رابطه دینداری و سرمایه خانوادگی (سرمایه اجتماعی- فرهنگی) با سازگاری اجتماعی (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه ارومیه)

محورهای موضوعی : مدیریت نوآوری های آموزشی

گلاله آتش‌سیرو ¹ (دانشجو)
افشار کبیری ² (عضو هیات علمی)

تاریخ دریافت : 1394/02/03 تاریخ پذیرش : 1394/07/20 تاریخ انتشار : 1394/09/01

کلید واژه: دانشجویان, واژه‌های کلیدی: سازگاری اجتماعی, دینداری, سرمایه خانوادگی,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه دینداری و سرمایه خانوادگی (سرمایه اجتماعی- سرمایه فرهنگی) با سازگاری اجتماعی است. روش پژوهش به لحاظ هدف کاربردی، به لحاظ شیوه گردآوری اطلاعات پیمایشی است. برای گردآوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل دانشجویان دانشگاه ارومیه بود که 380 نفر از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه ارومیه انتخاب شد. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه دینداری براساس مدل گلارک و استارک؛ پرسشنامه شخصیتی کالیفرنیا (بخش سازگاری اجتماعی) و پرسشنامه سرمایه خانوادگی است. استفاده از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، تحلیل عاملی با مولفه‌های اصلی، ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون گام به گام و آزمونt مستقل تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که تمامی ابعاد دینداری با سازگاری اجتماعی دانشجویان رابطه مثبت و معنادار دارند (56/.)، در حالی‌که بین ابعاد دینداری و ابعاد سرمایه خانوادگی (سرمایه فرهنگی و اجتماعی) در برخی از ابعاد رابطه معنادار وجود دارد (عاطفی، 18/0) و در دیگر ابعاد رابطه معنادار مشاهده نشد (پیامدی، 8%). هم‌چنین رابطه بین سرمایه خانوادگی و سازگاری اجتماعی مثبت و معنادار است. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که متغیرهای اعتقادی و پیامدی از ابعاد دینداری و سرمایه فرهنگی از ابعاد سرمایه خانوادگی می‌توانند سازگاری اجتماعی دانشجویان را به شکل معناداری پیش‌بینی کنند. نتایج آزمون t حاکی از آن است که در این زمینه سازگاری اجتماعی، تفاوت‌های جنسیتی معناداری مشاهده نشده است. بنابراین می ‌توان نتیجه گرفت که اعمال و باورهای مذهبی و سرمایه خانوادگی در سازگاری اجتماعی افراد نقش موثری دارد.

چکیده انگلیسی:

Abstract: Adjustment is a skill needed to be learned, and its quality like any other learning depends on one’s interest and effort for learning it. Family environment, university, and mass media play a critical role in providing the possibilityof learning adjustment to the environment. As such, the purpose of the present study was to investigate the relationship between religiosity and family capital (socio-cultural capital) with social adjustment. The  data for this survey study were collected from 380 male and female students at Urmia University, Iran, and instruments for data gathering consisted of Glock and Stark's Religiosity Questionnaire, the California Personality Inventory (social adjustment part), and Family Capital Questionnaire. Data were analyzed using Cronbach's alpha, factor analysis with principal components, Pearson correlation, Stepwise Regression analysis and independent  t-test. Results revealed that there was a positive significant correlation between all religiosity dimensions and social adjustment of students. While there was a significant relationship between religiosity components and family capital dimensions in some dimensions (emotional= 0.18), no significant relationship was found in other dimensions (consequential= 8%). In addition, the relationship between family capital and social adjustment was positive and significant.  Stepwise regression analysis also indicated that  and consequential components of religiosity and cultural capital of family capital could predict students’ social adjustment. T-test results showed no significant gender differences in this regard. Therefore, it can be concluded that religious beliefs and deeds as well as family capital can be effective in  individuals’ social adjustment and improve their well-being and mental health.

منابع و مأخذ:

منابع

فارسی

• آخوندی، ا. (1376). بررسی رابطه حمایت اجتماعی ادارک شده با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران،


• اسحاقی، س ر؛ محمودیان، س ا؛ سهرابی، آ، تأثیر آموزش مبتنی بر آموزه‌های دینی بر فعالیت بدنی سالمندان، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی (ویژه نامه توسعه آموزش)، 5(10)، 1281-1288.


• افشارنیاکان، ص. (1381).بررسی و مقایسه سازگاری عاطفی، اجتماعی، آموزشی در دانش‌آموزان دختر و پسر رشته‌های ریاضی، تجربی و انسانی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.


• تمدنی، م، رابطه نگرش دینی و همسازی اجتماعی دانشجویان، فصلنامة روانشناسان ایرانی، 18(2)، 340-331.


