کهن‌الگوی قهرمان در منظومۀآرش کمانگیرسیاوش کسرایی

محورهای موضوعی : اسطوره

دکتر فاطمه کوپا ¹ (استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور)
نرگس محمدی بدر ² (استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور)
مصطفی گرجی ³ (دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور)
خیرالنساء محمدپور ⁴ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور)

تاریخ دریافت : 1394/04/02 تاریخ پذیرش : 1394/04/02 تاریخ انتشار : 1394/03/01

کلید واژه: قهرمان, یونگ, کهن‌الگو, آرش کمانگیر, سیاوش کسرایی,

چکیده مقاله :

آرکی‌تایپ یا کهن‌الگو، مهم‌ترین اصطلاح مکتب روانکاوی کارل گوستاو یونگ، شامل صور کهن و افکار و امیال غریزی است که در ناخودآگاه جمعی مشترک انسان‌ها وجود دارند. محتویّات ناخودآگاه جمعی در اسطوره‌ها، مذاهب، رؤیاها، تخیّلات و آثار ادبی رخ می‌نمایانند. در این میان، اهمیّت آثار حماسی به عنوان تجلّی‌گاه اسطوره و کهن‌الگوها غیر قابل انکار است. در پژوهش پیشِ رو، کهن‌الگوی قهرمان در منظومۀ حماسیآرش کمانگیراثر سیاوش کسرایی بررسی و تحلیل شده است. هر انسانی در درون خود قهرمانی دارد و به سفر قهرمانی خاصّی می‌پردازد. این سفر درواقع، همان الگویی است که برای طی کردن مسیر خودشناسی و رشد فردیّت انتخاب کرده است. بررسی حاضر نشان می‌دهد که آرش که کهن‌الگوی قهرمان در شخصیّت او حاکم است، با طی کردن فراز و فرودهای مختصّ این کهن‌الگو، مسیر خودشناسی را به سرانجام رسانده و به خود واقعی‌اش پی برده است. در بُعد اجتماعی نیز ایرانیان به شناخت نسبت به هویّت جمعی و خودِ قومی و ملّی خویش رسیده‌اند.

چکیده انگلیسی:

  Archetype, as the most important term of Jungian psychoanalysis, refers to old images and instincts that rooted in collective unconscious. The contents of unconscious are revealed in myths, religions, dreams, imagination and literary works. The importance of epic works, as the place of manifestation of myths and archetypes, is undeniable. The present article tries to analyze the archetype of hero in the epic poem of Ārash-e Kamāngīr (Ārash the Archer) of Siyāvash Kasrāei. Every man has a hero in his heart and begins his own journey which becomes a way for self-knowledge and individual growth. The present research shows that the archetype of hero is represented in personality of Ārash, and he receives self knowledge and knows his real “self” by trekking the ups and downs of the archetype. From social point of view, the epic is also a symbol of Iranians’ collective and national identity

منابع و مأخذ:

اسماعیل‌پور، ابوالقاسم. 1377. اسطوره، بیان نمادین. چ1. تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما).

انوشه، سید‌محمد. 1383. «نورتروپ فرای و صورت‌های ازلییا کهن‌الگویی ادبیات».مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه سمنان. ش8.

بلعمی، ابوعلی. 1353. تاریخ بلعمی. تصحیح محمّد‌تقی ‌بهار. به کوشش محمد پروین گنابادی. ج1. چ2. تهران: زوّار.

بهار، مهرداد. 1387. از اسطوره تا تاریخ. گردآورنده ابوالقاسم اسماعیل‌پور. چ6. تهران: چشمه.

بیرونی، ابوریحان. 1363.آثار‌الباقیه. ترجمة اکبر داناسرشت. چ3. تهران: امیرکبیر.

پالمر، مایکل. 1385. فروید،یونگ و دین. ترجمة محمّد دهگانپور و غلامرضا محمودی. تهران: رشد.

ترقّی، گلی. 1387. بزرگ‌بانوی هستی. چ2. تهران: نیلوفر.

تفضّلی، احمد. 1356. دانشنامة ایران و اسلام. زیر نظر احسان یارشاطر. ج1. تهران: چاپخانه زیبا.

دوستخواه، جلیل. 1382. اوستا؛ کهن‌ترین سروده‌های ایرانیان. چ7. ج2. تهران: توس.

روزبه، محمّد‌رضا. 1391. ادبیات معاصر ایران. چ5. تهران: روزگار.

ستّاری، جلال. 1366. رمز و مثل در روانکاوی. چ1. تهران: توس.

شفیعی کدکنی، محمد‌رضا. 1383. ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت. چ2. ویرایش دوم. تهران: سخن.

شمس لنگرودی. 1390. تاریخ تحلیلی شعر نو. ج2. چ6. تهران: مرکز.

