بررسی کاربرد اتفون و قطع گل‌آذین نر بر خصوصیات کمی و کیفی ذرت

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

غلامرضا پاک سرشت ¹ (گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران)
بابک پاساری ² (گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران)

تاریخ دریافت : 1397/09/27 تاریخ پذیرش : 1398/07/02 تاریخ انتشار : 1399/07/01

کلید واژه: ", " "ذرت, "اتیلن, " "گل‌آذین,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی کاربرد اتفون و قطع گل‌آذین نر بر خصوصیات کمی و کیفی ذرت، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، در سال زراعی 96-1395 صورت گرفت. تحقیق به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. محلول‌پاشی اتفون بعنوان فاکتور اصلی در شش سطح مختلف (شاهد: آب مقطر، 5/0، 1، 5/1، 2، 5/2 ‌لیتر در هکتار) و فاکتور فرعی نیز حذف گل‌آذین نر در دو سطح (عدم قطع: شاهد و قطع گل‌آذین نر) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اثر اتفون بر صفات وزن خشک (برگ، ساقه، بلال همراه برگ‌های آن و دانه)، تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، درصد پروتئین و روغن معنی‌دار بودند. در این آزمایش بیشترین عملکرد دانه از تیمار 5/0 لیتر کاربرد اتفون بدست آمد که نسبت به شاهد 56/34 درصد افزایش نشان داد. همچنین حداکثر عملکرد بیولوژیک از تیمار 5/0 و 5/1 لیتر کاربرد اتفون بدست آمد که نسبت به شاهد 89/40 و 22/41 درصد افزایش نشان دادند. در این آزمایش اثر قطع تاسل نیز بر کلیه صفات مورد بررسی معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد دانه و بیولوژیک از تیمار قطع تاسل بدست آمد به طوری که نسبت به تیمار عدم قطع تاسل به ترتیب 83/14 و 13/11 درصد افزایش نشان داد. نتایج اثرات متقابل نیز بیانگر حصول بیشترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در تیمارهای 5/0 و 5/1 لیتر در هکتار کاربرد اتفون با قطع تاسل بود.

چکیده انگلیسی:

This experiment was conducted to study the ethephon application and male inflorescence topping on the quality and quantity characters of maize at the research farm of agriculture faculty, Islamic Azad university- Sanandaj branch during 2016-2017 year. The research was carried out as split plot in a completely randomized block design with three replications. In this experiment, ethephon spraying was used as the main factor in six different levels (control: distilled water, 0.5, 1, 1.5, 2, 2.5 liter per hectare), and the sub factor was the removal of tassels in two levels (non-removal: control and removal of tassel or male inflorescence). The results showed that the effect of ethephon was significant on characters as: dry weight (leaf, stem, cob with its leaves and seed), number of rows per cob, number of seeds per row, 1000 seed weight, grain yield, biological yield, protein and oil percentage. In this experiment, the maximum grain yield was obtained by ethephon at 0.5 liter per hectare, which increased by 34.56% compared to control. Maximum biological yield was obtained from 0.5 and 1.5 liters per hectare, which increased by 40.89% and 41.22%, respectively, in comparison with control. The effect of tassel removal on all traits was significant. The maximum grain yield and biological yield were obtained from tassel removal, which was more by 14.83 and 11.13%, respectively, compared to control. The results of interaction effects were shown that the highest grain yield and biological yield were obtained from 0.5 and 1.5 liter ethephon with tassel removal, respectively.

منابع و مأخذ:

آفرینش، ع. 1384. مطالعه اثر شدت و زمان سرزنی بر عملکرد دانه ذرت در شرایط خوزستان. مجله علوم زراعی ایران. جلد 7، شماره 4: 346-337.

پیراسته‌انوشه، ه.، ی. امام و ع. خلیق. 1395. پاسخ غلات به کاربرد سایکوسل. دو فصلنامه تحقیقات کشاورزی ایران. جلد 35، شماره 1: 12-1.

