عرفان منجمد و موانع عرفان در شعر نو ایران
ابوالفضل پیوسته کاشانی
1
(
)
سیاوش حق جو
2
(
گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی دانشگاه مازندران
)
علی اکبر باقری خلیلی
3
(
دانشگاه مازندران
)
مرتضی محسنی
4
(
عضو هیات علمی دانشگاه مازندران
)
کلید واژه: عرفان, دور عرفانی , عرفان منجمد, موانع عرفان, شعر نو,
چکیده مقاله :
عرفان به عنوان پدیده ای کهن و پر چالش، یکی از جذاب ترین موضوعات شعر کلاسیک فارسی بوده است.در شعر نو ، علیرغم توجه بعضی شاعران به عرفان، نظام خاص و نگاه فراگیر شعرکلاسیک نسبت به این موضوع وجود ندارد. واکاوی دلایل این گسست معرفتی که می تواند به شناخت دقیق تر نحوه رویکرد شعر نو به عرفان منجر شود، امری ضروری به نظر می رسد. این پژوهش، با بررسی آثار شاعران نوپرداز نامدار، علت این موضوع را ، وجود دو پدیده عرفان منجمد و موانع عرفان در شعر نو ایران می داند. با ظهور انجماد در عرفان، عهد عارفانة الست به نوستالژی گذشته، فروکاسته شده است. پیر یا انسان کامل هم به مواردی غیر واقعی که دلالت عرفانی ندارند، تبدیل شده است. وصال عارفانه ، به نگاه اتوپیایی بشر امروز و روح ملکوتی هم به کهن الگوهای روانشناسانه تقلیل یافته است. همچنین، شعر نو در مسیر معناگرایانه خود با موانعی مانند نگاه منفی به مرگ اندیشی عارفانه، حضور اندیشه های غیر اسلامی ، تعبیرات غیر توحیدی ، اشاره به مجردات موهوم ، غلبه مدرنیته و اندیشه های آن بر شعر معاصر و نیز احساس یاس و تنهایی روبروست که بروز عرفان را مشکل کرده است.
چکیده انگلیسی :
Mysticism, as an ancient and challenging phenomenon, has been one of the most attractive subjects of Persian classical poetry. In modern poetry, despite the attention of some poets to mysticism, there is no specific system and comprehensive view of classical poetry towards this subject. Analyzing the reasons for this cognitive discontinuity, which can lead to an understanding of the approach of new poetry to mysticism, seems essential. This research, by examining the works of famous modernist poets, finds the cause of this issue to be the existence of two phenomena of frozen mysticism and the obstacles of mysticism in modern poetry. With the emergence of freezing in mysticism, the mystic promise has been reduced to the nostalgia of the past. The mystic mentor man or the perfect man has also turned into unreal things. The mystical connection has been reduced to the utopian view and the “Malakouti” spirit to psychological archetypes. Also, new poetry faces obstacles such as a negative view of mystical death, the presence of non-Islamic ideas, non-monotheistic interpretations, references to illusory abstractions, the dominance of modernity over contemporary poetry, and the feeling of despair and loneliness, which has made the emergence of mysticism difficult.
1. قرآن کریم
2. آتشی ، منوچهر ،1386 . مجموعه اشعار دو جلدی .چ1، تهران: موسسه انتشارات نگاه .
3. ابتهاج ، هوشنگ ،1377 . تاسیان . چ2، تهران: نشر کارنامه .
4. اخوان ثالث ، مهدی ،1354 . آخر شاهنامه . چ4، تهران: انتشارات مروارید .
5. -------------- ،1383 . سه کتاب ، در حیاط کوچک پاییز در زندان ، زندگی می گوید: اما باز باید زیست ، دوزخ اما سرد . چ10، تهران: نشر زمستان.
6. -------------- ،1384 . زمستان . چ22، تهران: انتشارات زمستان، انتشارات مروارید .
7. -------------- ،1391 . از این اوستا . چ19، تهران: نشر زمستان.
8. امین پور ، قیصر ،1388 . مجموعه کامل اشعار-از شعرهای 1385-1359 . چ3، تهران: انتشارات مروارید .
9. افلاطون ،1384 . دوره آثار افلاطون ،جلد چهارم ، ترجمه محمد حسن لطفی، چ3، تهران: انتشارات خوارزمی.
