مقایسه عملکرد و برخی از صفات زراعی ارقام جدید گندم نان در شهرستان کرمان (منطقه سرد)

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

محمد علی جواهری ^{1 *} , حمید نجفی نژاد ²

1 - استادیار بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران
2 - بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

تاریخ دریافت : 1400/11/09 تاریخ پذیرش : 1401/04/09 تاریخ انتشار : 1400/05/01

کلید واژه: گندم نان, ارتفاع بوته, جایگزین, منطقه سرد,

چکیده مقاله :

لذا در این پژوهش 13 رقم گندم نان شامل الوند، بک کراس روشن، پیشتاز، ارگ، تایگر، سیروان، فلامنکو، امید، اروم، حیدری، میهن، چمران2 و ناتاشا در چارچوب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی کرمان و به مدت دو سال ارزیابی گردیدند. پس از انجام آزمون بارتلت اقدام به تجزیه واریانس مرکب توسط نرم‌افزار SAS و انجام مقایسه میانگین به روش دانکن در سطح 5 درصد و سپس تفسیر نتایج حاصل گردید. نتایج نشان داد ارقام حیدری، میهن، اروم و ارگ به ترتیب با میانگین عملکرد 6300، 6263، 5546 و 5257 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد دانه بودند. همچنین ارقام چمران2، سیروان و تایگر با میانگین عملکرد 4488، 4566 و 4668 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. از طرفی ارقام امید و پیشتاز با وزن هزار دانه 24/44 و 04/44 گرم بیشترین و ارقام فلامنکو و تایگر به ترتیب با وزن هزار دانه 49/37 و 73/36 گرم کمترین وزن هزار دانه را داشته‌اند. رقم چمران2 با 83/39 کمترین تعداد دانه در سنبله را دارا بود. رقم امید با 107 سانتی‌متر بیشترین ارتفاع بوته و ارقام میهن و تایگر به ترتیب با 81 و 83/79 سانتی‌متر کمترین ارتفاع بوته را دارا بودند. با توجه به نتایج این تحقیق (خصوصا از نظر عملکرد، زودرسی و پاکوتاهی) توصیه می‌گردد ارقام حیدری و میهن جهت کاشت جایگزین ارقام مرسوم و قدیمی در مناطق سرد استان کرمان گردند.

چکیده انگلیسی:

13 bread wheat cultivars, including Alvand, Back Cross Roshan, Pishtaz, Arg, Tiger, Sirvan, Flamenco, Omid, Orum, Heydari, Mihan, Chamran 2 and Natasha varieties, were evaluated for two years in a completely randomized block design with three replications in the research center of Kerman agricultural education. After running the Bartlett test, composite analysis of variance was performed by SAS software and Duncan's mean comparison was performed at the 5% level, and then the results were interpreted. The results showed that Heidari, Alvand, Orum and Arg cultivars had the highest grain yield with average yields of 6300, 6263, 5546 and 5257 kg / ha, respectively. Also, Chamran 2, Sirvan and Tiger cultivars with average yields of 4488, 4566 and 4668 kg / ha had the lowest grain yields. On the other hand, Omid and Pishtaz cultivars with a weight of 44.24 and 44.04 gr per thousand seeds had the highest, while Flamenco and Tiger cultivars with a weight of 37.49 and 36.73 gr had the lowest weight of a thousand seeds, respectively. Chamran 2 cultivar with 39.83 had the lowest number of seeds per spike. Omid cultivar with 107 cm had the highest plant height and Mihan and Tiger cultivars had the lowest plant height with 81.00 and 79.83 cm, respectively. According to the results of this study (especially in terms of yield and dwarfness), Heydari and Mihan cultivars should be used to replace conventional and old cultivars in Kerman province's cold areas.

منابع و مأخذ:

اسماعیل‌زاده مقدم، م. 1391. گزارش معرفی رقم جدید گندم نان (3-83-S) Attila50y//Atilla/Bcn (چمران 2) جهت کشت در مناطق گرم جنوب کشور. موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر. کرج گزارشات سالیانه بخش تحقیقات غلات 92 -1391.

اسماعیل‌زاده مقدم، م. 1393. بررسی لاین‌های امید بخش گندم نان در آزمایش یکنواخت سراسری (ERWYT-91) در مناطق گرم جنوب کشور .(Zone II) گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی. موسسه تحقیقات اصلاح وتهیه نهال و بذر، بخش تحقیقات غلات. 22 صفحه.

زارع فیض آبادی، ا.، ا.ق. سنجری.، ا. یزدان‌سپاس.، ت. بابایی.، ت. نجفی میرک و ر. هوشیار. 1396. حیدری، رقم جدید گندم نان برای شرایط آبیاری معمولی و تنش خشکی پس از مرحله گلدهی در مناطق سرد کشور. یافته‌های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی. دوره 6 شماره 2. صفحات 165-176.

قزوینی، ح. 1375. بررسی روشهای مختلف تجزیه پایداری بر روی عملکرد ارقام جو در مناطق سرد کشور. دانشکده کشاورزی. دانشگاه تهران پایان نامه کارشناسی ارشد.