شاکری، س.، ف. سعید نعمت‌پور و ا. صفی‌پور افشار. 1395. اثر سالیسیلیک اسید و اتفن بر جوانه‌زنی بذر و رشد دانه‌رست گندم تحت تنش شوری. اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. جلد 10، شماره 3: 790-779.

 شریفی، پ. و م. تاجبخش. 1386. بررسی اثرات سرزنی بعد از گرده‌افشانی و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت رقمKSC704 . علوم آب و خاک. جلد 11، شماره 41: 245-237.

قاسمی، آ. 1395. نگاهی به بازار نهاده‌های دام و طیور در نه ماهه منتهی به آذر1395. وزارت امور اقتصادی و دارایی-  معاونت امور اقتصادی. 14 صفحه.

گلدوست جلودار، م.، م. ب. خورشیدی‌بنام.، د. حسن‌پناه و ش. عزیزی. 1390. اثرات حذف گل و اندازه مینی تیوبر بر عملکرد و اجزای عملکرد رقم سیب‌زمینی آگریا در دو روش کاشت در منطقه اردبیل. اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی و علف‌های هرز. جلد 5، شماره 20: 80-67.

محمدی، گ.، ب. پاساری و خ. محمدی. 1395. بررسی حذف گل‌آذین نر بر عملکرد و اجزای عملکرد سیب‌زمینی در تاریخ‌های مختلف کاشت. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج.

نخ‌زری مقدم، ع. 1392. اثر سرزنی و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای آن در رقم باقلای برکت(Vicia faba L.)  در منطقه گنبد کاووس. علوم گیاهان زراعی ایران. جلد 44، شماره 4: 710-703.

نصراله‌زاده اصل، ع. و ع. پاشاپور خویی. 1396. تأثیر حذف گل‌آذین و اندازه غده بذری بر شاخص سطح برگ و عملکرد غده (Solanum tuberosum L.) سیب‌زمینی. مجله اکوفیزیولوژی گیاهی. جلد 9، شماره 31: 181-172.

یوسف‌زاده، م.، م. دانشور.، س. شهروسوند و ح. سرخه. 1392. بررسی اثر کاربرد اتفون و کود نیتروژن بر صفات کمی سورگوم شیرین (Sorghum bicolor (L.) Moench). علوم گیاهان زراعی ایران. جلد 44، شماره 2: 207-199.

Almodares, A., R. Taheri and S. Adeli. 2008. Stalk yield and carbohydrate composition of sweet sorghum (Sorghum bicolor (L.) Moench) cultivars and lines at different growth stages. Malays Appl Biol. 37:31-36.

 Amelework A., M. Laing and H. Shimelis. 2016. Evaluation of effective gametocides for selective induction of male ste­rility in sorghum. Czech J Genet Plant Breed. 52: 163-170.

Ashraf Bhat, M., M. R. Mir, N. A. Khan, N. A. Lone, K. A. Bhat, S. M. Razvi, H. Ashraf, N. Wani, R. Rashid, S. Hayat, W. A. Payne, S. Akhtar and S. A. Wani. 2010. The role of ethrel in plant growth and development under different environmental conditions. Int J Curr Res. 4: 4-13.

Borras, L and D. P. otegui. 2002. Maize kernel composition and post flowering source -sink Ratio. Crop Sci. 42: 780-790.

Bratsch, A. D and H. J. Mack. 1990. Ethephon and mechanical topping influence growth, yield, and lodging of sweet corn. Hortscience. 25(3):291-293.

Campos, H., M. Cooper, J. E. Habben, G. O. Edmeades and J. R. Schussler. 2004. Improving drought tolerance in maize: a view from industry. Field Crops Res. 90(1): 19-34.

Chandiposha, M and F. Chivende. 2014. Effect of ethephon and planting density on lodged plant percentage and crop yield in maize (Zea mays L.). Afr J Plant Sci. 8(2): 113-117.

