چهرة انسان، تجلی‌گاه قرآن در نزد سیدعمادالدین نسیمی

تدین نجف آبادی, مهدی; رمضانی, علی

کد مقاله : 511666 بازدید : 237 صفحه: 98 - 122

20.1001.1.20084420.1390.7.24.4.6

نوع مقاله: پژوهشی

چهرة انسان، تجلی‌گاه قرآن در نزد سیدعمادالدین نسیمی

محورهای موضوعی : اسطوره

مهدی تدین نجف آبادی ¹ , علی رمضانی ²

1 - استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

تاریخ دریافت : 1394/03/03 تاریخ پذیرش : 1394/03/03 تاریخ انتشار : 1390/07/01

کلید واژه: انسان, نسیمی, حروفیه, چهرة انسان, تجلی‌گاه قرآن,

چکیده مقاله :

حروفیه یکی از فرقه‌های تأویل‌محور پس از حمله مغول است که پیروان آن، شیوة تأویل را از اسماعیلیه آموخته بودند. حروفیان خودشان را اهل تأویل و اهل باطن می‌نامیدند. آنان انسان‌گرایانی بودند که همه چیز را به نفع انسان تأویل می‌کردند. نسیمی داناترین متفکر و موفق‌ترین شاعر این فرقه است که توانسته است اندیشه‌های آنان را به خوبی در قالب شعر بیان کند. عرفان حروفیان و نسیمی مبتنی بر یک رکن اساسی است و آن، انسان و شناخت نیروهای خلاق اوست. براساس دیدگاه آنان، انسان نمونة کامل خدا و خلیفة او در زمین و بیش از همة موجودات تجلی‌گاه پروردگار عالم است. نسیمی صورت انسان را تجلی‌گاه آیات قرآن و انسان را مظهر تام کلماتِ الهی معرفی می‌کند که تمام قرآن به ویژة سورة فاتحه بر چهرة وی نگاشته است. در این نوشتار با نشان دادن نمونه‌هایی در قالب چهار عنوان، به چگونگی بیان این تفکر و بررسی این اندیشة ناب سیدعمادالدین نسیمی، یکی از شگفت‌انگیزترین چهره‌های ادبی سرزمین‌مان، پرداخته شده است

چکیده انگلیسی:

Hurufīyya was a mystical sect that was formed after Mongol invasion in later 14th and early 15th century. Their teachings took root in Ismailism and belief in symbolic interpretation of Scriptures. Imadaddin Nasīmī (14th-century), the most famous and learned poet of the sect, has presented the thoughts of Hurufīyya. He believes that the man is vicegerent of God on earth Earth and manifestation of Him. The m Man is the locus of theophany of Divine Names and Quran. In the present article, the thoughts of Imadaddin Nasīmī are entertained.

منابع و مأخذ:

کتابنامه

قرآن مجید.

آشتیانی، سید جلال‌الدین. 1380. شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم. چ 5. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیه.

خواجوی، محمد. 1383. ترجمة فتوحات مکیّه از باب 1 تا 4. چ 2.تهران: مولی.

خیاوی، روشن. 1379. حروفیه (تحقیق در تاریخ و آراء و عقاید). چ 1. تهران: آتیه.

ذکاوتی قراگزلو، علیرضا. 1383. جنبش نقطویه. چ 1. قم: ادیان.

رشیدالدین المیبدی. 1371. کشف الاسرار و عدّة الابرار. به اهتمام علی‌اصغر حکمت. ج1.چ 5. تهران: امیرکبیر.

عبدالرزاق الکاشانی. 1381. اصطلاحات الصوفیه. به تصحیح و تعلیق مجید هادی‌زاده. چ1. تهران: حکمت.

عطار نیشابوری. 1370. تذکرة الاولیاء. با تصحیح و توضیح محمد استعلامی. چ 6. تهران: زوّار.

فروزانفر، بدیع الزّمان. 1361. احادیث مثنوی. چ 3. تهران: امیرکبیر.

گولپینارلی، عبدالباقی. 1374. فهرست متون حروفیه. ترجمة توفیق سبحانی. چ 1. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

لاهیجی، شیخ محمد. 1368. مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز. با مقدمه کیوان سمیعی. چ 4. تهران: کتاب‌فروشی محمودی.

مشکور، محمدجواد و حسینی‌زری، محمدجواد. 1386. فرهنگ فرق اسلامی. چ 5. تهران: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.

مکارم شیرازی، ناصر. 1384. تفسیر نمونه. ج 26. چ 30. تهران: دارالکتب الاسلامیه.

