ارزیابی ویژگی های هیدروژئوشیمی منابع آب زیرزمینی منطقه شمال دشت قزوین
محورهای موضوعی : آلودگی آب
بابک طالبی
1
(گروه مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال)
نوشین سجادی
2
(گروه محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال)
ترانه شارمد
3
(گروه هیدروژئوشیمی، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور)
کلید واژه: آب زیرزمینی, هیدروژئوشیمی, دشت قزوین, آلودگی آب,
چکیده مقاله :
در سال های اخیر منابع آب های زیرزمینی به علت کمبود بارش و آب های سطحی به یکی از مهم ترین منابع طبیعی تبدیل شده است. در این مطالعه به بررسی تاثیر زمین شناسی و فعالیت های کشاورزی منطقه بر روی منابع آب زیرزمینی منطقه شمال دشت قزوین پرداخته شده است. در تحقیق حاضر پارامترهای کیفی 17 عدد چاه نمونه برداری شده در سال 1392، مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا به تاثیر زمین شناسی منطقه بر روی نمونه های آب زیرزمینی با استفاده از تعیین تیپ آب و شاخص اشباع (SI) کانی های مختلف پرداخته شد و پس از آن با استفاده از آنالیز رگرسیون خطی تاثیر عوامل انسانی بر منابع آب زیرزمینی شمال دشت قزوین مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بیانگر آن است که از سمت غرب به شرق در منطقه مورد مطالعه، انحلال کانی ها رو به افزایش است و یون های سدیم، بیکربنات و سولفات یون های غالب منطقه هستند که بیشتر در اثر انحلال هالیت، ژیپس و کربنات به آب های زیرزمینی افزوده می شوند. نتایج آنالیز رگرسیون خطی بیانگر آن است که همبستگی بالای نیترات، سولفات، کلر و پتاسیم با کل جامدات محلول (TDS) نشان دهنده تاثیر فعالیت های کشاورزی منطقه بر روی آب زیرزمینی است. فعالیت های کشاورزی در منطقه سبب افزایش غلظت نیترات گردیده و در قسمت های غربی (ppm 335) و شرقی (ppm 103) میزان نیترات از استاندارد وضع شده سازمان جهانی بهداشت ((WHO در سال 2011 (ppm50) برای آب شرب بالاتر بود.
Groundwater has become the most important natural resource in recent years due to lack of rainfall and less surface water. In this Study, the effect of geological and agricultural activities on groundwater resource area in north of Qazvin Plain has been studied. For this research to study the qualitative parameters, 17 wells were sampled in 2013. Initially for estimation of the impact of geology on groundwater samples, water type and saturation index (SI) of various minerals were studied, then the impact of human factors on groundwater resources in the North of Qazvin plain was investigated by using linear regression analysis. Results showed that the amount of dissolved minerals from the west to the east of the study area is on the rise. Ions of sodium, bicarbonate and sulfate are dominant ions, mostly as a result of the dissolution of halite, gypsum and carbonate which entered the groundwater. Linear regression analysis showed that high correlation of nitrate, sulfate, chloride, potassium, and total dissolved solids (TDS) reflects the impact of agricultural activities on groundwater. Nitrate concentration was found to be much higher than WHO 2011 standards (50 ppm) in western (335 ppm) and eastern (103 ppm) parts of study area as a result of agricultural activities.
احمدنژاد، ز.، کلانتری، ن.، کشاورزی، م ر.، بوسلیک، ز. و سجادی، ز. 1389. بررسی و ارزیابی کیفیت آب زیرزمینی دشت زیرراه با استفاده از GIS. چهاردهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران و بیست و هشتمین گردهمایی علوم زمین. دانشگاه ارومیه.
باریکانی، ا.، احمدیان، م.، خلیلیان، ص. و چیذری، ا. 1391. استفاده تلفیقی پایدار از منابع آب سطحی و زیرزمینی در تعیین الگوی بهینه کشت دشت قزوین. اقتصادکشاورزی و توسعه،56:20-29.
تاج بخشیان، م.، محمودی قرایی، م.، محبوبی، ا.، موسوی حرمی، ر. و اجلالی، ا. 1394. بررسی هیدروژئوشیمیایی آب مناطق مجاور پالایشگاه گاز شهید هاشمی نژاد با استفاده از نمودارهای ترکیبی، نمایه های اشباع و نسبت های یونی. مجله علوم زمین، 84:25-71.
جلالی، ل. و اصغری مقدم، ا. 1392. تشخیص وضعیت هیدروژئوشیمیایی و روند شوری در سفرة آب زیرزمین دشت خوی به روش های آماری و هیدروشیمیایی. مجله محیط شناسی، 122:39-113.
حسن زاده، ر.، عباس نژاد، ا. و حمزه، م. ع. 1389. ارزیابی آلودگی آبهای زیرزمینی محدودة شهر کرمان. مجله محیط شناسی، 110:36-102.
رستمی زرین آبادی، ا.، فرقانی تهرانی، گ. و کرمی، غ. 1393. ارزیابی خصوصیات هیدروژئوشیمیایی آبهای زیرزمینی دشت رومشگان، لرستان، ایران. مجله زمین شناسی کاربردی پیشرفته، 41:13-33.
شرکت مدیریت منابع آب ایران.1392. گزارش نتایج منتشر شده از منطقه دشت قزوین. ایران.
محمدی، م.، محمدی قلعه نی، م. و ابراهیمی، ک. 1390. تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب زیرزمینی دشت قزوین. مجله پژوهش آب ایران، 52:5-41.
Dawis, S.N. & Dewist, R.J.M. 1996. Hydrogeology. John Wiley. New York.
Divya, J. & Belagali, S.L. 2012. Impact of chemical fertilizers on water quality in selected agricultural areas of Mysore district, Karnataka, India. International Journal Of Environmental Sciences, 2:1449-1458.
Heydari, M. M., Abasi, A., Rohani, S, M. & Hosseini, S. M. A. 2013. Correlation study and regression analysis of drinking water quality in Kashan City, Iran. Middle-East Journal of Scientific Research, 13:1234-1238.
Mazor, E. 2004. Chemical and isotopic groundwater hydrology. Marcel Dekker Incorpotation. New York.
Nagarajan, R., Natarajan,R. & Senthamilkumar, S. 2010.Evaluation of groundwater quality and its suitability for drinking and agricultural use in Thanjavur city, Tamil Nadu, India. Environmental Monitoring and Assessment, 171: 289-308.
Naus, C. A., Driscoll, D. G. & Carter, J. M.2001. Geochemistry of the madison and minnelusa aquifers in the black hills area, South Dakota, U.S. Department of the Interior.U.S. Geological Survey. USA.
Piper, A. M. 1944. A graphic procedure in the geochemical هnterpretation of water-analyses. Transactions- Arnerican Geophysical Union, 25: 914-928.
Townsend, M. A. & Whittemore, D. O. 2005 .Dentification of nitrate and chloride sources affecting municipal well waters of the city of Mc pherson, Kansas. The University of Kansas, Lawrence.
World Health Organization (WHO). 2004. Sulfate in Drinking-water. Geneva, Switzerland.
World Health Organization (WHO). 2011.Nitrate and nitrite in drinking-water. Geneva, Switzerland.
World Health Organization (WHO). 2011. Guidelines for Drinking-water Quality. Fourth ed. Geneva, Switzerland.