ساختار های تمثیلی و انواع آن در کلیله و دمنه

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

سعیده ساکی انتظامی ^{1 *} , سعیده نیازی ²

1 - گروه زبان و ادبیات فارسی
2 - زبان و ادبیات فارسی ، علوم انسانی ، آزاد ، خرم آباد ، ایران

تاریخ دریافت : 1403/01/02 تاریخ پذیرش : 1403/01/29 تاریخ انتشار : 1403/06/29

کلید واژه: تشبیه تمثیل , تمثیل , حکایت تمثیلی . کلیله و دمنه ,

چکیده مقاله :

چکیده در این مقاله با عنوان ساختار های تمثیلی در کلیله و دمنه ، به تبیین این موضوع با محوریت نقش سازنده ي تشبیه در ساختار روایی حکایتهاي تمثیلی و متن کلیله و دمنه پرداخته می شود . استفاده از تمثیل ، به عنوان ویژگی سبکی این کتاب شمرده میشود. محقق با بررسی متن کتاب کلیله و دمنه انواع تمثیل و ساخت های گوناگون آن ،که در خدمت تمثیل بوده اند را برشمرده است . این تحقیق با هدف برجسته سازی و مشخص کردن کاربرد تمثیل در کتاب کلیله و دمنه انجام شد و اهمیت آن در این است که تمثیل جایگاه ویژه ای در متن کتاب کلیله و دمنه دارد که در مقایسه با سایر صور خیال و عناصر ادبی کمتر مورد توجه بوده است . تصویر سازی و ایجاد هنر های زبانی که به خلق جملات بی مانند و ایجاد روابط خاص میان واژه ها می انجامد از این ویژگی هاست . در این پژوهش محقق دریافت ساخت های گوناگون از تمثیل و حکایت تمثیلی در این متن به چشم می خورد . چهار نوع ساختار تمثیلی درکتاب کلیه و دمنه می توان یافت. پس از بررسی و فیش برداری از منابع دست اول و کد گذاری فیش ها پژوهشگر به تحلیل داده ها اقدام خواهد کرد . این پژوهش به شیوه ی توصیفی و تحلیلی انجام شده است .

چکیده انگلیسی:

