تبیین کهن‌الگوی «سفر قهرمان» بر اساس آرای یونگ و کمبل در هفت‌خوان رستم
محورهای موضوعی : اسطوره
محمد طاهری
1
(دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلیسینا همدان)
حمید آقاجانی
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلیسینا همدان)
کلید واژه: شاهنامه, یونگ, کمبل, نقد کهن‌الگویی, سفر قهرمان, هفت‌خوان رستم,
چکیده مقاله :
جوزف کمبل مبتنی بر آرای کارل گوستاو یونگ با طرح کهن‌الگوی سفر قهرمان، عرصه‌ای جدید در نقد کهن‌الگویی، پدید آورد. آرای کمبل درباره این کهن‌الگو، قابلیت‌های فراوانی برای تجزیه و تحلیل تطبیقی و زیبایی‌شناسی آثار داستانی، به‌ویژه حماسه‌های کهنی که در آنها پهلوان مراحلی چندگانه را برای رسیدن به هدفی مقدس و انسانی پشت سر می‌گذارد، دارد. هفت‌خوان رستم را در شاهنامه نیز می‌توان مبتنی بر آرای کمبل بررسی کرد. در این هفت‌خوان، رستمِ قهرمان با اجابت ندای فراخوان زال برای نجات سرداران ایران، پای در سفری به‌غایت دشوار می‌نهد و با گذر از مراحلی هفت‌گانه، ضمن توفیق در مأموریت خود و کسب مواهب مادّی، به نوعی خودشناسی و کمال معنوی نائل می‌شود که این امر، خویشکاری اصلی قهرمان مطابق با آرای کمبل درباره کهن‌الگوی سفر قهرمان است.
Based on Carl Jung’s thoughts, Joseph John Campbell (1904 –1987), proposed the theme of “hero's journey” that opened a new horizon in archetypal literary criticism. Campell’s ideas in archetypal criticism can be used in comparing and analyzing stories, especially archetypal epic ones. The seven labors of Rostam (Haft-Khane Rostam) in Shāhnāmeh can be studied from Campbell’s point of view. Rostam had to pass the seven labors (Haft-Khan) to save Iranian commanders upon his father’s command, Zal. In this journey, besides obtaining material and spiritual gifts, Rostam reaches self-discovery and spiritual perfection.
کتابنامه
آموزگار، ژاله. 1374. تاریخ اساطیری ایران. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
آیدنلو، سجاد. 1388. «هفت‌خان پهلوان»، نشریۀ ادب و زبان فارسی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. ش 26 (پیاپی 23).
بهار، مهرداد. 1381. پژوهشی در اساطیر (پارۀ نخست و پارۀ دویم). ویراستۀ کتایون مزداپور. تهران: آگه.
بیدمشکی، مریم. 1383. «مهر مهر بر هفت‌خان رستم». کتاب ماه هنر. ش 75 و 76.
رستگار فسایی، منصور. 1365. اژدها در اساطیر ایران. شیراز: دانشگاه شیراز.
ساندرز، ن. ک. 1376. حماسه گیلگمش. ترجمة اسماعیل فلزی. تهران: هیرمند.
سرّامی، قدمعلی. 1383. از رنگ گل تا رنج خار: شکل‌شناسی داستان‌های شاهنامه. تهران: علمی و فرهنگی.
سرّامی، قدمعلی و منصوری، سیما. 1390. «هفت زینة مهـری در هفت‌خوان بیژن». فصلنامة علمی ـ پژوهشی ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. ش 23.
سهیلی‌راد، فهیمه و فربود، فریناز. 1381. «تطابق افسانه رستم با داستان هرکول در یونان». هنر، ش 52.
فردوسی، حکیم ابوالقاسم. 1373. شاهنامۀ فردوسی (بر اساس چاپ مسکو). به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.
کنگرانی، منیژه. 1388. «تحلیل تک‌اسطوره نزد کمبل با نگاهی به روایت یونس و ماهی». فصلنامۀ پژوهشنامۀ فرهنگستان هنر. ش 14.
کوپ، لارنس. 1384. اسطوره. ترجمۀ محمد دهقانی. تهران: علمی و فرهنگی.
