عوامل مؤثر بر ناکارآمدی سیاست منابع آب ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات سیاسی

انیس پورخسروانی ¹ , محممد توحیدفام ² , علی اکبر امینی ³ , رضا جلالی ⁴

1 - 1. گروه علوم سیاسی- سیاست گذاری عمومی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاداسلامی،تهران،ایران
2 - گروه علوم سیاسی-اندیشه سیاسی و مسائل ایران، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران
3 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
4 - گروه علوم سیاسی- روابط بین ‏الملل و مطالعات منطقه‏ ای، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/07/02 تاریخ پذیرش : 1400/02/26 تاریخ انتشار : 1399/11/01

کلید واژه: سیاست منابع آب, سیاست‏ گذاری, رویکرد علمی, سیاست پژوهی, مدیریت یکپارچه منابع آب,

چکیده مقاله :

کاهش چشم گیر میزان و کیفیت ذخایر آب کشور طی مدت زمانی نه چندان طولانی از ناکارآمدی سیاست های آبی کشور حکایت دارد. به رغم واقعیت کاهش نزولات آسمانی، مشکل اصلی آب در ایران به سیاست های آبی و چگونگی سیاست گذاری در این حوزه بازمی گردد. مشکل حکمرانی آب در ایران چنان در لایه هایی از دیدگاه های غیرواقع گریانه و فرافکنانه پنهان شده است که به سختی می توان به ژرفای واقعی آن پی برد. مقاله حاضر با هدف بررسی عوامل ناکارامدی سیاست منابع آب در کشور انجام گرفته است و به دنبال یافتن پاسخ هایی مناسب برای دو پرسش به هم مرتبط است که سیاست منابع آب کشور طی چهار دهه گذشته بر چه مبنایی استوار بوده است؟ و دلایل اصلی ناکارآمدی این سیاست در چیست؟ مقاله حاضر از نوع کیفی (توصیفی-تحلیلی) بوده و با استفاده از روش شناسی استنتاجی انجام پذیرفته است. پایه های نظری پژوهش را نیز انگاره های سیاست پژوهی و تأثیر آنها بر فضای سیاست‎گذاری تشکیل می دهد. یافته های مقاله نشان می دهند که سیاست منابع آب ایران طی چهار دهه گذشته بر محور پاسخ گویی به نیازهای کوتاه مدت و مقطعی با هدف توسعه کشور در بخش کشاورزی تدوین شده است و دلیل اصلی ناکارآمدی این سیاست را باید در فقدان حاکمیت رویکرد علمی در فرایند سیاست گذاری منابع آب کشور جستجو کرد.

چکیده انگلیسی:

The significant reduction in the amount and quality of the water resources over a short period of time indicates the inefficiency of the water policies in Iran. Despite of rainfall, the water problem in Iran traces back to water policies and policymaking in this area. The problem of water governance is so hidden in unrealistic views that it is difficult to understand its true depth. This paper aims to investigate the factors of inefficiency of water resources policy in Iran and seeks to find appropriate answers to two questions: "On what basis has the country's water resources policy been formed over the past four decades?" and “what are the main reasons for the ineffectiveness of this policy? This paper is qualitative and utilizes inferential methodology. Its theoretical foundations consist of policy research ideas and their impact on the policymaking arena. Findings of the article show that Iran's water resources policy over the past four decades has been based on responding to short-term and cross-cutting needs with the aim of developing the agricultural sector and the main reason for the inefficiency of this policy should be sought in the lack of scientific approach in the process of water resources policymaking.