جلوه‌های آرمانشهر و شهریار آرمانی فردوسی با جستاری در داستان سیاوش

محورهای موضوعی : اسطوره

حسنعلی عباسپور اسفندن ¹ , احمد رنجبر ²

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

تاریخ دریافت : 1394/03/03 تاریخ پذیرش : 1394/03/03 تاریخ انتشار : 1393/04/01

کلید واژه: شاهنامه, آرمانشهر, سیاوش, پیمانداری, صلح‌جویی,

چکیده مقاله :

اگر چه اولین بار واژه یوتوپیا را تامس مور، نویسنده و فیلسوف انگلیسی ساخته است، بشر از دیرباز در برابر ناکامی‌ها، بیدادگری‌ها و ناهمواری‌های زندگی سعی کرده است طرح شهری آرمانی را تصویر کند. انگیزه بشر از طرح این شهر خیالی این بوده است که از دردها و رنج‌های خود بکاهد و معایب و محاسن جوامع را بازگو کند. در کانون بشری، شاعران، فیلسوفان و نویسندگان زیادی چون افلاطون، ارسطو، فارابی، نظامی و... با طرح این موضوع به ویژگی‌ها و چگونگی شکل‌گیری آن پرداخته‌اند. در ایران باستان نیز جلوه‌هایی از شهریاران آرمانی مانند جمشید، فریدون، کیخسرو و سیاوش و آرمان‌شهرهایی مانند گنگ‌دژ و سیاوشگرد دیده می‌شود که در شاهنامه فردوسی منعکس است. در این مقاله به نمونه‌هایی از این جلوه‌ها به‌ویژه در داستان سیاوش اشاره شده است.

چکیده انگلیسی:

Even though, Thomas More, English writer and philosopher, proposed the term of “utopia” for first time, man has always tried to portray and imagine an ideal society which is free from injustice, failure and misfortune. Man’s motive behind creating utopias was to reduce suffering and pain and point at the problems and merits of his own society. Many poets, writers and philosophers, like Plato, Aristotle, Al-Farabi and Nezami, have spoken about the characters and formation of the ideal society. In ancient Iran, as cited in Shahnāmeh, there are ideal kings like Jamshid, Fereydun, Kai Khosrow and Siavash; and ideal places like Kangdezh and Siyavashgerd. In the present article, some of these characters and places in the story of Siavash will be studied.

منابع و مأخذ:

 

آموزگار، ژاله. 1386.زبان، فرهنگ، اسطوره. تهران: معین.

اسلامی ندوشن، محمد علی. 1381. ایران و جهان از نگاه فردوسی. تهران: امیرکبیر.

ـــــــــــــــــــــــــ. 1374. زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه. تهران: آثار.

بریه، امیل. 1384. تاریخ فلسفه در دوره یونانی. ترجمه علی مراد مرادی. تهران: دانشگاه تهران.

یشت‌ها. 1377. گزارش ابراهیم پور‌ داوود. ج 1و2. تهران: اساطیر.

یسنا. 1380. گزارش پور داوود. تهران: اساطیر.

پولادی، کمال. 1387. تاریخ اندیشه سیاسی در ایران و اسلام. تهران: مرکز

حلبی، علی اصغر. 1383. تاریخ سیر فلسفه در اروپا. تهران: قطره.

حمیدیان، سعید. 1383. درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی. تهران: ناهید.

راشد محصل، محمد تقی. 1379. ز دفتر نبشته گه باستان. تهران: آستان قدس رضوی.

راشد محصل، محمد تقی. 1376. یاد بهار. تهران: آگه.

رحیمی، مصطفی. 1371. سیاوش بر آتش. تهران: شرکت سهامی انتشار.

رضی، هاشم. 1380. زرتشت، پیامبر ایران باستان. تهران: بهجت.

زرین‌کوب، عبدالحسین. 1370. تاریخ در ترازو. تهران: امیرکبیر.

صفا، ذبیح الله. 1363. حماسه سر‌ایی در ایران. تهران: امیرکبیر.