شولتز، دوان و سیدنی الن. 1378. تاریخ روان‌شناسی نوین. ترجمة علی‌اکبر سیف و همکاران. چ2. تهران: آگاه.

شولتس، دوآن. 1390. روانشناسی کمال. ترجمة گیتی خوشدل. چ17. تهران: پیکان.

طاووسی، محمود و آمنه درودگر. 1390. «اسطوره و ادبیات مدرن». مجلّۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س7. ش23.

قایمی، فرزاد. 1389. «پیشینه و بنیادهای نظری رویکرد نقد اسطوره‌ای و زمینه و شیوۀ کاربرد آن در خوانش متون ادبی».فصلنامۀ علمی پژوهشی نقد ادبی. س3. ش11و12.

کزّازی، میرجلال‌الدّین. 1390. رؤیا، حماسه، اسطوره. چ6. تهران: مرکز.

کریمی، امیربانو و مهناز رضایی. 1387. «بررسی تطبیقی علل باز‌آفرینی اسطوره در شعر معاصر ایران و «رؤیای مکزیکی» اثر لوکله زیو».مجلّۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س4. ش13.

کسرایی، سیاوش. 1386. از آوا تا هوای آفتاب: مجموعه شعرهای سیاوش کسرایی. چ2. تهران: نادر.

کلیاشتورینا، وراب. 1380. شعر نو در ایران. ترجمة همایون‌تاج طباطبایی. تهران: نگاه.

کمبل، جوزف. 1385. قهرمان هزارچهره. ترجمة شادی خسروپناه. چ1. مشهد: گل‌آفتاب.

ـــــــــــــ. 1390. قدرت اسطوره. ترجمة عباس مخبر. چ7. تهران: مرکز.

گورین، ویلفرد. ال و دیگران. 1383. راهنمای رویکردهای نقد ادبی. ترجمة زهرا میهن‌خواه. چ4. تهران: اطلاعات.

محمدی، محمد‌حسین. 1374. فرهنگ تلمیحات شعر معاصر ایران. تهران: میترا.

مکاریک، ایرنا ریما. 1388. دانش‌نامۀ نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمة مهران مهاجر و محمّد نبوی. چ3. تهران: آگاه.

مورنو، آنتونیو. 1390. یونگ، خدایان و انسان مدرن. ترجمة داریوش مهرجویی. چ6. تهران: مرکز.

هکسلی، آلدوس. 1386. از مقالۀ خودشناسی مندرج در کتاب سیری در سپهر جان. از مصطفیملکیان. چ2. تهران: نگاه معاصر.

یاوری، حورا. 1387. روانکاوی و ادبیات؛ دو متن دو انسان، دو جهان. تهران:سخن.

یونگ، کارل گوستاو. 1389. انسان و سمبل‌هایش. چ7. تهران: جامی.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rfrences

Anousheh, Seyyed Mohammad. (2004/1383SH). “Northrop Frye va sourat-hā-ye azali yā kohan-olgou'ei adabiyāt”. The faculty of humanities and literature. Semnān University. No. 8. Pp. 9-26.

Bahār, Mehrdād. (2008/1387SH). Az ostoureh tā tārikh (Articles). Collected by Abolqāsem Esmā'eilpour. 6^th ed. Tehran: Cheshmeh.

Bal'ami, Abu-'Ali. (1974/1353SH). Tārikh-e Bal'ami. Ed. by Mohammad Taqi Bahār and with the effort of Mohammad Parvin Gonābādi. Vol. 1. 2^nd ed. Tehran: Zavvār Bookstore.

Birouni, Abu-Reihān. (1984/1363SH). Āsār-ol-bāqiyah. Tr. by Akbar Dānāseresht. 3^rd  ed. Tehran: Amirkabir.

Campbell, Joseph. (2006/1385SH). Qahramān-e hezār chehreh (The Hero with a Thousand Faces). Tr. by Shādi Khosrow-panāh. 1st ed. Mashhad: Nashr-e Gol-e āftāb.

ــــــــــــــــــــ .(2011/1391SH). Qodrat-e ostoureh (The Power of myth). Tr. by 'Abbās Mokhber. 7^th ed. Tehran: Markaz.

Doustkhāh, Jalil. (2003/1382SH). Avestā kohantarin soroudeh-hā-ye Iraniyān. 7^th ed. vol. 2. Tehran: Tous.

Esmā'eil pour, Abolghāsem. (1998/1377SH). Ostoureh, Bayān-e Nemādin. 1^st ed. Tehran: Soroush.

Guerin, Wilfred L. and et al. (1991/1370SH). Rāhnamā-ye rouykard-hā-ye naqd-e adabi (A Handbook of critical Approaches to literature). Tr. by Zahrā Mihankhāh. 4^th ed. Tehran: Enteshārāt-e Etelā'āt.