• تنهایی، ح. (1390). جامعه شناسی دینی در شرق باستان، تهران: بهمن برنا.


• توان، ب؛ جهانی، ف؛ سراجی، م؛ محمدبیگی، ا، (1388). رابطة نگرش دینی و سلامت روانی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اراک، مجله علمی ‌پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، 4 (13)، 27-34.


• جلالی مقدم، م. (1386)؛ درآمدی بر جامعه شناسی دین،  تهران: مرکز نشر.


• حاتمی، ح ر؛ حبی، م ب؛ اکبری؛ ع. (1388). بررسی تأثیر میزان دینداری بر رضایت از زندگی زناشویی، روان‌شناسی نظامی، 1(1)، 13-22.


• حسین پور، م، (1384). بررسی برخی الگوهای رفتاری و مذهبی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی بهبهان در دوران تحصیل، فصلنامه دانشگاه اسلامی، 28(9)، 313-330.


• حمید، ن؛ بشلیده،ک؛ عیدی بایگی، م؛ دهقانی زاده، ز، (1390). بررسی اثربخشی روان‌درمانی شناختی – رفتاری مذهب محور بر افسردگی زنان مطلقه، مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 1 (1)،  54-64.


• خدایاری فرد، م؛ نصفت، م؛ غباری بناب، ب؛ شکوهی یکتا، م؛ به پروژه، ا. (1381). عوامل مرتبط با سازگاری اجتماعی فرزندان جانباز و غیرجانباز شهر تهران، گزارش نهایی طرح پژوهشی زیر نظر بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی.


• خدایاری‌فرد، م؛ پرند، ا، (1381). تأثیر خانواده‌‌درمانی بر رویکرد شناختی رفتاری در درمان هراس اجتماعی نوجوانان (مطالعه موردی)، روان‌شناسی و علوم‌تربیتی دانشگاه تهران ، 36(72)، 123-143.


• رجبی، غ؛ چهاردولی، ح؛ عطاری، ی. (1387). بررسی رابطه عملکرد خانواده و جو روانی- اجتماعی کلاس با ناسازگاری دانش‌آموزان دبیرستانی شهرستان ملایر، علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، 1 و 2(14)، 113-128.


• روشن، ر، (1369). بررسی مقایسه‌ای میزان شیوع افسردگی و اضطراب در دانشجویان شاهد و غیرشاهد در سطح دانشگاه‌های شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده انسانی.


• ریاحی، م ‌؛ علیوردی نیا، ا؛ بنی اسدی، م ر، (1388). بررسی اثرات دینداری و جهت‌گیری دینی بر سلامت روان دانشجویان دانشگاه مازندران، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 2(5)، 51-90.


• سراج زاده، س ح. (1385). چالش‌های دین و مدرنیته، چاپ دوم، طرح نو، تهران.


• سرمد، ز؛ بازرگان، ع؛ حجازی، ا. (1392). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: مؤسسه انتشارات آگاه.


• سهرابیان، ط، (1379). بررسی تأثیر نگرش مذهبی بر سازگاری فردی و اجتماعی دانش‌آموزان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا، تهران.


• شجاعی زند، ع ر. (1390). مبنای ساخت مدل برای سنجش دینداری، مجله روش‌شناسی علوم انسانی، 68، 145-168.


• شعاری نژاد، ع ا. (1365). فرهنگ علوم رفتاری، تهران: انتشارات امیرکبیر.


• صالحی‌امیری، س. ر. (1387). مسائل اجتماعی دین در ایران، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، پیشگفتار، ص 7.


• عادل، ز؛ کجباف، م ب؛ عابدی، ا، (1389). اثربخشی آموزش شناختی با رویکرد اسلامی ‌بر رضایت‌مندی زندگی دانشجویان، مطالعات اسلام و روان‌شناسی، 7( 4)، 43-57.


• عبادی، ن؛ سودانی، م؛ فقیهی، ع؛ حسین پور، م، (1389). بررسی اثربخشی آموزش مثبت‌نگری با تأکید بر ‌آیات قرآن بر افزایش امید به زندگی زنان مطلقه شهر اهواز، یافته‌های نو در روان‌شناسی، 10(4)، 37-84.


• عسگری، ا. (1381). بررسی ازدواج مجدد همسران شهدا و تأثیر آن بر وضعیت روانی- اجتماعی، سازگاری و مشکلات تحصیلی فرزندان شاهد (اراک)، طرح پژوهشی با همکاری دفتر تحقیق و پژوهش بنیاد شهید انقلاب اسلامی، اداره تحقیقات و مطالعات.


