بررسی تحلیلی نور و ضدّنور در حدیقه¬الحقیقة سنایی
فاطمه مدرسی
1
(
گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ارومیه، ایران
)
رحیم کوشش شبستری
2
(
گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ارومیه، ایران
)
سارا آزاد
3
(
دانشگاه ارومیه
)
کلید واژه: سنایی, حدیقه¬الحقیقه, نور, ضدّنور,
چکیده مقاله :
نور یکی از زیباترین شگفتی¬های جهان خلقت و از بحث¬ برانگیزترین مسائل بنیادی در فلسفه و عرفان اسلامی است. از آن¬جا که عالمِ عرفان عرصة پیدایش اضداد است؛ توجه به ضدّنور و مصادیق آن نیز، برای تکمیل رسالت سالک در اتّحاد با نور مطلق، ضروری است. این پژوهش به روش توصیفی_ تحلیلی به تبیین اندیشه¬های دینی و اشراقی سنایی در رابطه با تقابل نور و ضدّنور، در مثنوی حدیقه¬الحقیقه پرداخته است. بر این اساس؛ مقالة حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که استدلال¬ها و تفسیرهای سنایی از نور، بیشتر ناظر بر کدام جنبه از جلوه-گری نور است و موانع و اضداد نور را در مسیر سلوک چگونه می¬توان شناخت؟ یافته¬های پژوهش حاکی از آن است که؛ حکیم سنایی اشراف کامل به مبحث نور، از منظر دین و عرفان داشته و در سایة مصادیق حسی و انتزاعی نور و اضداد آن، از هدایت و آگاهی با رمز نور؛ و از گمراهی و غفلت با رمز ضدّنور یاد کرده است. وی همچنین؛ پیامبر اکرم (ص)، انبیاء و اولیاءالهی، قرآن، دل و عقل را از منابع مهم کسب نور معرفی کرده و سرمنشأ نور آن¬ها را ذات اقدس الهی می¬داند.
چکیده انگلیسی :
Light is one of the most beautiful wonders of the world of creation and one of the most controversial fundamental issues in Islamic philosophy and mysticism. Since the world of mysticism is the scene of the emergence of opposites; Paying attention to anti-light and its examples is also necessary to complete the mission of the seeker in union with absolute light. This research, using a descriptive-analytical method, has explained the Sana'i religious and enlightened ideas regarding the opposition of light and anti-light, in the Hadiqa al-Haqiqah Masnavi. according to this; The present article seeks to answer this question: which aspects of light's manifestation are the Sana'i arguments and interpretations of light mostly focused on, and how can obstacles and opposites of light be recognized in the path of the path? The research findings indicate that; Hakim Sana'i has had a complete knowledge of the topic of light, from the perspective of religion and mysticism, and in the shadow of sensory and abstract examples of light and its opposites, of guidance and awareness with the code of light; And he has mentioned the misguidance and neglect with the code of anti-light. He also; The Holy Prophet (PBUH), prophets and divine saints, Quran, heart and intellect have been introduced as important sources of obtaining light and considers the main source of their light to be the Holy Essence of God.
قرآن کریم
اقبال لاهوری، محمّد. 1375. سیر فلسفه در ایران. ترجمه ا.ح آریان پور. تهران: امیرکبیر
اكبريان، رضا. 1380. «اصالت نور در سهروردي و اصالت وجود در ملاصدرا». مجله خردنامة صدرا. ش25.صص 34-19
magiran.com/p226780 دیلمی، حسن بن محمّد. 1397. ارشادالقلوب. ترجمه صادق حسن زاده. ج1. چ1. ناشر: آل علی(ع)
سمنانی، علاءالدوله. 1390. مصنفات فارسی. تصحیح و مقدمه نجیب مایل هروی. تهران: علمی و فرهنگی
سنایی غزنوی، مجدود بن آدم. 1359. حدیقه¬الحقیقه و شریعه¬الطریقه. تصحیح مدرس رضوی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
سهروردی، شهاب¬الدین. 1373. حکمت الاشراق، در مجموعه مصنفات. ج1. به تصحیح هانری کربن. تهران: پژوهشگاه
عتیق نیشابوری، ابوبکر. 1381. تفسیر سورآبادی. تصحیح علی¬اکبر سعیدی سیرجانی. تهران: نشر نو
غراب، راهله. 1384. نماد خورشید در فرهنگ و ادبیات. مشهد: محقق
غزالی، ابوحامد محمّد. 1364. مشكوة الانوار. ترجمه صادق آينه¬وند. تهران: اميركبير
ـــــــــــــــــــ . 1392. احیاءعلوم¬الدین. ترجمه محمد خوارزمی. ج4 و3. چ8. تهران: علمی و فرهنگی
فروزانفر، بدیع الزمان. 1370. احادیث مثنوی. تهران: امیرکبیر
فیّومی، احمد بن محمّد. 1414ق. المصباح فی غریب الشرح الکبیر. ج2. چ2. قم: مؤسسه دارالهجره
کلینی، محمّد بن یعقوب. 1407ق. الکافی. تصحیح علی اکبر غفاری و محمّد آخوندی. چ4. تهران. دارالکتب الاسلامیه
ماسینیون، لوئی. 1370. قوس زندگی منصور حلاج. ترجمه روان فرهادی. چ3. تهران: منوچهری
مجلسی، ملا محمّدباقر. 1404ق. بحارالأنوار الجامعه الدرر أخبار الأئمه الأطهار. چ 2، بیروت: مؤسسه الوفاء
مطهری، مرتضی. 1388. مجموعه آثار شهید مطهری. ج3. انتشارات صدرا
وفایی، عباسعلی. نزهت، بهمن. 1388. «در پرتو انوار معنوی، تحلیلی از ساختار تجربه عرفانی عرفا در باب نماد نور». فصلنامة علمی ـ پژوهشی ادبیات عرفانی. ش1. تهران: دانشگاه الزهرا. صص 198-169
https://civilica.com/ doc/867934