پایش ساختار و تنوع اجتماعات ماکروبنتیک به‌عنوان شاخص‌های آلایندگی در خورهای موسی و غنام
محورهای موضوعی : نشریه فن آوریهای نوین در توسعه آبزی پروری
کلید واژه: واژه‌های کلیدی: آلودگی بی‌مهرگان, بندر امام, درشت پارامترهای فیزیکوشیمیایی, پتروشیمی کفزی, تنوع زیستی شاخص,
چکیده مقاله :
چکیده درشت بی مهرگان کفزی بخش بسیار مهمی از فون بستر دریاها را تشکیل می‌دهند که غالباً شامل پر تاران، سخت‌پوستان و نرم‌تنان می‌باشند. برخی از گونه‌ها به‌دلیل سازگاری با شرایط زیست‌محیطی با وجود آلاینده‌ها و اکثراً به دلیل ساکن و غیرمهاجر بودند، به‌عنوان شاخص‌های زیستی اکوسیستم‌های آبی به‌شمار می‌روند. بنابراین با مطالعه تغییرات ساختار جمعیتی و تنوع آنها می‌توان به پایش اثرات آلودگی اکوسیستم‌های آبی و به‌ویژه خورها پرداخت. در پژوهش حاضر با تطبیق نتایج حاصل از شاخص‌های زیستی با آزمایش‌های فیزیکوشیمیایی به ارزیابی میزان آلودگی در خور غنام و بخشی از خور موسی (در مجاورت خروجی پساب پتروشیمی بندر امام) پرداخته شد. به‌منظور انجام پژوهش، 8 ایستگاه انتخاب و در دو فصل گرم (شهریور ماه) و سرد (بهمن ماه) نمونه‌برداری انجام شد. همچنین برخی شاخص‌های تعیین کیفیت آب از قبیل شوری، دما، اسیدیته و آنالیز دانه‌بندی رسوبات مورد سنجش قرار گرفتند. تراکم درشت بی مهرگان کفزی در زمستان بیشتر از تابستان ثبت شد. جهت ارزیابی تنوع زیستی ماکروبنتوزهای منطقه مورد مطالعه از شاخص شانون، سیمپسون و مارگالف استفاده گردید. به‌منظور پی بردن به وضعیت اکولوژیکی منطقه از نظر میزان آلودگی از الگوی معرفی شده توسط Welch (1992) استفاده گردید. براساس نتایج به دست آمده از این بررسی در مجموع 14 گونه مربوط به 6 رده از بی‌مهرگان کفزی آب‌های شور و لب‌شور در منطقه شناسایی گردید. بیشترین درصد فراوانی بی مهرگان به‌ترتیب مربوط به پرتاران (Polycheata)، دو کفه‌ای‌ها (Bivalvia)، شکم‌پایان (Gastropoda)، ده‌پایان سخت‌پوست (Decapoda)، جورپایان (Isopoda) و پاروپایان (Copepoda) بود. از میان پرتاران، Lycastopsis sp. گونه غالب در اکثر ایستگاه‌های مطالعاتی منطقه بود، بنابراین از این گونه به‌عنوان شاخص زیستی جهت تعیین کیفیت آب استفاده گردید. همچنین براساس الگوی معرفی ایستگاه‌های مجاور خروجی پساب پتروشیمی تنوع کمتر، رسوبات آنها ریزبافت‌تر و درصد مواد آلی بیشتر و برعکس ایستگاه هایی که دور از فعالیت‌های صنعت پتروشیمی (ایستگاه‌های واقع در خور غنام) قرار داشتند از تنوع گونه‌ای بیشتر برخوردار بوده و رسوبات آنها درشت بافت‌تر بودند.
Abstract Macrobenthos are considered as an important part of sea-bed fauna which include polycheata, creastace and mollusca. Some species are regarded as biological indicators for aquatic ecosystem because of their adaptation with environmental conditions; macro benthos are mostly inhabitants without migration. Thus, impacts of pollution in aquatic ecosystem (e.g. creeks) are served by study of community structure changes. In this study, pollution value has been assessed in Ghannam creek and a part of Mossa creek with adaption of biotic indices and physico-chemical parameters. In the present research, eight stations in Ghanam Creek (a relatively unpolluted river) and the region of Mossa Creek, around the Bandar Imam Petrochemical Company (B.I.P.C) sewage outlet were selected, and water and sediment samples were collected in two seasons: warm (September) and cold (February). Also some indices of water quality such as salinity, temperature, pH and sediment texture were measured. Maximum and minimum of macro benthos density was in winter and summer respectively. Shannon's, Sympson's and Margalof's indices were used for evaluation of macro benthic biodiversity. To access to ecological condition, the Welch Scale (1992) was applied. According to the result of the study, fourteen additional species which were relevant to six classes of benthic invertebrate of brackish and saline water existed. Maximum percentage of invertebrate occured in polycheata, bivalvia, gastropoda, decapoda, isopoda, copepoda, respectively. Lycastopsis sp had the maximum frequency among Polycheatas. Thus, the named species was determined to be considered as the topic bioindicator of water quality. In addition, the result showed that few species inhabited in the stations whose sediment was finer and their organic matter was more than of the stations located in Ghanam Creek. On the contrary, the station far from petrochemical industry (station located in Ghanam Creek) activities had more species diversity. Consequently, a significant relationship between the macrobiotic biodiversity and the percentage of organic matter and sediment texture was seen.
_||_