حلاج در آثار مولانا
محورهای موضوعی : اسطوره
محمد نجاری
1
(دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد)
کامل احمدنژاد
2
(استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب)
کلید واژه: مولانا, حلاج, اناالحق, استغراق, حلول و اتحاد,
چکیده مقاله :
این مقاله به بازشناسی تصویر حلاج در آثار مولانا و واکاوی کلام مشهور اناالحق می‌پردازد و می‌خواهد نگاه مولوی را به احوال و آثار حلاج دنبال کند. مَشرب حلاج که مخالفان او از آن به اتحاد و حلول تعبیر می‌کنند، از نظر معتقدان او بیشتر به استغراق تعبیر می‌شود. مولانا در آثارش نام حلاج را به طور مکرّر ذکر کرده است. وی اندیشه حلاج را در آثار خود بازتاب داده و با همه مصایبی که بر حلاج رفته، او را سربلند و سعادتمند یافته است. پژوهش حاضر نشان می‌دهد که مولانا اندیشه حلاج را هضم و جذب کرده است.
The aim of this article is reconsidering the image of Hallaj and his famous statement “ana-al-Haq” in the works of Mawlana Jalāl al-Din Rūmi. Hallaj is accused of believing in incarnation by his opponents, but his followers, rejecting these accusations, believe he has entered into total absorption. Jalāl al-Din Rūmi has integrated Hallaj’s thoughts in his works in a way that their reflections are prominent in them.
کتابنامه
افلاکی، احمدبن اخی ناطور. 1959. مناقب‌العارفین. تصحیح و تعلیق محسین یازیجی.2ج. آنکارا: چاپخانه انجمن تاریخ ترک.
حلاج، حسین‌بن منصور. 1378. دیوان. به تصحیح مسعود توکلی. تهران: زهرا.
زرین‌کوب، عبدالحسین. 1357. جستجو در تصوف ایران. تهران: امیرکبیر.
ـــــــــــــــــــــ . 1364. سرّ نی. 2ج. تهران: علمی.
سلطان‌ولد، بهاء‌الدین. بی‌تا. مثنوی ولدی معروف به ولدنامه. به کوشش نجما جبرئیل موسوی و نیلوفر غلامی. بی‌جا. بی‌نا.
گراوند، سعید. 1391. «زبان و مسائل پیرامون آن در مثنوی معنوی». فصلنامة علمی ـ پژوهشی ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س 8. ش27.
ماسینیون، لویی. 1383. مصایب حلاج. ترجمة ضیاءالدین دهشیری. تهران: جامی.
مولوی، جلال‌الدین محمد. 1378. فیه‌مافیه. تصحیح و توضیح حسین حیدرخانی. تهران: سنایی.
ـــــــــــــــــــــــ . 1390. فیه‌مافیه. شرح کریم زمانی. تهران: معین.
ـــــــــــــــــــــــ . 1355. کلیات دیوان شمس یا دیوان کبیر. تصحیح و تعلیقات و حواشی بدیع‌الزمان فروزانفر (دوره 10 جلدی). چ 2. تهران: امیرکبیر.
ـــــــــــــــــــــــ . 1925. مثنوی معنوی. تصحیح رینولد نیکلسون (دوره 3 جلدی). افست از روی انتشارات بریل لایدن.
نجاری، محمد. 1390. «تجلی سیمای حسین‌بن منصور حلّاج در آیینه ادبیات نمایشی». پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. با راهنمایی کامل احمدنژاد.
نیکلسون، رینولد. 1378. شرح مثنوی معنوی. ترجمه حسن لاهوتی. ج 1. چ 2. تهران: علمی فرهنگی.
_||_
References
Aflāki, Shams-oddin Ahmad. (1959). Manāqeb-ol-'ārefin. Ed. By Ta'hsin Yāziji. Ankara: Iran & Turk Institute.
Grāvand, Saꞌeed. (2012/1391H). “Zabān va Masāꞌel-e Pirāmoun-e ān dar Masnavi-e Maꞌnavi”, Azad university quarterly journal of Mytho-mystic literature. No.27.
Hallaj, Hosein ibn Mansour. (1999/1378SH). DiWān. Ed. By Masud Tavakkoli. Tehran: Zahra.
Massinion, Luei. (2004/1383SH). Masā'eb-e 'Hallāj. Tr. By S. S. Ziā-oddin Dehshiri. Tehran: Jāmi.
Molavi‚ Jalāl-oddin Mohammad. (1976/1355SH). Koliyāt-e Divān-e Shams. Ed. By Badi'-ozzamān Frouzānfar. 2nd ed. Tehran: Amirkabir.
Molavi‚ Jalāl-oddin Mohammad. (1999/1378SH). Fih-e mā fih. Ed. By Hosein 'Heidarkhāni. Tehran: Sanāei.
Molavi‚ Jalāl-oddin Mohammad. (2010/1390SH). Fih-e mā fih. Explained by Karim Zamāni. Tehran: Mo'ein.
Mowlavi, Djalāloddin Mohammad. (1925). Masnavi-e Maꞌnavi. Ed. By Rynold Nicholson. Leiden: Brill.
Najāri, Mohammad. (2011/1390SH). Tajalli-e Simā-ye Hosein ibn Mansour 'Hallaj dar āeineye adabiāte namāyeshi ('Hossein Ibn Mansur Hallaj in dramatic literature). M.A. Thesis in Persian Language and literature at IAU, South Tehran Branch. Advisor: Dr. Kāmel Ahmadnezhād.
Nocholson. R. A. (1999/1378SH). Shar'h-e Masnavi-e Ma'navi-e Mowlavi. Tr. By Hasan Lāhouti. 2nd ed. Tehran: 'Elmi va farhangi.
Soltān Valad, Bahā'-oddin. (?). Valadnāmeh. With the Efforts of Najmā Jebre'il Mousavi and Niloufar Gholāmi. (?).
Zarrinkoub, Abd-ol-Hosein. (1978/1357SH). Jost o joo dar tasavof-e Iran. Tehran: Amirkabir.
Zarrinkoub, 'Abd-ol-Hosein. (2004/1383SH). Serr-e ney. Tehran: 'Elmi.