بررسی غلظت فلزات سنگین (سرب، مس و کادمیوم) در گاماروس Pontogammarus maeoticus در سواحل جنوب غربی دریای خزر حد فاصل رامسر تا انزلی
محورهای موضوعی : آلودگی آبکامبیز خاکسار 1 , حسین نگارستان 2 , علی ماشینچیان مرادی 3
1 - گروه بیولوژی دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات
2 - گروه شیلات، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
3 - گروه بیولوژی دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران
کلید واژه: مس, دریای خزر, سرب, کادمیوم, فلز سنگین, گاماروس,
چکیده مقاله :
هدف از انجام این بررسی تعیین میزان آلودگی گاماروس گونه Pontogammarus maeoticus به سرب، مس و کادمیوم در سواحل جنوب غربی دریای خزر در حدفاصل رامسر تا بندر انزلی بود. نمونه برداری در بهار و تابستان از 3 ایستگاه با سه تکرار با استفاده از توری با قطر چشمه 1 میلیمتر انجام و بعد از انتقال به آزمایشگاه با جذب اتمی غلظت فلزات سنگین اندازه گیری شد. رسم نمودارها با نرم افزار Excel انجام و برای بررسی معنی داری تفاوت غلظت فلزات سنگین با نرم افزار SPSS آزمون تجزیه واریانس یک طرفه و تست LSD انجام گردید. میانگین غلظت سرب، مس و کادمیوم به ترتیب 02/1، 61/95 و 81/0 میکروگرم بر گرم در بهار و 46/1، 91/93 و 74/0 در تابستان بود. مقایسه نتایج تحقیق حاضر با استاندارد آمریکا (جدول 5) نشان داد که میزان غلظت فلز مس در گاماروس مورد بررسی در دو فصل در همه ایستگاه ها در حد مجاز بود (جدول 3). غلظت کادمیوم در گاماروس گونه P. maeoticus از نظر استاندارد اتحادیه اروپا برای شاه میگوی خوراکی (ppm 50/0) در حد مجاز نبود؛ در حالی که از نظر سایر استانداردهای اتحادیه اروپا، آمریکا و استرالیا میزان این فلز در وضعیت مجاز بود. فلز سرب در گاماروس از نظر استاندارد سرپایان خوراکی اتحادیه اروپا و استاندارد ماهی استرالیا در حد مجاز نبود ولی از نظر استاندارد آمریکا و استاندارد مربوط به دوکفه ایهای خوراکی اتحادیه اروپا و نیز استاندارد مربوط به نرمتنان خوراکی استرالیا سرب در حد مجاز بود. باید توجه داشت که این فلز در بهار در انزلی در حد کمی قرار داشت و از نظر همه استانداردها به استثناء ماهی در استاندارد استرالیا در حد قابل قبول قرار داشت. باتوجه به نتایج تحقیق و استانداردهای بیان شده از سوی سازمان های بین المللی برای تجمع فلزات در بدن جانوران، وضعیت سرب و کادمیوم در بدن این گونه گاماروس نگران کننده می باشد. به ویژه آنکه بچه ماهیان اقتصادی نظیر ماهی سفید و کفال از این گاماروس تغدیه می کنند. در صورت انتقال و تجمع این فلزات سنگین در بدن ماهیان سفید و کفال این موضوع می تواند یک زنگ خطر محسوب شود، از این نظر بررسی نحوه انتقال این دو فلز به بدن ماهی ها و نیز جلوگیری از آلودگی دریای خزر به فلزات سنگین ضروری به نظر می رسد.
The aim of the present study was to evaluate Pb, Cu and Cd contamination of the amphipod species, Pontogammarus maeoticus in southwestern coasts of Caspian Sea. Sampling was done in two seasons, spring (March 2014) and summer (June 2014) in 3 sites of the southwestern coasts of Caspian Sea (from Ramsar to Anzali). Results showed that Cu concentrations were much more than the other two metals, and there was no significant difference among sites in this regard (P>0.05). However, Chamkhaleh possessed the least amount of heavy metals in the body of the gammarid species; and Anzali had the most concentration in the coastal amphipod species body.Concentration of lead, copper and cadmium in the body of P. maeoticus was 1.02, 95.61 and 0.81 µg/g in spring and 1.46, 93.91 and 0.74 µg/g in summer, respectively. The results were compared with EU, US and Australian standards. According to these standards Cooper concentrations were at target values and is not considered polluted. Lead in P. maeoticus passed standard level according EU standard for edible cephalopods and Australian standard for fish flesh. This was not the case for Pb in spring in Anzali station, accouding to EU cephalopod standard only. Lead was in acceptable concentration if compared with EU standard set for edible bivalve molluscs, Australian standard for edible molluscs, and US standard of AET. Also cadmium concentrations were more than maximum allowable in edible lobster as stated by EU standards. While other standards AET of US, Australian standard for edible molluscs, and EU standards for edible cephalopods, bivalves and fish consider the concentration of Cd in the P. maeoticus within standard limits. Considering the Pb and Cd contamination levels in P. maeoticus and international standards, it can be concluded that these two heavy metals can be at threatening level. Especially that this species is consumed by fish fingerlings of some popular teleost fishes of Caspian Sea, such as Kutum and Mullet. They might be able to pass to fish flesh and cause health hazards for fish consumers. It is suggested that further study be conducted on possible transfer roots of Pb and Cd from P. maeoticus to fish flesh, and also there is a strong reason to control heavy metal pollution of the Caspian environment.