اثر تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن ارقام مختلف گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

غلامرضا زمانی ¹ (دانشیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران)
حامد جوادی ² (استادیار دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه پیام نور واحد بیرجند، بیرجند، ایران)

تاریخ دریافت : 1393/11/03 تاریخ پذیرش : 1395/11/05 تاریخ انتشار : 1398/04/01

کلید واژه: "محلی‌اصفهان", "زرقان", "LRV", "شاخص برداشت",

چکیده مقاله :

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن ارقام گلرنگ، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند انجام شد. آزمایش به صورت طرح کرت‌های خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تاریخ کاشت 25 مهر، 10 آبان، 25 آبان و 10 آذر به عنوان کرت اصلی و سه رقم محلی اصفهان، زرقان و LRV به عنوان کرت فرعی در سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که تأخیر در کاشت از 25 مهر به 10 آذر موجب کاهش تعداد طبق در بوته (38 درصد)، تعداد دانه در طبق (23/25 درصد)، عملکرد بیولوژیک (91/56 درصد)، عملکرد دانه (73/60 درصد) و عملکرد روغن (61/20 درصد) شد. تاریخ کاشت تأثیری بر وزن هزار دانه، شاخص برداشت و درصد روغن نداشت. اثر رقم بر تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی‌دار بود به‌ طوری که بیشترین میانگین این صفات در رقم LRV به‌دست آمد. رقم تأثیری بر تعداد طبق در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، درصد روغن و عملکرد روغن نداشت. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم بر تمامی صفات مورد مطالعه به جزء درصد روغن معنی‌دار بود. نتایج بدست آمده نشان داد که برای دستیابی به حداکثر عملکرد دانه و روغن گلرنگ در منطقه بیرجند تاریخ کاشت 25 مهر و رقم LRV مناسب می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

In order to study the effects of planting date on yield, yield components and oil content of safflower (Carthamus tinctorius L.), a field experiment was conducted in Research Station of Islamic Azad University–Branch of Birjand, in 2012. Experimental design was Randomized Complete Block that arranged as split plot. Planting date (16 Oct, 31 Oct, 15 Nov and 30 Nov) and cultivars (LRV, Zarghan and Isfahan) were arranged as main plots and sub plots, respectively. The results showed that planting delay from 16 October to 30 November reduced the number of heads per plant (38%), number of seeds per head (25.23%), biological yield (61.96%), grain yield (60.73%) and oil yield (20.61%). Number of grain per head, grain yield and harvest index were significantly affected by cultivars. LRV cultivar was the best for this traits. Whereas number of head per plant, 1000-grain weight, biological yield, oil content and oil yield were not significantly affected by cultivars. All of traits were significantly affected by interaction of planting dates and cultivars, exception oil content. On the base of these results, the first planting date (17 Oct) and LRV cultivar were the best for Birjand region (East of Iran).

منابع و مأخذ:

احسان‌زاده، پ و ع. زارعیان بغدادآبادی. 1382. اثر تراکم بوته بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی ویژگی‌های رشد دو رقم گلرنگ در شرایط آب و هوایی اصفهان. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. سال 7، شماره 1: 139-129.

ابوالحسنی، خ. ا و ق. ا. سعیدی. 1385. بررسی صفات زراعی ژنوتیپ‌های گلرنگ در دو رژیم رطوبتی در اصفهان. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. جلد 13، شماره 4: 54-43.

باقری، ح. ر. ق.ا. سعیدی.، و پ. احسان‌زاده. 1385. ارزیابی صفات زراعی ژنوتیپ‌های انتخابی از توده‌های بومی گلرنگ در دو کشت بهاره و تابستانه. سال 10، شماره 3: 390-375.

بهرامی، ب. 1385. بررسی اثر دور آبیاری در مرحله زایشی بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گلرنگ. پایان نامة کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند. 185 صفحه.

پاسبان اسلام، ا. 1385. ارزیابی ژنوتیپ‌های گلرنگ پاییزه در تاریخ‌های مختلف کاشت. مجله دانش کشاورزی. جلد 16، شماره 1: 178 -169.

