پهنه بندی اقلیم کشاورزی محصول گندم دیم در استان لرستان با استفاده از تکنیک‌های سیستم اطلاعات جغرافیایی

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

غلام رضا احمدی ¹ (دانشجوی دکتری جغرافیا، واحد علوم و تحقیقات ،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران [e-mail] 09168647595)
پرویز کردوانی ² (استادگروه جغرافیا، واحد علوم و تحقیقات ،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران)
حسین محمدی ³ (استاد گروه جغرافیای طبیعی دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران،ایران)

تاریخ دریافت : 1397/01/18 تاریخ پذیرش : 1398/04/20 تاریخ انتشار : 1398/09/01

کلید واژه: دما, GIS, گندم دیم, بارش, اقلیم کشاورزی, پهنه بندی اقلیم کشاورزی, مخاطرات کشاورزی,

چکیده مقاله :

این مقاله می کوشد به منظور بهره‌برداری بهینه از شرایط اقلیم- زراعی و شناخت دقیق نیازهای آب و هوایی محصول گندم دیم به ارائه یک بانک اطلاعات تخصصی جهت کاهش مخاطرات کشاورزی(سرمازدگی و خشکسالی) بپردازد. از اینرو تحقیق حاضر به پهنه بندی اقلیم-کشاورزی محصول گندم دیم در استان لرستان وبررسی نقش آن در کاهش مخاطرات محیطی پرداخته است. اطلاعات(بارش، دما و...) در یک دوره آماری 17 ساله(1377- 1394) مربوط به 53 ایستگاه سینوپتیک، کلیماتولوژی و باران سنجی استان و خارج استان تهیه و سپس با در نظرگرفتن شرایط موردنیاز محصول پهنه های مناسب رشد به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی مشخص و سپس نقشه پهنه بندی اقلیم زراعی گندم دیم استان تهیه گردید. در نقشه نهایی 2559 کیلومتر مربع از اراضی استان دارای مناطق مناسب و مستعدکشت، 13978کیلومتر مربع دارای اراضی با استعداد متوسط، 9137 کیلومتر مربع از اراضی دارای استعدادضعیف و 85/2483کیلومتر مربع از اراضی بسیار ضعیف و غیر مستعد می باشند.

چکیده انگلیسی:

این مقاله می کوشد به منظور بهره‌برداری بهینه از شرایط اقلیم- زراعی و شناخت دقیق نیازهای آب و هوایی محصول گندم دیم به ارائه یک بانک اطلاعات تخصصی جهت کاهش مخاطرات کشاورزی(سرمازدگی و خشکسالی) بپردازد. از اینرو تحقیق حاضر به پهنه­بندی اقلیم-کشاورزی محصول گندم دیم در استان لرستان وبررسی نقش آن در کاهش مخاطرات محیطی پرداخته است. اطلاعات(بارش، دما و...) در یک دوره آماری 17 ساله(1377- 1394) مربوط به 53 ایستگاه سینوپتیک، کلیماتولوژی و باران سنجی استان و خارج استان تهیه و سپس با در نظرگرفتن شرایط موردنیاز محصول پهنه های مناسب رشد به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی مشخص و سپس نقشه پهنه­بندی اقلیم زراعی گندم دیم استان تهیه گردید. در نقشه نهایی 2559 کیلومتر مربع از اراضی استان دارای مناطق مناسب و مستعدکشت، 13978کیلومتر مربع دارای اراضی با استعداد متوسط، 9137 کیلومتر مربع از اراضی دارای استعدادضعیف و  85/2483کیلومتر مربع از اراضی بسیار ضعیف و غیر مستعد می باشند.

منابع و مأخذ:

منابع

1. اشرفی،علی؛میکانیکی،جواد؛دهقانی،مرتضی.1392. ارزیابیتوانهایاکولوژیکیوپهنه بندیکشتعنابدراستانخراسانجنوبی. مجلهآمایشجغرافیاییفضا، فصلنامهعلمیپژوهشیدانشگاهگلستان، سالسوم،شماره 7: 67-86.


2. اداره کل هواشناسی لرستان، آمار و اطلاعات ایستگاه های هواشناسی، اداره تحقیقات اقلیمی وهواشناسی کاربردی،1392.


3. بازگیر،سعید. 1378. بررسی پتانسیل اقلیمی زراعت گندم دیم (مطالعه موردی استان کردستان)،  پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی. دانشگاه تهران، تهران.


4. بهنیا، محمدرضا. 1376. غلات سردسیری، چاپ دوم. انتشارات دانشگاه تهران،610.


5. تقسیمات کشوری، (1385)، وزارت کشور.


6. خوشاخلاق،فرامرزومحسنسلطانی. 1390.پهنه بندیاقلیمکشاورزیتوتفرنگی بااستفادهاز GIS دراستانمازندران. فصلنامهسپهر،78: 31-38.


7. دین پژوه، یعقوب و علی اصغر موحد دانش. 1376. تعیین منازق مساعد تولید غلات دیم با توجه به بارشهای ماهانه آذربایجان شرقی،غربی و اردبیل، نیوار، 3 :25 -38.


8. صادقی،حجت اله. 1392. پهنه بندیتواناکولوژیکیکشاورزیشهرستانایذهبرایکشتکلزاباسامانه اطلاعاتجغرافیایی،پایان نامهکارشناسیارشدجغرافیای طبیعی.


9. کمالی، غلامعلی.1376. تعیین مناسب ترین تاریخ کشت گندم در مناطق دیم خیز غرب کشور با استفاده از داده های اقلیمی و شروع بارندگی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی،  45 :37- 49.


10. کوچکی، عوض. 1385. زراعت در مناطق خشک، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، مشهد،9 : 28-30.


11. گیوی، جواد. 1376. ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای نباتات زراعی. موسسه تحقیقات آب و خاک. نشریه فنی 1015. سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی. وزارت کشاورزی.


12. علیزاده،امین. 1380. اصول هیدرولوژی کاربردی،انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد.


13. علیجانی، بهلول.1393.مبانی فلسفی مخاطرات محیطی. فصلنامه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 1 :1- 15.


14. عبدالهی،ناصر ؛ جهانبخش، امامی و سیدمسعود حسینی ثابت. 1392. پهنهبندیاقلیمیزراعیگندمدیمدراستانهمدانبااستفادهازسیستمهایاطلاعاتجغرافیاییوتصاویرماهوارهای، تهران.وزارتجهادکشاورزی،مؤسسهپژوهشهایبرنامهریزی،اقتصادکشاورزی،وتوسعهروستایی.

15-Bhagot.RM, 2009. Land suitability analysis for Cereal Production in Himachal Pradesh(India) using GIS. Journal of Indian Soe. Remote sens. Pages 233-240.

16- http://www.inform-index.org/Portals/0/InfoRM/INFORM%202015%20Report%20Print.pdf

17-http://www.inform-index.org/Results/Country-profile

18- Jallala. A. M. 1981, Geo-climate zones in the western region and their impact on agriculture productivity. Msc. Thesis, University of Idaho.

19-Jeevananda, S. Reddy, 1984, Agroclimatic Classification of the semi-arid tropics IV. Classification of India, Senegal and upper volta. Science Direct, Agricultural Meteorology. Volume 30, Issue 4, Pages 293-325.

20- Jeevananda, S. Reddy, 1984, Agroclimatic Classification of the semi-arid tropics IV. Classification of variables relevant to crop production potential.Science Direct, Agricultural Meteorology. Volume 30, Issue 4, Pages 269-292.

21-koloskov, P.I. 1971.Climatic factor of Agroclimatic division in agriculture.Gidrometeoizdat, p. 84.

22- Maluf, J. R. 1986, Agroclimatic zoning of maize crop for the state of RiograndAgronomia-Sulriogrands, Vol 22, No 2.

23- Nonhebels, S. 1996, Effect of temperature rise and increase in co2 concentratio on simulated wheat yields in Europe. Climatic-change, WMO Tech. Note No 34.

24-selyaninov, G. T., 1958.Prospects of subtropitical management in USSR in connection with the natural condition. L. Gidrometeoizdat, p. 193.

25-Trnka.M,etal. 2009. Climat-driven changes of production regions in central Europe,.Journal of plant, Enviren. June. PP257-266.