• فقیهی، ع‌ن؛ رفیعی‌مقدم، ف. (1388). بررسی میزان اثربخشی آموزش‌های روان‌شناختی مبتنی بر روایات اسلامی ‌در رضایت زناشویی زوجین، روان‌شناسی و دین، 3(2)، 89-104.


• قهاری، ش، (1375). بررسی مقایسه‌ای میزان شیوع اختلالات رفتاری و ایذایی و کمبود توجه، افسردگی و اضطراب فراگیر در کودکان شاهد، محروم از پدر، جانباز و دارای پدر شهر چالوس، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی ایران،


• گودرزی، ع ا، (1382). بررسی رابطه بین گرایش به دینداری و ویژگی‌های فردی و اجتماعی دانش‌آموزان متوسطه شاهد در استان همدان، اداره کل بنیاد شهید انقلاب اسلامی استان همدان، اداره کل پژوهش و تحقیق،


• مجاهد، ع؛ کلانتری، م؛ مولوی، ح؛ طاهرنشاط دوست، ح، مقایسة تأثیر درمان‌شناختی رفتاری با رویکرد اسلامی ‌بر سلامت روان همسران شهدا، اصول بهداشت روانی، 4(11)، 282-291.


• منجزی، ف؛ شفیع آبادی، ع؛ سودانی، م، (1391). بررسی اثر ارتباط اسلامی ‌و نگرش‌های مذهبی بر بهبود رضایت زناشویی، تحقیقات علوم رفتاری، 28(1)، 30-37.


• نجاریان، ف، (1374). عوامل مؤثر بر کارآیی خانواده: بررسی روان‌سنجی مقیاس، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی‌، واحد رودهن.


• والی پور، ا، (1360)؛ روان شناسی سازگاری، تهران: وحید.

 

انگلیسی

• Bronstein, P., Fitzgerald, M., Briones, M., & Pienniadz, J. (1993). Family Emotional Expressivness as a predictor of early adolescent Social and Psychological adjustment. Journal of Early Adolescence, 13(4), 448- 471.


• Chickering, A.W. & Schlossberg, N. K. (1995). Getting the Most out of College Boston: Allyn and Bacon.


• Ciarrochi, J, & Scotte, G. (2006). The Link between Emotional Competence and Well- being: ALongitudinal Study. British Journal of Guidance & Counselling .34(2), 231-243.


• Donahue, J. M. and Benson, P. L. (2010). Religious and well- Being of  Adolescents. Journal of Social Issues. 51(2), 145- 160.


• Hollin, C. R. (1996). Handbook of Social Skills Training. UK: University of Leicester.


• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. Second Edition, The Guilford Press, A Division of Guilford Publications, Inc. 72 Spring Street, New York, NY 10012.


• Loeng, F. T. C., & Bonz, M. H., Zachar, P. (1997). Coping style as predictors of college adjustment among freshman. Conseling Psychology, 10(2), 211- 221.


• Pascarella, E. T., & Terenzini, P. T.(1995). The Impact of college on Students; Myths, Rational Myths, and Some other Things Journal. 15, 26- 33.


• Richards, P. S. (1991). Religious devoutness in college students: Relations with emotional, and social adjustment and psychological well- being. Journal of counseling Psychology. 38(2), 189- 199.


• Schludermann, E. H., Schludermann, S., M., Needham, D, & Mulenga, M. (2001). Fear of rejection versus Religious Commitment as predictors of Adjustment among reformed and evangelical College students in Canada. Journal of Beliefs and Values, 22 (2), 209-222.


• Slomoski, C., & Dunn, J., Brown. J., Tesla, C., Youngblande, L. (1996). Young childerns understanding of other people's feeling and beliefs. Child Development, 62, 1352- 1336.


• Taylor, R. J., & Chatters, L. M. (1988). Church- based informal support among eldrrly blacks. The Gerontologist, 26, 637- 642.


• Taylor, S E., Lettia, A P., & David O.S. (2002). Social Psychology. 11 Edition, V. S. A: Prentice, Hall International, Inc.


• Thomas, D. L. (1998). Future prospects for religion and family studies. In: DL, Thomas(ed), The Religion and family connection: Social Science Perspective (Provo, UT, Brigham Yaung University).


• Tomas, D.L and Craver, C. (1990). Religion and  Adolescent Social  competence, In: T.P.Thomas, D.L.& Craver, Gullotta, G.R. & R. Montemaryor (Eds), Developing Social competency in Adolescence, Advances in adolescent development, 3, 195- 219.


• Vaughn, A. A. and Roesch, S. C. (2003). Psychological and Physical Health Corrolates of coping in Minority Adolescents. Journal of Health Psychology. 8(6), 671-683.