ارزیابی اثرات طبیعی و انسانی انتقال آب سد گاوشان بر دشت میان دربند در استان کرمانشاه

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

امجد ملکی ¹ , مریم رحمتی خورشیدی ²

1 - دانشیار گروه جغرافیا(ژئومورفولوژی)،دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، دانشگاه رازی،کرمانشاه،ایران
2 - کارشناس ارشدژئومورفولوژی، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، دانشگاه رازی،کرمانشاه،ایران

تاریخ دریافت : 1396/02/14 تاریخ پذیرش : 1396/09/08 تاریخ انتشار : 1396/09/30

کلید واژه: آب زیرزمینی, کانال انتقال آب, سد گاوشان, تکنیک GIS, دشت میان دربند کرمانشاه,

چکیده مقاله :

هدف این پژوهش بررسی اثرات طبیعی و انسانی کانال انتقال آب سد گاوشان بر دشت میان دربند در استان کرمانشاه می باشد. بدین منظور ابتدا داده‌های پیزومتری سطح آب زیرزمینی از سال ۱۳۹۲-۱۳۷٠ ارزیابی و نقشه تغییرات سطح ایستابی در بازه زمانی ۲۲ ساله تهیه گردید. میزان تغییرات مورفولوژی رودخانه رازآور به واسطه تغییرات دبی از محل دریافت آب از کانال نیز با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای در بازه زمانی مورد نظر بررسی شد. همچنین به منظور شناخت ثأثیرات انسانی احداث کانال از روش پرسشنامه استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد علی رغم کاهش بارندگی در بازه فوق سطح آب زیرزمینی از سال بهره برداری از کانال(۱۳۸٤) در نقاطی از دشت افزایش یافته است. همچنین یافته های پژوهش نشان از تغییرات شدید مورفولوژی رودخانه از محل دریافت آب به دلیل تغییرات زیاد دبی دارد. رشد وضعیت اقتصادی ، جلوگیری از مهاجرت و اشتغال ‌زایی در منطقه نیز از اثرات انسانی احداث کانال بوده است در حالی که به علت مکانیزه نبودن سیستم آبیاری راندمان متوسط بهره برداری از آب کانال کمتر از ۳٠ درصد می باشد.

چکیده انگلیسی:

هدف ­این پژوهش بررسی اثرات طبیعی و­انسانی کانال انتقال آب سد گاوشان بر­دشت میان ­دربند­ در­استان کرمانشاه می­باشد. بدین منظور ­ابتدا داده‌های پیزومتری سطح­آب زیرزمینی ­از­ سال­۱۳۹۲-۱۳۷٠­ ارزیابی و نقشه تغییرات سطح ایستابی در­ بازه­ زمانی ۲۲ ساله تهیه گردید. میزان تغییرات مورفولوژی رودخانه رازآور به واسطه­ تغییرات دبی از محل دریافت آب ­از کانال نیز با ­استفاده ­از تصاویر ماهواره‌ای در بازه ­زمانی مورد نظر بررسی شد. همچنین به منظور شناخت ثأثیرات انسانی احداث کانال ­از روش پرسشنامه استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان می­دهد علی­رغم کاهش بارندگی در ­بازه فوق­ سطح آب زیرزمینی ­از سال بهره برداری از کانال(۱۳۸٤)­ در ­نقاطی ­از دشت افزایش یافته­ است. همچنین یافته­های پژوهش نشان از تغییرات شدید­ مورفولوژی رودخانه ­از­ محل دریافت آب به دلیل تغییرات زیاد دبی دارد. رشد­ وضعیت اقتصادی­، جلوگیری از مهاجرت و ­اشتغال ‌زایی در ­منطقه نیز­ از اثرات انسانی احداث کانال بوده­ است در حالی که به علت مکانیزه نبودن سیستم آبیاری ­راندمان­ متوسط بهره­ برداری ­از ­­­آب کانال­ کمتر ­از­۳٠ ­درصد می­باشد.

منابع و مأخذ:

۱-­اسد فسفی زاده،­ندا؛­صبوحی صابونی، محمود و مسنن مظفری، مهدیه. (۱۳۹۳).­تعیین سهم­عوامل مؤثر بر­اضافه برداشت منابع­آب زیرزمینی (مطالعه موردی: شهرستان مرودشت).­اقتصاد­کشاورزی.­جلد هشتم. شماره سوم. صص ۱۱٤-۱٠۱.