10. ایرانی ، هوشنگ ،1379 . از بنفش تند تا ... به تو می اندیشم ، مجموعه اشعار و اندیشه های هوشنگ ایرانی . با مقدمه منوچهر آتشی ، چ1، تهران: نشر نخستین .
11. داوری اردکانی، رضا. ،1379. اوتوپی و عصر تجدد . چ1، تهران: نشر ساقی .
12. رحمانی ، نصرت ،1385 . مجموعه اشعار . چ1، تهران: موسسه انتشارات نگاه .
13. رویایی ، یدالله ،1387 . مجموعه اشعار . چ1، تهران: موسسه انتشارات نگاه .
14. زهری ، محمد ،1381 . برای هر ستاره ، مجموعه اشعار محمد زهری . چ1، تهران: انتشارات توس .
15. سپهری، سهراب.. ،1389. مجموعه شعر هشت کتاب . چ1، اصفهان: انتشارات گفتمان اندیشه معاصر .
16. سلاجقه ، پروین. ،1384. نقد شعر معاصر: امیر زاده کاشی ها ،شاملو . چ1، تهران: انتشارات مروارید .
17. شاملو ، احمد ،1384 . مجموعه آثار-دفتر یکم: شعرها 1378-1323 . چ6، تهران: موسسه انتشارات نگاه .
18. شفیعی کدکنی ، محمد رضا ،1385 . هزاره دوم آهوی کوهی . چ4، تهران: انتشارات سخن .
19. شمیسا، سیروس. ،1376. داستان یک روح. چ3، تهران: انتشارات فردوس.
20. ----------- ،1399. نگاهی به سپهری . چ1، تهران: انتشارات مروارید .
21. فتحی، علی; آیت اللهی، حمید رضا،1388. زمان از دیدگاه ملاصدرا و برگسون. فصلنامه معرفت فلسفی ، سال 7، شماره 2، صص. 150-131.
22. فرخزاد، فروغ. ،1381. دیوان اشعار فروغ فرخزاد . چ1، تهران: نشر دنیای تمدن سبز .
23. کسرایی ، سیاوش ،1387 . مجموعه اشعار . چ3، تهران: موسسه انتشارات نگاه.
24. کربن ، هانری،1397 . ابن سینا و تمثیل عرفانی . مقدمه ، ترجمه و تحقیق انشاءالله رحمتی، چ4، تهران: نشر سوفیا.
25. مفتون امینی، یدالله. ،1378. سپید خوانی روز ، مجموعه شعر . چ1، تهران: نشر ثالث .
26. منزوی ، حسین ،1388 . مجموعه اشعار، به کوشش حسین فتحی . چ1، تهران: موسسه انتشارات آفرینش، موسسه انتشارات نگاه .
27. موسوی گرمارودی ، علی ،1389 . پیوند زیتون بر شاخه ترنج ، برگزیده اشعار نیمایی و آزاد (سپید) . چ2، تهران: شرکت انتشارات سوره مهر .
28. نسفی ، عزیزالدین ،1362 . الانسان الکامل . تصیح و مقدمه ماریژان موله . چ2، تهران: انتشارات کتابخانه طهوری .
29. نیچه ، فردریش ،1386 . چنین گفت زرتشت . ترجمه داریوش آشوری . چ27، تهران: انتشارات آگاه.
30. نیستانی ، منوچهر ،1393 . مجموعه اشعار . چ1، تهران: موسسه انتشارات نگاه .
31. نیما یوشیج ،1371 . مجموعه کامل اشعار نیما یوشیج ، گردآوری نسخه برداری و تدوین سیروس طاهباز . چ2، تهران: انتشارات نگاه .
32. یونگ ، کارل گوستاو ،1352 .انسان و سمبول هایش . با همکاری م.ل.فون فرانتس، جوزف ل. هندرسون، یولانده یاکوبی، آنیه لا یافه، ترجمه ابوطالب صارمی ، چ1، تهران: انتشارات امیر کبیر .
33. --------------- ،1376 . چهار صورت مثالی . ترجمه پروین فرامرزی، چ2، مشهد: آستان قدس رضوی، موسسه چاپ و انتشارات .
34. --------------- ،1390 . روان شناسی و دین . ترجمه فواد روحانی . چ7، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی .