عرفان و جهان پسامدرنیستی؛ تحلیلی ازبازنمایی امر معنوی در رمان تاریخ سری بهادران فرس قدیم
محورهای موضوعی : رمان هاعبدالغفار رحیمی 1 , فرامرز خجسته 2 * , عاطفه جمالی 3 , یاسر رستگار 4
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان
4 - دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه هرمزگان
کلید واژه: پسامدرنیسم , عرفان, رمان , هویت, رمان تاریخ سری بهادران فرس قدیم,
چکیده مقاله :
باوربه جهان معنا ازدل‌مشغولی‌های دیرین انسان بوده است. با وجود تحولات اجتماعی و معرفتی عمیق در عصر مدرن و پسامدرن، انسان همچنان به جهان رازناک، فراسوی امر واقع، نظر دارد. هنر ادبیات پسامدرنیستی با توجه به تفاوت‌های بنیادین، به بازنمایی امرمعنوی نیزگوشه چشمی دارد. رمانهای پسامدرن، عرصة مناسبی برای طرح این پرسش اساسی هستند که درجهان پسامدرن داستانی، امرمعنوی به چه کیفیتی بازنمود داده می‌شود و چه سویه‌ها و ابعادی به خود می‌گیرد؟ هدف از پژوهش حاضر به روش تحلیلی ـ توصیفی، تحلیل محتوای کیفی متن با روشی مبتنی بر استقرا و ناظر بر متن است. رمان «تاریخ سری بهادران فرس قدیم» علی‌رغم وجود مؤلفه‌های عرفانی و غایت‌مندی دینی، با پایان باز، سلوک خیالی بهادر(ان) و سپردن راه معنوی او و دیگرسالکان در هدفی نامعلوم، به یکدیگر گره زده شده است. رجوع به انسان برای رهایی ازرنج‌ها و سرگشتگی‌ها‌ی وجودی به عنوان تنها تکیه گاه او، درقالب بازگشت به سوی استاد درمسیربی انتهای سلوک، ذهن خواننده رابه سوی نگرش انسان‌مدارانه و عرفان سکولار رهنمون می‌سازد.
The belief in a meaningful, spiritual world has long been a deep concern of humanity. Despite significant social and epistemological changes in the modern and postmodern eras, humans continue to look toward a mysterious and transcendent reality beyond the material world. Postmodern literature, with its unique characteristics, also pays attention to the representation of the spiritual. Postmodern novels offer an appropriate platform to explore this fundamental question: How is the spiritual represented in the postmodern narrative world, and what dimensions and aspects does it take on? This study employs a descriptive-analytical method to examine the qualitative content of the novel The Secret History of the Ancient Bahadoran Fors. In this work, mystical elements and religious teleology are presented, and with an open-ended conclusion, the imaginary journey of the Bahadoran and other spiritual seekers is interwoven toward an undefined goal. The return to the human being as the sole refuge from existential suffering and confusion—symbolized by the return to the master along the endless path of spiritual journey—guides the reader toward a human-centered view and a form of secular mysticism.
احمدی ، بابک، 1376. چهارگزارش از تذکره الاولیا، تهران: مرکز.
استیس، والترترنس، 1398. عرفان و فلسفه. ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران: سروش.
پاینده، حسین، 1386. رمان پسامدرن و فیلم: نگاهی به ساختار و صناعات فیلم میکس، تهران: هرمس
پیرانی، منصور و عظیمی، فاطمه، 1391. آموزه‌های اخلاقی خواب و رؤیا و تأثیرآن برتحول شخصیت عرفا. زبان و ادب فارسی، ادب و عرفان، 11(3) ، صص.. 118ـ89.
تدینی، منصوره، 1388. پسامدرنیسم درادبیات داستانی ایران، تهران: علمی.
ــــــــــــــ ، 1389. پسامدرنیسم در رمان «تاریخ سری بهادران فرس قدیم» از دکتر شمیسا. متن پژوهی ادبی، (43)14، صص.. 155ـ133.
https://doi.org/10.22054/LTR.2010.6531
شمیسا، سیروس، 1392. تاریخ سری بهادران فرس قدیم، تهران: میترا.
شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1392. زبان شعر درنثر صوفیه، تهران: سخن.
کریمی، فرزاد، 1396. خودآگاهی و مرگ سوژه دریک رمان پسامدرن فارسی، تاریخ سری بهادران فرس قدیم. پژوهش‌های ادبی، (58) 14، صص.. 120ـ105.
https://dori.net/dor/ 20.1001.1.17352932.1396.14.58.5.0
کزازی، میرجلال الدین، 1385. رؤیا حماسه اسطوره، تهران: مرکز.
کیا، خجسته، 1378. خواب و پنداره، تهران: مرکز.
کیوپت، دان، 1387. عرفان پس از مدرنیته. ترجمه الله کرمی‌پور. قم: مرکزمطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
لافورک، رنه ، آلندی، رنه، 1378. نمادپردازی درکتاب اسطوره و رمز: مجموعه مقالات. ترجمه جلال ستاری، تهران: سروش.
مولوی، جلال الدین. 1371. مثنوی به تصحیح رینولد الین نیکلسون، تهران: شهزاد.
ناصری ، فرشته، 1399. تبیین مؤلفه‌های شاخص پست‌مدرن در «تاریخ سری بهادران فرس قدیم» شمیسا با تکیه برمبانی وجودشناسی آن . ماهنامه تخصص.ی سبک شناسی نظم و نثرفارسی، (58)، صص.. 267ـ288
https://sid.ir/paper/378231/fa.288-267
واثق عباسی، عبدالله و فولادی، یعقوب، 1396. دگردیسی اسطوره آفرینش مهری درعرفان ایرانی ـ اسلامی (با تکیه بر اشعار مولوی). فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، 47(13)، صص..343ـ362.
https://dori.net/dor/20.1001.1.20084420.1396.13.47.10.0