۲- چوپانی، سعید. (۱۳۷۹).­طرح توسعه­آبخوانداران سرچاهان.­جلد ­پنجم. انتشارات منابع آب.

۳- چالکش امیری، محمد.(۱۳۷۸).­اصول تصفیه آب.­انتشارات ارکان. صص 442.

٤- قاسم پور، لیلا­و نخعی، محمد.­(۱۳۸۹).اثر­احداث سد نرماب بر روی کمیت­ آب مینودشت.­چهاردهمین همایش­انجمن­ زمین­شناسی­ایران.­دانشگاه ارومیه.

۵- کردوانی، پرویز و موغلی، مرضیه. (۱۳۹۱). ارزیابی اثر سد خاکی لاور بر آبهای زیرزمینی دشت لاور فین. فصلنامه جغرافیای طبیعی. شماره 15.

٦- قبادیان، رسول؛ فتاحی چقابگی، علی و زارع، محمد. (۱۳۹۳). تأثیراحداث شبکه آبیاری و زهکشی سد گاوشان بر منابع آب زیرزمینی دشت میان دربند با استفاده از مدل GMS 6.5. نشریه پژوهش آب در کشاورزی. جلد ۲۸. شماره ٤. صص ۷۷۲-۷۵۹.

7- گزارشات شرکت مهندسین مشاور بند آب غرب سال 1395 (طرح مطالعات راندمان اب کانال گاوشان )

۷- میرعباسی، رسول و رهنما، میرباقر. (۱۳۸٦). بررسی اثرات سد تنگوئیه یر وضعیت آبخوان دشت سیرجان. ششمین کنفرانس هیدرولیکی. ایران. دانشگاه شهرکرد.

۸- نودهی، سلیمه و حافظی مقدس، ناصر. (۱۳۸٦). بررسی اثرات سد شهید رجایی بر آبخوان دشت ساری-نکا. پنجمین کنفرانس زمین شناسی و مهندسی و آلایند­های محیط زیست. دانشگاه صنعتی شاهرود.

۹- ولایتی، سعدالله و کامکار، مریم. (۱۳۸۷). بررسی اثرات سد­های مخزنی بر کمیت و کیفیت آب زیرزمینی مخروط افکنه پایین دست. مجله ی جغرافیا و توسعه ناحیه ای.

۱٠. یاری پیلمبرایی، الهام؛ شاعری کریمی، سارا و دادمهر، رضا. (۱۳۹٠)، واکنش مدل سیستم منابع آب زیرزمینی دشت زرینه رود به عوامل تغذیه و تخلیه ممکن از طریق شبکه آبیاری و زهکشی دشت. چهارمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران. دانشگاه صعنتی امیر کبیر.

11- Bouwer, Herman. (2001). "Artificial recharge of groundwater: hydrogeology and engineering." Hydrogeology Journal 10.1: 121-142

12. Arora, A.N. and Goal, R. 2003. Conceptual groundwater modeling using GIS.

GIS India 2003, National Conference on GIS/GPS/RS/Digital Photogrammetry

and CAD, Jaipur

13- Hardisty, P. E. and Ozdemiroglu, E. (2005). The Economics of Groundwater Remediation and Protection. CRC Press: 3-9.

14-Healy, Richard W., and Peter G. Cook. (2002). "Using groundwater levels to estimate recharge." Hydrogeology journal 10.1: 91-109.

15- Kim, Jeongkon, and Mohamed Sultan. (2002). "Assessment of the long-term hydrologic impacts of Lake Nasser and related irrigation projects in Southwestern Egypt."Journal of Hydrology 262.1: 68-83.

16- Lansink, A. O. and Silva, E. (2003) CO2 and energy efficiency of different heating technologies in Dutch Glasshouse Industry. Environmental and Resource Economics, 24: 395-407.

17- Manzione, R. L.,Knotters, M. and G. B. M., heuvelink. 2006. Mapping trends in water table depths in a Brazilian Cerrado area. 7 thInternaionalSymposiuom on Spatial Accuracy Assuracy in Natural Resources and Environmental Scienes.

18- Raterman, B., Schaars, F. W. and M., Griffioen. 2005. GIS and MATLAB Integrated for Groundater Modeling.

19- Vazquez-Amabile, G. G., and B. A. Engel. 2005. Use of SWAT to compute groundwater table depth and stream flow in the Muscatatuck River watershead. Amercan society of Agricultural Engineers, 48(3), 991-1003.