Huxley, Aldous. (2007/1386SH). Seyri dar Sepehr-e Jān: maghālāt o maghoulāti dar ma'naviyyat. Mostafā Malekiyān. 2nd ed. Tehran: Negāh-e Mo'āser.

Jung, Carl Gustav and et al. (2010/1389SH). Ensān va sambolhāyash (man and his symbols). 7^th ed. Tehran: Nashr-e Jāmi.

Karimi, Amirbānou & Mahnāz Rezāei. (2008/1387H). “Barrasi-ye tatbighi-ye ꞌelal-e bāz-āfarini-ye ostoureh dar sheꞌr-e moꞌāser-e Iran va “Ro'yā-ye Mexici”, asar-e Le Clézio” (A comparative analysis of recreating myth in contemporary poem of Iran and ‘the Mexican dream’ by Le Clézio)”. Mytho-Mystic Literature Quarterly Journal of Islamic Azad University. Year 4. No. 13.

Kasrāei, Siyāvash. (2007/1386SH). Az āvā tā havāye āftāb, majmou'eh she'r-hā-ye Siyāvash Kasrāei. 2^nd ed. Tehran: Ketāb-e Nāder.

Kazzāzi, Mirjalāl-eddin. (1993/1372SH). Ro'yā, Hamāseh, Ostoureh. 6^th ed.Tehran: Nashr-e Markaz.

Kliashtorina, Vera Borisovna. (2001/1380SH). She'r-e now dar Iran (Novaeiia pocezieiia v Irane).Tr. by Homāyoun-tāj Tabātabāei. Tehran: Enteshārāt-e Negāh.

Makaryk, Irena Rima. (2009/1388SH). Dāneshnāmeh-ye nazariye-hā-ye adabi mo'āser (Encyclopedia: approaches, scholars, terms). Tr. by Mehran Mohājer va Mohammad Nabavi. 3^rd ed. Tehran: Āgah.

Moreno, Antonio. (2011/1390SH). Young, khodāyān va ensān-e modern (Jung, Gods and modern man).Tr. by Dariush Mehrjouei. 6^th ed. Tehran: Markaz.

Palmer, Michael. (2007/1385SH). Ferud, Jung va din (Freud and Jung on Religion). Tr. by Mohammad Dahgān pour and Gholām Rezā Mohammadi. 1^st ed. Tehran: Roshd.

Qā'emi, Farzād. (2010/1389SH). “pishineh va bonyād-hā-ye nazari-ye ruykard-e naqd-e ostourehei va zamineh va shiveh-ye kārbord-e ān dar khānesh-e motoun-e adabi”. The Quarterly Journal of Naqd-e Adabi. Year 3. No. 11 & 12. Pp. 36-56.

Rouzbeh, Mohammad Rezā. (2012/1391SH). Adabiyāt-e Mo'āser-e Iran. 5^th ed. Tehran: Nashr-e Rouzgār.

Sattāri, Jalāl. (1987/1366SH). Ramz o Masal dar Ravānkāvi. 1^st ed. Tehran: Tous.

Schultz, Duane P. (2011/1390SH). Ravānshenāsi-ye Kamāl (Growth Psychology: Models of the Healthy Personality). Tr. by Giti Khoshdel. 17^th ed. Tehran: Nashr-e Peykān.

Schultz, Duane P. and Sydney Ellen Schultz. (1999/1378SH). Tārikh-e ravānshenāsi-ye novin (A History of Modern Psychology). Tr. by 'Ali Akbar Seif and et al. 2^nd ed. Tehran: Āgāh.

Shafi'ei Kadkani, Mohammad Reza. (2004/1383SH). Advār-e she'r-e Farsi az mashroutiyat tā soghout-e saltanat. 2^nd ed. Tehran: Sokhan.

Shams Langroudi, Mohammad. (2011/1390SH). Tārikh-e tahlili-ye she'r-e now. 2^nd ed. vol. 2. Tehran: Nashr-e Markaz.

Tafazzoli, Ahmad. (1977/1356SH). Dāneshnāmeh-ye Iran va Eslām. Under Ehsān Yārshāter. 1^st ed. Tehran: Chapkhāneh-ye Zibā.

Taraqqi, Goli. (2008/1387SH). Bozorg Bānouye Hasti. 2^nd ed. Tehran: Enteshārāt-e Niloufar.

Tāvousi, Mahmoud and Āmeneh Doroudgar. (2010/1390SH). “Ostoureh va adabiyāt-e modern”. Journal of Mytho-mystic Literature. Year 7. No. 23.

Yāvari, Hourā. (2008/1387SH). Ravānkāvi va adabiyāt-e do matn do ensān, do jahān. 1^st ed. Tehran: Sokhan.