفی، فیض. (1393). شعر زمان ما (حسین منزوی). تهران: نگاه.

12- شمیسا، سیروس. (1374). بیان و معانی. تهران: فردوس.

13- ـــــــــــــ. (1386). بیان. ویرایش سوم، تهران: میترا.

14- ـــــــــــــ. (1383). انواع ادبی. تهران: فردوس.

15- طاهری، جواد؛ سلیمان، سمیه. (1391). نوآوری‌های حسین منزوی در غزل، مجله‌ی عرفانیات در ادب فارسی، (ادبستان)، دوره‌ی 3، ش 11. صص 142_119.

16- عطار نیشابوری، فریدالدین. (1389). تذکره الاولیا. قم: ژکان.

17-فتوحی، محمود. (1386). بلاغت تصویر. چ دوم، تهران: سخن.

18- ـــــــــــــ. (1383). تمثیل (ماهیت، اقسام، کارکرد). مجله‌ی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، شماره 49_47، صص 177_141.

19- فرهادی، نوازالله. (1390). نوآوری‌های حسین منزوی در غزل. بهارستان سخن، شماره 18، صص 108-71.

20- منزوی، حسین. (1391). مجموعه اشعار، چ سوم، تهران: نگاه.

21- میرصادقی، میمنت. (1388). واژه‌نامه هنر شاعری. چ چهارم، تهران: مهناز.

22- نظری، فاضل. (1389). گریه‌های امپراتور. چ یازدهم، تهران: سوره مهر.

23- نوریا، یاهو. (1398). نگاهی به نماد پردازی در غزل حسین منزوی. زیبایی شناسی ادبی، شماره 40، صص 103-80.

24- همایی، جلال‌الدین. (1386). فنون بلاغت و صناعات ادبی. چ بیست و ششم، تهران: هما.

1. Ajdarnejad, H. (2016). Allegory and the application of its various kinds in Makhzan Al-Asrar. Pedagogic and Lyric in Persian Language and Literature Studies Quarterly,27, 119-138.


2. Arberry, A. J. (1992). Classical Persian Literature(A. Azad, Trans.). Astan Qods Razavi.


3. Attar of Nishapur, F. (2010). Tadhkirat al-Awliya. Zhakan.


4. Farhadi, N. (2011). Hossain Monzavi's innovations in ghazal. Baharestn-e Sokhan, 18, 71-108.


5. Fotouhi, M. (2004). Allegory (types, classes, applications). Journal of the Faculty of Persian Language and Literature.


6. Fotouhi, M. (2007). The rhetoric of images. Sokhan.


7. Hafez, S. (2002). The divan of Hafez. K. Khatib Rahbar (Ed.). Safi Alishah.


8. Hejazi, B. (2001). Children's literature (characteristics and dimensions). Rowshangaran.


9. Homaee, J. (2007). Rhetorical techniques and literary figures of speech. Homa.


10. Hosseini, L., & Modarresi, F. (2018). An interpretation of Hossain Monzavi's "The Moon and the Leopard" Ghazal according to Lakan. Contemporary Persian Literature Quarterly Journal, 8(2), 25-40.


11. Khosrawi, H. (2018). A stylistic study of Hossain Monzavi's ghazals. Journal of the Stylistic of Persian Poem and Prose (Bahar-e Adab), 2, 153-173.


12. Mirsadeghi, M. (2009). A dictionary of poetry. Mahnaz.


13. Monzavi, H. (2012). The collection of Hossain Monzavi's poems. Negah.


14. Nazari, F. (2010). The emperor's tears. Soureh Mehr.


15. Nouria, Y. (2019). An investigation of symbolism in Hossain Monzavi's ghazals. Journal of Literary Aesthetics, 40, 80-103.


16. Rezaei, E. (2019). Introducing various types of concise allegories in the books of rhetoric. Journal of Poetry Studies, 2(40), 101-122.


17. Rezaei Jamkarani, A. (2015). Allegorical similes and metaphors in the books of rhetoric. A Quarterly Journal of Persian Language and Literature, 34, 35-50.


18. Shamisa, S. (1995). Expression and meanings. Ferdows.


19. Shamisa, S. (2004). Literary types. Ferdows.


20. Shamisa, S. (2007). Expression(3rd ed.). Mitra.


21. Sharifi, F. (2014). The poetry of our time (Hossain Monzavi). Negah.


22. Taghavi, M. (1997). Animal allegories in Persian literature. Rowzaneh.


23. Taheri, J., & Soleiman, S. (2012). Hossain Monzavi's innovations in his ghazals. Erfaniyat Dar Adab Farsi, 3(11), 119-142.


24. Tarbiat, S. (2021). The allegory of the perfect human in Jonathan Livingston Seagull by Richard Bach. Journal of Research Allegory in Persian Language and Literature, 13(47), 17-38.