عقل و عشق در گاهان

ازهری راد, مهدی; طاووسی, محمود; افهمی, رضا

کد مقاله : 511547 بازدید : 288 صفحه: 11 - 34

20.1001.1.20084420.1393.10.36.1.8

نوع مقاله: پژوهشی

عقل و عشق در گاهان

محورهای موضوعی : اسطوره

مهدی ازهری راد ¹ , محمود طاووسی ² , رضا افهمی ³

1 - دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه تربیت مدرس
2 - استاد فرهنگ و ادبیات ایـران دانشـگاه تربیـت مـدرس
3 - اسـتادیار پژوهش هنر دانشگاه تربیت مدرس

تاریخ دریافت : 1394/03/03 تاریخ پذیرش : 1394/03/03 تاریخ انتشار : 1393/07/01

کلید واژه: عشق, سهروردی, عقل, گاهان, ریگ‌ودا,

چکیده مقاله :

با وجود پژوهش‌های گوناگون صورت‌گرفته در حیطة فرهنگ ایران باستان، تا کنون ارتباط میان عقل و عشق و نسبت میان معرفت‌های ناشی از این دو،یعنی معرفت حصولییا عقلی و معرفت حضورییا شهودی در ایران پیش از اسلام کمتر مورد توجه قرار گرفته است. درحالی‌که این موضوع در فلسفه،عرفان و ادبیات و به‌طورکلی، فرهنگ ایران دوران اسلامیبسیار مهم و مورد توجه بوده و میان آنها در متون گوناگون جلوه‌های مختلفییافتهاست. این مقاله سعی دارد با کنکاش در گاهان، کهن‌ترین بخش اوستا، چگونگی ارتباط میان عقل و عشق را در پایه‌های فکری ایرانیان باستان بررسیکند و با نگاهی ساختارگرایانه به ارتباط میان متون گوناگون، بن‌مایه این ارتباط را در این متن، ریگ‌ودا و اندیشه‌های سهروردی جست‌وجو نماید. این مقاله آشکار می‌سازد که به‌رغم نقش مرکزی خرد در گاهان و کل اوستا، عشق بدون هیچ تزاحمی در کنار آن حضوری محسوس دارد و رابطة مکمل میان آن دو برقرار است.

چکیده انگلیسی:

Despite the various studies on Iranian ancient culture, the relationship among reason and love, and intuitive (inner) knowledge and acquired knowledge in pre-Islamic Iran has been entertained very little. But these ideas have been the center of attention for Muslim philosophers and mystics in Iran and Islamic period. The present article, by studying Gathas, tries to show the relationship between reason and love in the thoughts of ancient Iranians. This relationship will be considered in the thoughts of Suhrawardi and Rigveda, applying a structuralistic approach. The results show that in Gathas and Avesta, despite the central role of reason in those texts, love and reason are different but complementary entities.

منابع و مأخذ:

کتابنامه

آموزگار، ژاله. 1387. تاریخ اساطیری ایران . چ10. تهران: سمت.

ابراهیمی دینانی، غلامحسین. 1380. دفتر عقل و آیت عشق. تهران: طرح نو.

احمدی، بابک. 1375. حقیقت و زیبایی: درس‌های فلسفه هنر. چ2. تهران: مرکز.

اقبال لاهوری، محمد. 1349. سیر فلسفه در ایران. ترجمة ا. ح. آریان‌پور. تهران: مؤسسة فرهنگی منطقه‌ای.

رضی، هاشم. 1379. حکمت خسروانی. تهران: بهجت.

زرّین‌کوب، عبدالحسین. 1362. دنبالة جستجو در تصوف ایران. تهران: امیرکبیر.

سجودی، فرزان. 1388. نشانه‌شناسی: نظریه و عمل. تهران: علم.

سهروردی، یحیی‌بن حبش. 1355. مجموعة مصنفات شیخ‏اشراق. تصحیح هانری کربن و سیدحسین نصر. تهران: انجمن فلسفه ایران.

ــــــــــــــــــــــــ. 1382. مجموعة مصنفات شیخ‏اشراق. پیشگفتار و ویرایش از فرشید اقبال. تهران: سبکباران.

شایگان، داریوش. 1371. آسیا در برابر غرب. تهران: باغ آینه.

عالیخانی، بابک. 1381. «سهروردی و مهر ایزد»، پژوهشنامة علوم انسانی. س8. ش 36.

کربن، هانری. 1384. بن‌مایه‌های آیین زرتشت در اندیشة سهروردی. ترجمة محمود بهفروزی. تهران: جامی.

کریشنان، رادا. 1367. تاریخ فلسفة شرق و غرب. ترجمة خسرو جهانداری. ج1. تهران: علمی و فرهنگی.

کلنز، ژان. 1386. مقالاتی دربارۀ زردشت و دین زردشتی. ترجمۀ احمدرضا قائم‌مقامی. تهران: فروزان روز.

گات‌ها: قدیمی‌ترین قسمت اوستا. 1378. گزارش ابراهیم پورداوود. تهران: اساطیر.

گزیده سرودهای ریگ‌ودا. 1372. به کوشش سیدمحمد‌رضا جلالی نائینی. چ3. تهران: نقره.

گنون، رنه. 1382. «کلمه و نماد». فصلنامة خیال. ترجمة فرزانه طاهری. س2. ش 5.