عیدی، ع. 1387. زراعت گندم آبی. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. معاونت ترویج و آموزش. سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی.

ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی اﺳﺘﺎﻧﺪاری ﮐﺮﻣﺎن، 1386.ﮔﺰارش اﻗﺘﺼﺎدی-اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎن.

نجفیان، گ.، ح. امین.، ف. افشاری.، م.ا. پژومند.، م. داداآیین.، ع. ذاکری.، م. یاسائی و ح.ر. کبیریان. 1389. پارسی رقم جدید گندم نان مقاوم به بیماری زنگ سیاه و با کیفیت نانوایی خوب برای کاشت در مزارع آبی مناطق معتدل ایران. نهال و بذر، شماره 2، صفحه 292-289.

نجفیان، گ.، م. خدارحمی.، ا. امینی.، ف. افشاری.، ع. ملیحی پور.، غ. احمدی و ع. صادقی. 1391. سیروان، رقم جدیدگندم نان متحمل به خشکی آخرفصل و با کیفیت نانوایی خوب برای کشت درمزارع آبی مناطق معتدل ایران. مجله علمی- ترویجی یافته‌های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی، جلد 1، شماره 1، سال 1391.

یزدان‌سپاس، ا.، ع. اکبری.، ا.ق. سنجری.، م. رضایی و م. چایچی. 1390. میهن، رقم جدید گندم نان برای شرایط آبیاری معمول و تنش خشکی پس از مرحله گلدهی در مناطق سرد ایران. نهال و بذر، شماره 4، صفحه 634-631 .

یزدان سپاس، ا.، م. رضایی.، م. چای چی.، ت. بابایی.، ر. سلطانی.، غ.ر. امین زاده.، م.س. عابدی و ش. عاشـوری. 1388. گـزارش نهـایی بررسـی صفات مرفوفیزیولوژیک و پایداری عملکرد دانـه در ژنوتیپهـای امیـدبخش گنـدم نـان زمسـتانه و بینابین در مناطق سرد (ERWYT-C85).( شماره ٢٧٤/88.

Austin, R.B. 1982. Crop characteristics and the potential yield of wheat. J. Agric. Sci. Camb. 98:447-453.

Baker, R.J. 1986. Use of selection indices and related techniques for evaluating parental material. PP. 75-81. In R.J. Baker (ed) Selection Indices in Plant Breeding. CRC Press, Inc.

Chen, S and M. Ravallion. 2007. Absolute poverty measures for developing world.1984-2004. PNAS, 104(43): 1657 -1662.

Costa, R., N. Pinheiro, A.S. Ameida, C. Gomes, J. Coutinho, J. Coco, A. Costa and B. Nacas. 2013. Effect of sowing date and seeding rate on bread wheat yield and test weight under Mediterranean Conditions. Emirates Journal of Food and Agriculture, 25: 951-961.

FAO. 2019. http://FAO. Org. FAOSTATE. Agriculture statistics.

Ilkaee, MN., P. Forozesh, D. Habibi, D. Taleghani and A. Rajabi. 2016. Response of different sugar beet genotypes to water deficit stress. Journal of Sugar beet, 2(32): 135-146. (in Persian)

Knott, D.R. 1987. The application of breeding procedures to wheat. PP. 419-427. In E.G. Heyne (ed.) Wheat and Wheat Improvement Society of Agronomy.

Kluson, A.R. 2006. Sustainable Agriculture: Definitions and Concepts. Newsletter of Agriculture/Natural Resource Extension.

Lucas, H. 2013. An international vision for wheat improvement. Wheat initiative report, May 2013. Available at: http://www.wheatinitiative.org.

Mehmet, A and Y. Tetal. 2006. Path coefficient analysis of yield and yield components in bread wheat (Triticumaestivum L.) genotypes. Pak. J. Bot 38(2): 417-424.sman, D. G. ud. 1981. Yield and yield components of wheat and their relationships as influenced by nitrogen and seed rate in Sudan. J. Agric. Res. 97:611 – 618.

Plaut, Z., B.J. Butow, C.S. Blumenthal and C.W. Wrigley. 2004. Transport of   dry matter into developing wheat kernels and its contribution to grain yield under post-anthesis water deficit and elevated temperature. Field Crops Res 86: 185-198.

Stoskopf, N.C., D.T. Tomes, and B.R. Christie. 1993. Statistical applications and field plot technique in plant breeding. PP. 153173 In N.C. Stoskopf, D.T. Tomes, and B.R. Christie (eds.) Plant Breeding Theory and Practice. Westview Press.

Suleiman, A.A., J.F. Nganya and M.A. Ashraf. 2014. Effect of cultivar and sowing date on growth and yield of wheat (Triticum aestivum L.) Khartoum, Sudan. Journal of Forest Products and Industries, 3(4): 198-203.

Varga, B., I. Svecngak and I. Pospisil. 2001. Winter wheat cultivars performance as affected by production systems in Croatia.Agron. J. 93: 961 – 966.

Yazdansepas, A. 1997. Studies of the stability, heritability, components and subcomponents of harvest index in Wheat. Ph.D. thesis, University of Guelph, Canada.