مسکوب، شاهرخ. 1374. «بخت و کار پهلوان در آزمون هفت‌خوان». در تن پهلوان و روان خردمند (پژوهشهایی تازه در شاهنامه). تهران: طرح نو.
یونگ، کارل گوستاو. 1379. روح و زندگی. ترجمۀ لطیف صدقیانی. تهران: جامی.
ـــــــــــــــــــ . 1381. انسان و سمبول‌هایش. ترجمۀ محمود سلطانیه. چ 3. تهران: جامی.
English Refernces
Adams, Michael Vannoy. 2010. The Mythological Unconscious. Putnam, CT: Spring Publications.
Bishop, Paul. 1999. Jung in Contexts: A Reader, London: Routledge.
Campbell, Joseph, Phil Cousineau, and Stuart L. Brown. 2003. The Hero's Journey: Joseph Campbell on His Life and Work. Novato, CA: New World Library.
Campbell, Joseph. 2008. The Hero with a Thousand Faces. California: Novato.
Combs, Steven C. 2005. The Dao of Rhetoric, Albany: State University of New York.
Dixon-Kennedy, Mike. 1998. Encyclopedia of Greco-Roman Mythology, Santa Barbara, CA: ABC-CLIO.
Ellwood, Robert S. 1999. The Politics of Myth: A Study of C.G. Jung, Mircea Eliade, and Joseph Campbell. Albany: State University of New York.
Jung, Carl Gustav. 1970. The Collected Works of C.G. Jung. Translated by: Herbert Read & Michael Scott Montague Fordham. New York: Pantheon.
Kliewer, Stephen& John W. Saultz. 2006. Healthcare and Spirituality, Oxford: Radcliffe.
Leeming, David Adams & Kathryn Wood Madden& Stanton Marlan. 2010. Encyclopedia of Psychology and Religion. New York: Springer.
Makaryk, Irene Rima. 1993. Encyclopedia of Contemporary Literary Theory: Approaches, Scholars, Terms; Toronto: University of Toronto.
Neumann, Erich. 1995. The Origins and History of Consciousness, Princeton, NJ: Princeton UP.
Rensma, Ritske. 2009. The Innateness of Myth: a New Interpretation of Joseph Campbell's Reception of C.G. Jung, New York: Continuum.
Roman, Luke& Monica Roman. 2010. Encyclopedia of Greek and Roman Mythology, New York: Facts On File.
Segal, Robert A. 1999. Theorizing about Myth, Amherst: University of Massachusetts.
Seigneuret, Jean-Charles. 1988. Dictionary of Literary Themes and Motifs, Vol. 1. New York: Greenwood.
Smith, Evans Lansing. 1997.The Hero Journey in Literature: Parables of Poesis, Lanham: University of America.
Sugg, Richard P. 1992. Jungian Literary Criticism, Evanston: IL.
_||_English Refernces
Adams, Michael Vannoy. 2010. The Mythological Unconscious. Putnam, CT: Spring Publications.
Bishop, Paul. 1999. Jung in Contexts: A Reader, London: Routledge.
Campbell, Joseph, Phil Cousineau, and Stuart L. Brown. 2003. The Hero's Journey: Joseph Campbell on His Life and Work. Novato, CA: New World Library.
Campbell, Joseph. 2008. The Hero with a Thousand Faces. California: Novato.
Combs, Steven C. 2005. The Dao of Rhetoric, Albany: State University of New York.
Dixon-Kennedy, Mike. 1998. Encyclopedia of Greco-Roman Mythology, Santa Barbara, CA: ABC-CLIO.
Ellwood, Robert S. 1999. The Politics of Myth: A Study of C.G. Jung, Mircea Eliade, and Joseph Campbell. Albany: State University of New York.
Jung, Carl Gustav. 1970. The Collected Works of C.G. Jung. Translated by: Herbert Read & Michael Scott Montague Fordham. New York: Pantheon.
Kliewer, Stephen& John W. Saultz. 2006. Healthcare and Spirituality, Oxford: Radcliffe.
Leeming, David Adams & Kathryn Wood Madden& Stanton Marlan. 2010. Encyclopedia of Psychology and Religion. New York: Springer.