ملاصدرای شیرازی. 1381. مبدأ و معاد. ترجمة احمد حسینی اردکانی. به کوشش عبدالله نورانی. چ 2. تهران: نشر دانشگاهی.

میرفطروس، ع. بی‌تا. جنبش حروفیه و نهضت پسیخانیان(نقطویان). تهران: کار.

نسیمی، سیّد عمادالدّین. 1387. دیوان اشعار ترکی سیّد عمادالدّین نسیمی تبریزی. مقدّمه، تصحیح و تحشیه حسین محمّدزاده صدیق. چ 1. تبریز: اختر.

ـــــــــــــــــــــ . 1372. زندگی و اشعار عمادالدین نسیمی. به کوشش یدالله جلالی پندری. چ 1. تهران: نی.

هوارت، کلمنت. 1327هجری. مجموعه رسائل فارسی حروفیه (هدایت‌نامه، محرم‌نامه سید اسحق، نهایت‌نامه، رسائل مختلفه، اسکندرنامه). لیدن: بریل.

_||_

References

Abd-ol Razzāgh Kāshāni. (2002/1381H). Estelāhāt-el Sufiyyeh. Ed. and annotation by Majid Hādi Zādeh. 1st ed. Tehran: Hekmat.

Ashtiāni, Seyyed Jalaloddin. (2001/1380H). Sharh-e Moghaddame-ye Gheisari bar Fosus-ol Hekam. 5^th ed. Qom: Daftar-e Tablighat-e Eslami-e Howze-ye Elmiyyeh.

Attār Neishāboori. (1991/1370H). Tazkeratol Owlia. Ed. and commentary by Mohammad Este’lāmi. 6^th ed. Tehran: Zavvār.

Foruzānfar, Badiozzamān. (1982/1361H). Ahādis-e Masnavi. 3^rd ed. Tehran: Amir Kabir.

Golpinārli, Abdolbāghi. (1995/1374H). Fehrest-e Motun-e Horufiyyeh. Tr. by Towfigh Sobhāni. 1^st ed. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance.

Howard, Clement. (1372 A.H.). Majmoo’e-ye Rasāel-e Farsi-e Horufiyyeh (Hedayat Nameh, Moharram Name-ye Seyyed Es’hāgh, Nahayat Nameh, Rasāel-e Mokhtalefeh, Eskandar Nameh). Laiden: Brailles.

Khājavi, Mohammad. (2004/1383H). Tarjome-ye Fotuhat-e Makkieh az baab-e 1 ta 4. 2^nd ed. Tehran: Mowla.

Khiavi, Rowshan. (2000/1379H). Horufiyyeh (Tahghigh dar Tarikh va Arā’ va Aghayed). 1^st ed. Tehran: Ātieh.

Lāhidji, Sheikh Mohammad. (1989/1368H). Mafātih-ol E’jāz fi Sharh-e Golshan-e Rāz. Commentary by Keivan Sami’ī. 4^th ed. Tehran: Ketab Forushi-e Mahmoodi.

Makarem Shirazi, Nāsser. (2005/1384H). Tafsir-e Nemooneh. Vol. 26. 30^th ed. Tehran: Darol Kotob-el Eslamiyyeh.

Mashkoor, Mohammad Javad and Hosseini Zari, Mohammad Javad. (2007/1386H). Farhang-e Feragh-e Eslāmi. 5^th ed. Tehran: Bonyad-e Pazhouhesh-hāye Eslami.

Meibodi, Rashidoddin. (1992/1371H). Kashf-ol Asrār va Oddat-ol Abrār. With the efforts of Ali Asghar Hekmat. Vol. 1. 5^th ed. Tehran: Amir Kabir.

Mir Fetrous, A. (n.d.). Jonbesh-e Horufiyyeh va Nehzat-e Pasikhāniān (Noghtaviān). Tehran: Kār.

Molla Sadra-ye Shirazi. (2002/1381H). Mabda’ va Ma’ād. Tr. by Ahmad Hosseini Ardakāni. With the efforts of Abdollah Noorāni. 2^nd ed. Tehran: Nashr-e Daneshgahi.

Nasimi, Seyyed Emadoddin. (2008/1387H). Divān-e Ashār-e Torki-e Seyyed Emadoddin Nasimi Tabrizi. Commantary, ed. and annotation by Hossein Mohammad Zadeh Seddigh. 1^st ed. Tabriz: Akhtar.

--------. (1993/1372H). Zendegi va ash’ār-e Emadoddin Nasimi. With the efforts of Yadollah Jalali Pandari. 1^st ed. Tehran: Nei.

The Holy Quran.