Grewal, H. S and J. S. Kolar. 1990. Response of Brassica juncea to chlorocholine chloride and ethrel sprays in association with nitrogen application. J Agric Sci. 114: 87-91.

Grewal, H. S., J. S. Kolar, S. S. Cheema and G. Singh. 1993. Studies on the use of growth regulators in relation to nitrogen for enhancing sink capacity and yield of gobhi-season (Brassica napus). Indian J. Plant Physiol. 36: 1-4.

Jaddoa, K. A., A. H. AL-Maeini and R. A. AL-Zobiady. 2017. Effect of gibberellin and ethephon on growth and yield of bread wheat grown in different sowing dates. Int J Appl Agric Sci. 3(5): 136-142.

Kasele, I. N., J. F. Shanahan and D. C. Nielsen. 1995. Impact of growth retardants on corn leaf morphology and gas exchange traits. Crop Sci. 35: 190-194.

Khalilzadeh, R., R. Seyed Sharifi and J. Jalilian. 2016. Antioxidant status and physiological responses of wheat (Triticum aestivum L.) to cycocel application and bio fertilizers under water limitation condition. J Plant Interact. 11(1): 130-137.

Khan, N. A. 1996. Response of mustard to ethrel spray and basal and foliar application of nitrogen. J Agron Crop Sci. 176: 331-334.

Kharbade, S. B., K. V. Kulkarni and G. S. Shinde. 2017. Effect of different topping management on growth contributing characters in summer sesamum. Contemporary Res India J. 7(3): 54-57.

Khuankaew, T., T. Ohyama and S. Ruamrungsr. 2009. Effects of ethephon application on growth and development of Curcuma alismatifolia gagnep. Bull Fac Agri Niigata Uni. 62(1):9-15.

Kjeldahl, J. Z. 1883. A new method for the determination of nitrogen in organic bodies. Anal Chem. 22: 366.

Kumari, S. R., and M. George. 2013. Effect of early ethrel application in enhancing cotton production in vertisols of andhra Pradesh. India Agric Sci Digest. 33(3): 193-197.

Kunguni, J. S., D. A. Odeny, O. G. Dangasuk, L. G. Matasyoh, and C. O. A. Oduori. 2015. Response of elite Kenyan finger millet (Eleusine coracana, L. Gaertn) genotypes to Ethrel application. Int Lett Nat Sci. 48: 43-52.

Lee, S.H. and D. M. Reid. 1997. The role of endogenous ethylene in the expansion of Helianthus annuus leaves. Can J Bot. 75: 501-508.

Leitch, M. H. and O. Kuat. 1999. Effect of plant growth regulators on stem extension and yield components of Linseed (Linum ustatissimum). J Agric Sci. 132: 189-199.

Lone, N. A. 2001. Studies an effect of cycocel and ethrel in association with nitrogen on growth and metabolism of mustard under non-irrigated conditions. Ph.D. Thesis, Aligarh Muslim University, Aligarh, India.

Ma, B. L., S. Leibovitch, and D. L. Smith. 1994. Plant growth regulator effects on protein content and yield of spring barley and wheat. J Agron Crop Sci. 172: 9-18.

Mehdi, M., N. Ahmed, N. Jabeen, S. H. Khan, and A. Baseerat. 2012. Effect of ethrel on hybrid seed production of cucumber (Cucumis sativus L.) under open and protected conditions. TAJH. 7(2): 558-560.

Mir, M. R. 2002. Physiological significance of ethrel (2-chloroethyl phosphonic acid) and nitrogen in relation to growth and metabolism of mustard under irrigated and nonirrigated conditions. Ph.D. Thesis, Aligarh Muslim University, Aligarh, India.

Ockerby, S. E., D. J. Midmore, and D. F. Yule. 2001. Leaf modification delays panicle initiation and anthesis in grain sorghum. J Agric Res. 52: 127-135.