Makaryk, Irene Rima. 1993. Encyclopedia of Contemporary Literary Theory: Approaches, Scholars, Terms; Toronto: University of Toronto.
Neumann, Erich. 1995. The Origins and History of Consciousness, Princeton, NJ: Princeton UP.
Rensma, Ritske. 2009. The Innateness of Myth: a New Interpretation of Joseph Campbell's Reception of C.G. Jung, New York: Continuum.
Roman, Luke& Monica Roman. 2010. Encyclopedia of Greek and Roman Mythology, New York: Facts On File.
Segal, Robert A. 1999. Theorizing about Myth, Amherst: University of Massachusetts.
Seigneuret, Jean-Charles. 1988. Dictionary of Literary Themes and Motifs, Vol. 1. New York: Greenwood.
Smith, Evans Lansing. 1997.The Hero Journey in Literature: Parables of Poesis, Lanham: University of America.
Sugg, Richard P. 1992. Jungian Literary Criticism, Evanston: IL.
References
Āmouzegār, Zhāleh. (2002/1381SH). Tarikh-e asātiri-e Iran. Tehran: Samt.
Aydenlou, Sajjād. (2009/1388SH). “Haftkhān-e Pahlavān”, Journal of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Bāhonar University, No. 26 (Serial 23), pp. 1-27.
Bahār, Mehrdād. (2002/1381SH).Pazhouheshi dar asātir (Paraye Nakhost va Doyom). Edited by: Katāyoun Mazdāpour. Tehran: Āgah.
Bidmeshki, Maryam. (2004/1383SH). “Mohr-e Mehr bar Haftkhān-e Rostam”, Ketāb-e Māh-e Honar, No. 75 & 76, pp. 114-125.
Ferdowsi, Abo-lqāsem. (1994/1373SH). Shāhnāmeh (Based on the Moscow Edition), With the Efforts of Saeid 'Hamidiān. Tehran: Qatreh.
Jung, Carl Gustav. (2000/1379SH). Roo'h va Zendegi (Saul and Life). Tr. by Latif Sedqiāni. Tehran: Jāmi.
Jung, Carl Gustav. (2002/1381SH). Ensān va Sambol-hā-yash (man and his symbols) Tr. by Mahmoud Soltāniyeh. 3rd ed. Tehran: Jāmi.
Kangarāni, Manijeh. (2009/1388SH). “Tahlil-e tak-ostoureh nazd-e Campbell bā revāyat-e Younos va Māhi”, Journal of the Academy of Art. No. 14, pp. 74-91.
Lawrence, Coup. (2005/1384SH). Ostouoreh (Myth), Tr. by Mohammad Dehghāni. Tehran: 'Elmi va farhangi.
Meskoub, Shāhrokh. (2002/1381SH). “Bakht va Kār-e Pahlevān dar āzmoun-e haft-khān”. In Tan-e Pahlevān va Ravān-e Kheradmand (Pazhohesh-hā-yi Tazeh dar Shāhnāmeh). Tehran: Tar'h-e Now, pp. 29-61.
Rastegār Fasāei, Mansour. (2000/1379SH) .Azhdahā dar asātir. Tehran: Tous.
Sanders, Nancy. K. (2000/1376SH). 'Hamās-e-ye Gilgamesh (The Epic of Gilgamesh). Tr. by: Esmā'eil Felezi. Tehran: Hirmand.
Sarāmi, Qadamali. (2004/1383SH).Az rang-e gol tā ranj-e Khār:Shekl-shenāsi-e Dāstān-hā-ye Shāhnāmeh. Tehran: 'Elmi va farhangi.
Sarāmi, Qadamali and Mansouri, Simā. (2011/1390SH). “Haft zina-ye Mehri dar Haftkhān-e Rostam”, Azad university quarterly journal of Mytho-mystic literature, No. 23, pp. 60-100.
Soheili rād, Fahimeh and Farināz Farbod.(2002/1381SH). “Tatāboq-e afsāne-ye Rostam bā dāstān-e Herkoul dar Yunān”, Honar, No. 52, pp. 62-77.