In this article with the title of allegorical structures in Kalileh and Demeneh, the researcher has listed the types of allegories and their various constructions, which have served as allegory, by examining the text of the book Kalileh and Demeneh. This research was done with the aim of highlighting and specifying the use of allegory in the book of Kalileh and Demeneh, and its importance is that allegory has a special place in the text of the book of Kalileh and Demeneh, which has been less important compared to other forms of imagination and literary elements. Visualizing and creating language arts that lead to creating unique sentences and creating special relationships between words is one of these features. In this research, the researcher found various constructions of parables and allegorical stories in this text. Four types of allegorical structures can be found in the book of Kalileh and demneh . After checking and taking slips from the first-hand sources and coding the slips, the researcher analyzed the data. . This research was done in a descriptive and analytical way.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم
نهج البلاغه
اژدرنژاد، هاله ؛ یلمه ها، احمد رضا، ( 1396 ) . بررسی تمثیل در دو داستان کلیله و دمنه و مرزبان‎نامه ، فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی ، سال 9 ، شماره 34 .
..................... ، چترایی، مهرداد، یلمه ها، احمد رضا ، ( 1397) . نگاهی تحلیلی _ تطبیقی به تمثیل از دیدگاه قندوزی و بلاغت نویسان قبل و بعد وی ، فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی ، سال 10 ، شماره 36 .
استیور، دان، ( 1384 ) . فلسفه زبان دینی، ترجمه ابوالفضل ساجدی، تهران : نشر ادیان.
ایران دوست تبریزی ، رضا . (1371) . نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز ، شماره 142- 143 .
پور نامداریان ، محمد تقی ، ( 1367) . رمز و داستان های رمزی در ادب فارسی ، تهران : شرکت انتشارات علمی و فرهنگی .
تجليل، جليل، (1365) . معاني و بيان، تهران: مركز نشر جهاد دانشگاهي.
جرجانی ، عبدالقاهر ،(بی تا ) . اسرار البلاغه ، با حواشی سید محمد رشید ، بیروت : دار المنار .
حسینی کازرونی ، احمد ، کمالی بانیان ، محمد رضا ، (1394) . نگرشی به تمثیل در ادبیات تعلیمی، فصل نامه تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر ، سال 8 ، شماره پیاپی : بیست و شش.
.......................................... ، (1394) . تمثیل و ادبیات تمثیلی ، فصل نامه تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، سال 7، شماره پیاپی : بیست و سوم .
رازي،ﺷﻤﺲﻗﻴﺲ ، ( 1328) . اﻟمعجم ﻓﻲ ﻣﻌﺎﺋﻴﺮ اﺷﻌﺎر اﻟﻌﺠﻢ ، ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻋﺒﺪاﻟﻮﻫﺎب ﻗﺰوﻳﻨﻲ ، تهران :كتابفروشي تهران.
رجايي، محمد خليل، (1359). معالم البلاغه در علم معاني و بيان و بديع ، تهران : انتشارات دانشگاه تهران .
رضوانی نیا، اسماعیل ، (۱۳۹۷) .نقد و تحلیل درون مایه و ساختار حکایت های تمثیلی ( نمایشی ) در ادب فارسی در قرن ۶ و ۷ بر پایه ی کلیله و دمنه ، سمک عیار ، چهار مقاله ، مرزبان نامه و گلستان سعدی ، رساله‌ی دکتری دانشگاه آزاد سبزوار .
سعدی ، ابومحمّد مُشرف‌الدین مُصلِح بن عبدالله بن مشرّف ، (1383) . كليات سعدي ، به اهتمام جهانگير منصوري، تهران: احياء كتاب.
زرین کوب ، عبد الحسین ، ( 1384 ) . نه شرقی نه غربی انسانی ، تهران : امیر کبیر .
زنگویی، اسداله ، شعبانی ورکی ، بختیار ، فتوحی، محمد ، مسعودی ، جهانگیر ، (1389 ) . استعاره: مفهوم نظریه ها وکارکردهای آن در تعلیم وتربیت ، مجله ی مطالعات تربیتی و روان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد دوره یازدهم شماره 1.
سیوطی ، جلال الدین عبدالرحمن ، ( 1376 ) . الاتقان فی علوم القرآن ، مترجم: مهدی حائری قزوینی، تصحیح ابراهیم محمد ابوالفضل، تهران: امیرکبیر.
شفیعی کدکنی ، محمد رضا ، (1350) . صور خیال شعر فارسی ، تهران : نیل .
................................................. ، (1366) . شاعر آیینه ها بررسی سبک هندی و شعر بیدل دهلوی ، تهران : آگاه .
.................................................. ، ( 1378 ) . بیان و معانی ، تهران : فردوس .
شمیسا ، سیروس ، ( 1380 ) . انواع ادبی ، تهران : فردوس
شمیسا ، سیروس ، (1381 ) . معاني و بيان ، چ نهم ، تهران: فردوس.
علوی مقدم، محمد ، اشرف زاده، رضا ، (1379) . معاني و بيان ، تهران: سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاهها (سمت).
............................... ، ( 1367 ) . تمثیل در شعر ملاي رومی ، کیهان اندیشه ، شماره ي ،22 .
محمدی ، حمید ، ( 1382) . آشنایی با علوم بلاغی : بیان و بدیع ، قم: موسسه ی فرهنگی انتشاراتی دارالذکر آفاق.
مرتضایی ، جواد ، ( 1390 ) . تمثیل ، تصویر یا صنعت بدیعی ، پژوهش های زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان ، شماره 4، پیاپی 12 .
منشی ، نصر الله ، ( 1380) . کلیله و دمنه ، چاپ بیستم، تهران : امیر کبیر.
میر صادقی ، جمال . ( 1375 ) . داستان و ادبیات ، تهران : نگاه .

مقالات مرتبط