تغییرات زمانی و مکانی عوامل غیر زیستی، کلروفیل-a و تولید اولیه پلاژیک در مصب رودخانه سفیدرود

محورهای موضوعی : بیولوژی دریا

محمدرضا رحیمی بشر ¹ (گروه بیولوژی دریا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد لاهیجان)
عباس اسماعیلی ساری ² (گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس، نور)
سید محمدرضا فاطمی ³ (گروه بیولوژی دریا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران)
شعبانعلی نظامی ⁴ (موسسه تحقیقات شیلات ایران)

تاریخ دریافت : 1388/05/19 تاریخ پذیرش : 1387/12/02 تاریخ انتشار : 1388/03/31

کلید واژه: دریای خزر, رودخانه سفید رود, کلروفیل-a, تولیدات اولیه, مصب, فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی,

چکیده مقاله :

مصب رودخانه سفیدرود بعنوان بزرگترین زیستگاه مصبی حوضه جنوبی دریای خزر در مطالعه حاضر مورد ارزیابی تغییرات زمانی و مکانی فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی، کلروفیل a و تولید اولیه قرار گرفته است. با توجه به نتایج بدست آمده محدوده آن از دهانه رودخانه حدود 5 کیلومتر تعیین و تمامی این بررسی ها از بالادست این محدوده تا دریا در طول یک سال (آبان 82 تا مهر 83) بصورت ماهانه در 5 ایستگاه انجام گرفته است. میانگین سالانه و انحراف معیار عوامل فیزیکی و شیمیایی، نشان دهنده میزان، درجه حرارت آب C˚6/8±2/17، شوری سطح آب 32/1±77/1 و شوری عمق 27/3±79/2 قسمت در هزار، کدورت 18/345±86/311 FTU ، عمق دید سکشی دیسک 33/25±5/36 سانتی متر، اکسیژن محلول 88/2±69/8 میلی گرم بر لیتر، آمونیوم 66/0±512/0 میلی گرم بر لیتر، سیلیکات 91/1±68/5 میلی گرم بر لیتر، فسفات کل 103/0±136/0 میلی گرم بر لیتر و کربن آلی کل 9/9±3/10 میلی گرم بر لیتر می باشد. میزان متوسط کلروفیل a نیز 45/7±44/4 میکروگرم بر لیتر تعیین شده که در ماههای تیر و مهر میزان آن قابل سنجش نبوده و بیشترین میزان آن 5/2±85/22 میکروگرم بر لیتر مربوط به ماه شهریور بوده و از نظر مکانی نیز بیشترین میزان آن در دهانه (ایستگاه 4) به میزان 65/10 ± 5/7 میکروگرم بر لیتر تعیین گردیده است. تولید اولیه این مصب در همین ایستگاه و به کمک روش بطریهای تاریک و روشن انجام گرفته و دارای متوسط سالانه تولید اولیه ناخالص 12/34±27/38 میلی گرم کربن بر متر مربع در ساعت و تولید اولیه خالص 9/289±6/201 میلی گرم کربن بر متر مربع در روز بوده که بیشترین میزان تولیدات اولیه در شهریور ماه و حداقل میزان آن نیز در مهرماه تعیین شده که دلیل اصلی این کاهش شدید، کدورت بالا آب تحت تأثیر خروجیهای سد منجیل بوده است. بر اساس آزمون آنالیز خوشه ای مهمترین عامل اثرگذار بر روی میزان کلروفیل a نیز دمای آب تعیین شده است.

چکیده انگلیسی:

Sefid-Rood River Estuary is the most important riverine ecosystem in the south Caspian Sea. The aim of this study was to examine spatial and temporal variability of physical and Chemical factors, Chl-a and pelagic primary production during a year (November 2004 to October 2005) in five sampling stations in the Sefid-Rood River Estuary. Annual means (±SD) Physical and Chemical factors were: temperature 17.2±8.6 °C, Surface salinity1.77±1.32 ppt, battom salinity 2.79±3.27 ppt, turbidity 311.86±345.18 FTU, water tranprancy 36.5±25.33 cm, Do 8.69±2.88 mgL-1,  0.512±0.66 mgL-1, Sio2 5.68±1.91, TP 0.136±0.103 mgL-1, T.O.C. 10.3±9.9 mgL-1 and Chl. a 4.44±7.45 μgL-1. Minimum was zero in October and maximom in the September 22.85±2.5 μgL-1. There was a Spatial variability along the estuary and high level Chl. a determined in the river mouth (Station 4) with 7.5±10.65 μgL-1. Primary production determined in this estuary by dark and light bottle method and GPP 38.27±34.12 mgcm-2h-1 and NPP 201.6±289.9 mgcm-2d-1. Everywhere in this estuary nutrients appeared to be in excess to algal requirement and did not influence in Chl. a and primary production. The most important factor that influenced Chl. a was water temperature.