امکان سنجی وقوع سیل در حوضه آبخیز لیلان چای (مراغه) به روش CN

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

محمدرضا ثروتی ¹ , اکبر رستمی ² , فاطمه خدادادی ³

1 - استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه شهید بهشتی
2 - کارشناسی ارشد، ژئومورفولوژی دانشگاه شهید بهشتی
3 - کارشناسی ارشد، ژئومورفولوژی دانشگاه شهید بهشتی

تاریخ دریافت : 1390/09/15 تاریخ پذیرش : 1391/04/31 تاریخ انتشار : 1393/08/01

کلید واژه: GIS, حوضه آبخیز لیلان چای, شماره منحنی ) CN, ) رواناب, پهنه بندی سیلاب,

چکیده مقاله :

سیل یکی از پدیده های موجود در طبیعت بوده که از دیر باز، بشر شاهد وقوع آن می باشد. درایران به دلیل وسعت زیاد، اقلیم های متعدد، تراکم زمانی و مکانی بارشها در اکثر حوضه هایآبخیز، همه ساله شاهد سیلابهای عظیمی می باشیم. در این پژوهش به برآورد ضریب روانابو حداکثر دبی سیل، شناخت عوامل و عناصر موثر در سیلخیزی، پهنه بندی مناطق براساسشدت پتانسیل سیلخیزی در حوضه آبخیز لیلان چای با استفاده از روش شماره منحنی CNپرداخته شد. برای این منظور ابتدا دادهها و اطلاعات مورد نیاز شامل آمار وضعیت اقلیم منقهه،تصاویر ماهوارهای جمعآوری و GIS شد. با تلفیق این دادهها و اطلاعات، براساس روش SCS ،نهشه CN حوضه، میزان نفوذ و مهدار رواناب تهیه گردید. در نهایت با استفاده از مدل وزنی و باتلفیق نهشه های میزان بارندگی منقهه، گروههای هیدرولوژیک خاک، شیب، کاربری زمین و ...نهشه پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی سالانه حوضه تهیه شد.

چکیده انگلیسی:

Flood is a natural phenomenon, which human being has experienced from very old times. In Iran, due to its very large area, several climates, and time and local density of Precipitations in most watersheds, there are many great floods of the country. In this study, run-off coefficient, maximum debit of flood, identifying the factors and elements that are effective on bloodiness, and zoning of the area of Leilan chai watershed based on its flood bearing are analyzed. The curve number method was used for this watershed. To do this, firstly, the needed data and information including the statistical situation of the area climates and satellite images were gathered Inputted to the GIS data system. Compiling these data and information by the SCS method and the CN of the watershed, The infiltration level and run-off volume were prepared.Finally, the zoning map of the annual flooding potential of the area were produced using weighting model and compiling the area Precipitation, hydrological groups of soil, slope level, land use, etc.

منابع و مأخذ:

1- آخوندی، الف، (1380): بررسی مدل شماره منحنی در برآورد سیل با استفاده از سیستم‎های اطلاعات جغرافیایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر فرج زاد، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس.

2- پناهی، ن، (1384): برآورد رواناب به روش شماره منحنی(CN)  با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما حسین محمدی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.

3- حیدری ژاله، علی و همکاران، 1387، برریی قابلیت بهینه سازی پهنه سیلاب به وسیله GIS و HEC-RAS، تبریز، سومین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران.

4- رهنما، اردشیر، (1387): برآورد رواناب سطحی در حوضه آبریز بشار به روش CN، پایانامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس، استاد راهنما منوچهر فرج زاده اصل.

5- سازمان‌ جغرافیایی‌ نیروهای مسلح؛ نقشه توپوگرافی در مقیاس 1:50000، آشان و مغانجیق، (1375)‌.

6- سازمان زمین شناسی کشور؛ نقشه زمین شناسی در مقیاس 100000: 1، اسکو و مراغه.

7- عبدی، پرویز و رسولی، مسعود، (1380): گزارش پهنه بندی خطر سیل در حوضه آبخیز زنجان رود، انتشارات مرکزی تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور.

8- علیجانی، بهلول، (1379): آب و هوای ایران، انتشارات پیام نور.

9- علیزاده، امین، (1386): اصول هیدرولوژی کاربردی، انتشارات آستان قدس رضوی

10- غیور، حسنعلی، (1371): پیش بینی سیلاب در مناطق مرطوب، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 25، ص 25-49

11- قهرودی تالی، منیژه، (1385): ارزیابی مدل CN در تخمین رواناب، مطالعه موردی حوضه آبریز سد امیرکبیر (کرج)، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 3، ص 185-198

12- طاهری، م و لندی، ا، (1384): کاربرد تکنیک‎های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی در تهیه نقشه شماره منحنی جهت برآورد حجم رواناب، همایش ملی مدیریت شبکه‎های آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

13- مهدوی، محمد، (1384): هیدرولوژی کاربردی( جلد اول، دوم)، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم.

14- موحد دانش، علی اصغر، (1387): هیدرولوژی آب‎های سطحی ایران، انتشارات سمت، چاپ پنجم.

15- نیک نژاد، داود و علیزاده، عزت ا...، (1385): مطالعه سیلاب و کنترل آن در دو زیر حوزه منتهی به دریاچه ارومیه، کارگاه فنی همزیستی با سیلاب.

16- Chow Vent e, Madmen Divide, Mays Larry W, (1988): Applied Hydrology, McGraw-Hill International Editions Civil Engineering Series, PP: 572.

17- Drayton, R.S., Wild, B.M., Haris, J. H., (1992): Geographical Information System Approach to Distributed Modeling, In: Terrain Analysis and Distributed Modeling in Hydrology, Ed. K.J. Beven, I. D. Moore, John Wiley & Sons, UK.

18- Thomas W.O. and M. A. Benson (1968): Inform Flood Frequency Estimating Methods for Federal Agencies Water Resources Geology. PP. 891-908.

19- Pramod kumar, K. N. Tiwar and D K Pal (1991): Establishing SCS Runoff Curve Number From IRS Digital Data Base, Journal of The Indian Society of Remote Sensing.

20- N. T. Kottegoda L. Natale E. Raiteri (2000): Statistical Modeling of Daily Stream Flows Using Rainfall Input and Curve Number Technique, Journal of Hydrology.

21- Singh, V.P., (1998): Hydrologic System, Rainfall Run off Modeling, Vol. 1, John Wiley & sons, UK.

22- Sinnakaudan, S.K. Ghani A. A. Ahmad، S. S. and Zakria, N.A (2003): Flood Risk Mapping for Pari River

23- Soil Conservation Service, (2005): A Guide to Hydrologic Analysis Using SCS Method, Washington D.C.

24- Xiaoyong Zhan ،Min-Lang Huang (2004): Arc CN-Runoff: an ArcGIS Tool for Generating Curve Number and Run off Maps، Environmental Modeling & Software.

25- Sangjun Im، Seungwoo Par, and Taeil Jang (2007): Application of SCS Curve Umber Method for Irrigated Paddy Field، Ksce Journal of Civil Engineering.