فرنبغ دادگی. 1369. بندهش. گزارنده مهرداد بهار. تهران: توس.

فردوسی ابوالقاسم. 1379. شاهنامه (چاپ مسکو). تهران: قطره.

ــــــــــــــــ. 1388. شاهنامه (تصحیح خالقی مطلق). ج 1. مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.

محبتی، مهدی. 1379. سیمرغ در جست‌وجوی قاف. تهران: سخن.

مسکوب. 1370. سوگ سیاوش. تهران: خوارزمی.

مور، تامس. 1387. آرمانشهر. ترجمه داریوش آشوری و نادر افشار نادری. تهران: خوارزمی.

یاحقی محمد جعفر. 1361. فرهنگ اساطیر. تهران: سروش.

 

 

References

Āmouzegār, Zhāleh. (2007/1386SH). Zabān, farhang, ostoureh. Tehran: Mo’ein.

Bréhier, Émile. (2005/1384SH). Tārikh-e falsafeh dar dowre-ye Younāni (Histoire de la philosophie). Tr. AliMorād Morādi. Tehran: University of Tehran.

Eslāmi Nodoushan, MohammadAli. (1995/1374SH). Zendegi o marg-e pahlavānān dar Shāhnāmeh. Tehran: Āsār.

Eslāmi Nodoushan, MohammadAli. (2002/1381SH). Iran o jahān az negāh-e Ferdowsi. Tehran: Amirkabir.

Faranbagh Dādegi. (1990/1369SH). Bondaheshn. Tr. by Mehrdād Bahār. Tehran: Tous.

Ferdowsi, Abol-qāsem. (2000/1379SH). Shāhnāmeh. Tehran: Qatreh.

Ferdowsi, Abol-qāsem. (2009/1388SH). Shāhnāmeh. Ed. by Jalāl Khāleqi Motlaq. Tehran: Dāyerat-ol-m’āref-e bozorg-e eslāmi.

Halabi, Ali Asghar. (2004/1383SH). Tārikh-e seir-e falsafeh dar Oroupā. Tehran: Qatreh.

Hamidiān, Saeed. (2004/1383SH). Darāmadi bar andishe o honar-e Ferdowsi. Tehran: Markaz.

Mahabbati, Mahdi. (2000/1379SH). Simorgh dar jostojou-ye Qāf. Tehran: Sokhan.

Meskoub, Shāhrokh. (1991/1370SH). Soug-e Siāvash. Tehran: Khārazmi.

More, Thomas. (2008/1387SH). Ārmānshahr (Utopia). Tr. by Dārioush Āshouri and Nāder Afshār Nāderi. Tehran: Khārazmi.

Poulādi, Kamāl. (2008/1387SH). Tārikh-e andishe-ye siāsi dar Iran o Eslām. Tehran: Markaz.

Rahimi, Mostafā. (1992/1371SH). Siāvash bar ātash. Tehran: Sherkat-e sahāmi-e enteshār.

Rāshed Mohassel, M. Taqi. (1997/1376SH). Yād-e Bahār. Tehran: Āgah.

Rāshed Mohassel, M. Taqi. (2000/1379SH). … Ze daftar-e neveshteh gah-e bāstān. Tehran: Āstān-e qods-e Razavi.

Razi, Hāshem. (2001/1380SH). Zartosht, payāmbar-e Iran-e bāstān. Tehran: Bahjat.

Safā, Zabih-ollh. (1984/1363SH). Hamāse- sarāei dar Iran. Tehran: Amirkabir.

Yāhaqi, M. Ja’far. (1990/1369SH). Farhang-e asātir. Tehran: Soroush.

Yashthā (1998/1377SH). Ed. by Ebrāhim Poordāvoud. Tehran: Asātir.

Yasnā. (2001/1380SH). Ebrāhim Pourdavood. Tehran: Asātir.

Zarrinkoub, Abd-ol-hossein. (1991/1370SH). Tārikh dar tarāzou. Tehran: Amirkabir.