Panwar, J. D. S., S. Abbas, S. Ram, and G. S. Sirohi. 1988. Effect of BAP, ethrel and stem gridling on growth and partitioning of photosythates in Y-shaped mungbean. Indian J Plant Physiol. 31: 418-422.

Parker, J. 2010. Time for pix applications on cotton. Virginia University. 12 pp.

Rao, M. S., M. Krishnamurthi, and P. Weerathaworn. 2005. Beneficial effect of ethephon on yield and sucrose productivity of sugarcane cultivars in Thailand. Sugar Tech. 7: 48-52.

Rathika, S. 2013. Effect of crop geometry, intercropping and topping practices on yield, nutrient uptake and soil fertility status of baby corn (Zea mays L.). Int J Agr Sci.  9(2): 583-587.

Renou, A., I. Téréta, and M. Togola. 2011. Manual topping decreases bollworm infestations in cotton cultivation in Mali. Crop Prot. 30: 1370-1375.

Sekhon, N. K. and G. Singh. 1994. Effect of growth regulators and date of sowing on grain development in wheat. Indian J Plant Physiol. 37: 1-4.

Sharma, R., M. K. Grewal, and G. Singh. 1986. Effect of ethrel on lipid metabolism in soybean germinating under moisture stress. Indian J Plant Physiol. 29: 207-210.

Shekoofa, A. and Y. Emam. 2008. Plant growth regulator (ethephon), alters maize (Zea mays) growth, water use and grain yield under water stress. J Agron. 10: 41-48.

Singh, P. and R. K. Rai. 2018. Tailoring sugarcane for smart canopy architecture. Adv Plants Agri Res. 8(2):142-147.

Singh, H., S. Chandra, R. S. Jolly, and I. S. Kolar. 1987. Influence of chlorocholine chloride and ethrel on the grain yield and uptake of nitrogen, phosphorus and potassium in soybean. Crop Improv. 14: 79-83.

Soxhlet, F. 1879. Die gewichtsanalytische Bestimmung des Milchfettes. Polytechnisches J. (Dingler's). 232: 461-465.

Tekalign, T. 2005. Growth and productivity of potato as influenced by cultivar and reproductive growth: I. Stomatal conductance, rate of transpiration, net photosynthesis and dry matter production and allocation. Sci Hortic. 105: 13-27.

Tripathi, M. K., B. Chaudhary, S. R. Singh, and H. R. Bhandari. 2013. Growth and yield of sunnhemp (Crotalaria juncea L.) as influenced by spacing and topping practices. Afr J Agric Res. 8(28): 3744-3749.

Turk, M. A., A. R. M. Al-Tawaha, O. Nikus, and M. Rifaee. 2003. Response of six-row barley to seeding rate with or without ethrel spray in the absence of moisture stress. Int J Agric Biol. 5(4): 416-418.

Turk, M. A. and A. M.  Tawaha. 2002. Response of winter wheat to applied N with or without ethrel spray under irrigation planted in semi-arid environments. Plant Sci. 1: 464-466.

Wangolo, E. E., C. M. Onyango, C. K. K. Gachene, and P. N. Mong’are. 2015. Effects of shoot tip and flower removal on growth and yield of spider plant (Cleome gynandra L.) in Kenya. Am J Exp Agric. 8(6): 367-376.

Ye, D. L., Y. S. Zhang, M. M. Al-Kaisi, L. S. Duan, M. C. Zhang, and Z. H. Li. 2016. Ethephon improved stalk strength associated with summer maize adaptations to environments differing in nitrogen availability in the North China Plain. J Agric Sci. 154: 960-977.

Zapata, P. J., M. Serrano, X. Amp, M. T. Pretel, A. Amorós, and M. A.  Botella. 2003. Changes in ethylene evolution and polyamine profiles of seedlings of nine cultivars of Lactuca sativa L. in response to salt stress during germination. Plant Sci. 164(4): 557-563.