محمدی وایقانی، کاظم. 1385. سهروردی، دانای حکمت باستان. تهران: پازینه.

مورن، ادگار. 1383. عشق، شعر، حکمت. ترجمة عباس باقری. تهران: علم.

نصر، سیدحسین. 1383. سنّت عقلانی اسلامی در ایران. ترجمۀ سعید دهقانی. تهران: قصیده‌سرا.

نوّابی، ماهیار. 1354. مجموعه مقالات. ج1. شیراز: مؤسسۀ آسیایی.

هینلز، جان. 1368. شناخت اساطیر ایران. ترجمة ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: کتابسرای بابل و نشر چشمه.

یشت‌ها. 1356. گزارش ابراهیم پورداوود. تهران: اساطیر.

References

Ahmadi, Bābak. (2001/1380SH). Haghighat o ziba’i: Darshā-ye falsafe honar. 2^nd ed. Tehran: Markaz.

‘Alikhāni, Bābak. (2002/1381SH)."Sohravardi va Mehr-e Izad".Pazhuheshnāme-ye ‘oloum-e ensāni.Year 8, No. 36.

Amuzgār, Zhaleh. (2008/1387SH). Tārikh-e Asātiri-e Irān. 10^th ed. Tehran: SAMT.

Corbin, Henry. (2005/1384SH). Bon māyehā-ye ā’in-e zartosht dar andishe-ye Sohravardi (Les motifs zoroastriens dans la philosophie de Sohra Wardi Shaykh -ol-Ishraq.(Tr. by Mahmood Behfroozi. Tehran: Jāmi.

Ebrāhimi-e dināni, gholāmhossein. (2001/1380SH). Daftar-e ‘aghl va āyat-e eshgh. Tehran: Tarh-e no.

Gāt-hā: Ghadimitarin ghesmat-e Avestā (1999/1378SH). Explanation by Ebrahim Pourdāvood. Tehran: Asātir.

Gozideh-ye soroud-hā-ye Rigvedā. (1993/1372SH). Tr. By S. Mohammad Reza Jalāli Nā’ini. 3^rd ed. Tehran:Noqreh.

Guenon, Rene. (2003/1382SH)."Kalameh va Nemād".Tr. by Farzāneh Tāheri. Faslnāme-ye Khiyāl. Year 2. No. 5.

Hinnells, John Russell. (1989/1368SH). Shenākht-e asātir-e Iran (Persian mythology). Tr. By Zhāleh Āmouzgār & Ahmad Tafazzoli. Tehran: Ketābsarāye bābel va Nashr-e Cheshmeh.

Iqbal Lahouri, Muhammad. (1970/1349SH). Seyr-e Falsafe dar Iran (The development of metaphysics in persia).Tr. by Amir Hossein Ariyān poor. Tehran: Mo’assese Farhangi Mantaghe’i.

Kellens, Jean. (2007/1386SH). Maghālāti darbāre-ye Zardosht va din-e Zardishti (Essays on zarathustra and Zoroastrianism). Tr. by Ahmad Rezā Gha’em Maghāmi. Tehran: Foruzān-e Rooz.

Mohammadi Vayghani, Kazem. (2006/1385SH).Sohravardi, Dānāa-ye hekmat-e bastān. Tehran: pāzineh.

Morin, Edgar. (1997/1383SH).’Eshgh She’r, Hekmat (Sagese Poesie ,Amour). Tr. by Abbas Bāgheri. Tehran: ‘Elm.

Nasr, Seyyed Hossein. (1997/1383SH). Sonnat-e ‘aghlāni eslāmi dar Iran (The Islamic in tellectual traditional in Persia). Tr. by Sa’eed Dehghani. Tehran, Ghaside sarā.

Navvābi, Māhyār. (1975/1354SH). Majmou’e-ye Maghālāt.Vol. 1. Shiraz: Mo’assese Āsiya’i.

Rādhākrishnān, S. (1988/1367H). Tārikh-e falsafe-ye shargh o gharb (History of Philosophy of East and West).Tr. by Khosrow Jahāndāri.vol.1. Tehran: ꞌElmi va Farhangi.

Razi, Hāshem. (2000/1379SH). Hekmat-e Khosrowāni. Tehran: Behjat.

Shāyegān, Dariush. (1992/1371SH). Āsiya dar barābar-e Gharb. Tehrān: Bāgh-e Āyene.

Sohravardi, yahyā ibn habash. (1976/1355SH). Majmoo’e-ye mosnafāt-e Sheikh-e Eshrāgh.Ed. by Henri Corbin va Seyyed Hossein-e Nasr. Tehran: Anjoman-e Falsafe Iran.

Sohravardi, yahyā ibn habash. (2003/1382SH). Majmoo’e-ye mosnafāt-e Sheikh-e Eshrāgh. Pishgoftār o virāyesh az Farshid-e Eghbal. Tehran: Sabkbārān.

Sojoodi, Farzān. (2009/1388SH). Neshāne shenāsi: Nazariye va ‘Amal. Tehran: ‘Elm.

Yasht-hā. (1977/1356SH). Explanation by Ebrāhim Pourdavood. Tehran: Asātir.

Zarrinkoub, ‘Abd-ol-Hosein. (1983/1362SH). Donbāle-ye jostojou dar tasavvof-e Iran. Tehran: Amirkabir.

_||_