سعیدی، ق. ا.، ح. طوفی و آ. میرلوحی. 1383. تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات در تعدادی از توده‌های بومی گلرنگ ایران. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. سال 11، شماره 2: 116 -107.

صمدی فیروزآبادی، ب.، و ف. یزدانی. 1391. اثر تاریخ کاشت بر روی عملکرد دانه و روغن چهار رقم گلرنگ در منطقه ورامین. مجله به زراعی نهال و بذر. جلد 2-28، شماره 4: 470-459.

کشیری، م.، ن. لطیفی و م. قاسمی. 1382. تجزیه و تحلیل رشد ارقام گلرنگ با آرایش‌های مختلف کاشت در شرایط دیم. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. سال 10، شماره 4: 95 -85.

مصطفی نژاد، م.، و عیوضی، ع. 1389. اثر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های گلرنگ تحت شرایط ارومیه. مجله پژوهش در علوم زراعی. سال 3، شماره 10: 43-33.

محمدی نیک‌پور، م. 1374. بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ در منطقه مشهد. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه فردوسی مشهد. 195 صفحه.

محمودیه چم پیری، ر.، پ. احسان زاده.، و ق. ا. سعیدی. 1385. اثر رقم و سایه‌اندازی طبق و برگ‌های نزدیک آن بر عملکرد دانه گلرنگ و اجزای آن در اصفهان. مجله علوم کشاورزی ایران. جلد 37، شماره 1: 165-157.

مجد نصیری، ب.، م. کریمی.، ق. نورمحمدی.، و م.ر. احمدی. 1382. ارزیابی عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی‌های فیزیولوژیک پنج ژنوتیپ گلرنگ در کشت بهاره و تابستانه. مجله علوم کشاورزی. جلد 4، شماره 4: 18 -3.

یاری، ل.، ع. م. مدرس ثانوی.، و ع. سروش زاده. 1383.  اثر محلول پاشی منگنز و روی بر صفات کیفی پنج رقم گلرنگ بهاره. مجله علوم خاک و آب. جلد 18، شماره 2: 151 -145.

Abd Alfatah Khalil, N., Y. M. Dagash., and S. Osman Yagoub. 2013. Effect of sowing date, irrigation intervals and fertilizers on safflower (Carthamus tinctorius L.) yield. J. Agri and Food Sci. 1(5): 97-102. Available online at http://www.resjournals.org/JAFS. (Visited May 2013).

Daltalab, B., H. Kazemi- Arbat., and E. Khalilvand-Behrouzyar. 2013. The effect of sowing date on yield, yield components and oil content of three spring safflower cultivars under full irrigation in Tabriz (Carthamus tinctorius L.). Intl. J. Farm and Alli. Sci. Available online at http://www.ijfas.com.

Emami, T., R. Naseri., H. Falahi., and E. Kazemi. 2011. Response of yield, yield component and oil content of safflower to planting date and plant spacing on row in rainfed conditions of western Iran. American- Eurasian J. Agric. and Environ. Sci., 10(6): 947- 953.

Eyvazzadeh, O., M. Seyyedain Ardebili., M. Chamani., and F. Darvish. 2010. Evaluation of fatty acid composition and stability of sose hip oil. Food Tech and Nut. 7: 66-74.

Jajarmi, V., R. Abazarian., and K. Khosroyar. 2014. The effect of density, variety, and planting date on yield and yield components of safflower. Indian J of Fun and Applied Life Sci. 4(2): 628-632. An Open Access, Online International Journal Available at http://www.cibtech.org/jls.htm. (Visited April-June 2014).

Shiran, N., A. Soleymani., M. Shams. 2013. Effect of sowing date and different planting Management, on Seed Yield and Yield Components of safflower in Isfahan region. Intl. J. Agri. Crop. Sci. Available online at http://www.ijagcs.com.

Mirshekari, M., N. Majnounhosseini., R. Amiri., A. Moslehi., O. Zandvakili. 2012. Effects of sowing date and limited irrigation water stress on spring safflower (Carthamus tinctorius‌ L.) quantitative traits. J. Res. Agri. Sci. 8(2): 100-112.