تأثیر نیتروژن و خشکی بر عملکرد دانه و انتقال مجدد ماده خشک در گندم و جو

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

عبدالله بحرانی ¹ , سوشیانس حامدی ² , محمدسعید تدین ³

1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز
2 - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان
3 - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس

تاریخ دریافت : 1393/03/07 تاریخ پذیرش : 1393/03/07 تاریخ انتشار : 1392/05/10

کلید واژه: پر شدن دانه, گرده افشانی, انتقال مجدد ماده خشک, کارایی انتقال مجدد ماده خشک,

چکیده مقاله :

پر شدن دانه در غلات در شرایط آب و هوایی مدیترا‌نه‌ای به میزان زیادی به انتقال مجدد مواد ذخیره شده قبل از مرحله گرده افشانی وابسته است. به این منظور آزمایش مزرعه‌ای برای ارزیابی تاثیر تنش خشکی بعد از مرحله گرده افشانی و کاربرد کود نیتروژن (50و 200 کیلوگرم نیتروژن خالص) در دو رقم گندم و جو (دو رقم گندم شیراز و مرودشت و دو رقم جو نصرت و ریحانه) در سال زراعی 1389-1388 در منطقه مرودشت واقع در شمال استان فارس انجام شد. آزمایش بصورت کرت‌های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. نتایج آزمایش نشان داد که در بین ارقام گندم و جو مورد مطالعه رقم مرودشت بیشترین عملکرد دانه را تولید کرد. تنش خشکی در مرحله گرده افشانی باعث افزایش انتقال مجدد ماده خشک و کارایی آن گردید. همچنین مشخص شد که ساقه نسبت به دیگر اندام‌های رویشی سهم بیشتری در انتقال مجدد ماده خشک داشت. انتقال مجدد ماده خشک و کارایی آن در ارقام گندم بیشتر از ارقام جو بود. افزایش مصرف نیتروژن انتقال مجدد ماده خشک را افزایش و کارایی آن را کاهش داد. اثرات متقابل بین نیتروژن و آبیاری در اغلب صفات معنی دار بود، که حاکی از این مطلب است که مصرف زیاد نیتروژن همراه با تنش خشکی باعث کاهش کارایی لازم در کود نیتروژن می‌گردد. به طور کلی نتایج آزمایش نشان داد که در شرایط مطلوب آبیاری مصرف 200 کیلو گرم کود نیتروژن با تأثیر مثبت بر کلیه اجزای عملکرد، باعث تولید عملکرد دانه بیشتر در هر دو گیاه گندم و جو گردید.

چکیده انگلیسی:

Preanthesis stored dry matter in wheat (Triticum aestivum L.) is important under a Mediterranean climate because grain filling greatly depends on remobilization of preanthesis assimilates. The experiment was carried out at Marvdasht region during 2010-2011 using Complete Randomized Block, Split-split Plot Design with three replications. Main plots consisted of Irrigation treatments which, were I1 (Nonstressed) and I2 (Post anthesis water stressed plots with 50% FC). Sub plots consisted of fertilizer treatment, which were nitrogen at rates of 50(Low N) and 200 (High N) kg ha-1. Sub-sub plots, wheat and barley cultivars, were Shiraz, Marvdasht, and Nosrat and Rihaneh. Results showed that application of 200 kg N ha-1 had positive effect on all traits and produced more grain yield. Between wheat and barley Marvdasht cultivar produced the highest grain yield. Drought stress increase dry matter remobilization ant its efficiency. Dry matter remobilization and its efficiency were higher in wheat cultivars than barley cultivars. Increasing in nitrogen application increased dry matter remobilization and decreased its efficiency. Interaction effects of nitrogen and irrigation was significant at most traits. In general, it seems that in order to obtain high grain yield nitrogen should be adjusted with amount of irrigation water.