سیری در مضامینِ عرفانی اشعار صائب
محورهای موضوعی : اسطوره
1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی
کلید واژه: عرفان, اخلاق, وحدت وجود, صائب, مجاهده,
چکیده مقاله :
صائب از شاعران نامدارِ دورۀ صفوی است که با وجودِ نابسامانی اوضاعِ عرفان اسلامی، شعرِ وی افزون بر درون‌مایه‌های ادبی، اخلاقی، اجتماعی و حکمی، مضامین بلند عرفانی دارد و به دلیل کمبود تحقیق در این زمینه، هنوز سزاوار بررسی است.هدف از تحقیق حاضر، ارائۀ مضامینِ عرفانی در شعر صائب است. به همین منظور، ابتدا به ذکر مقامات، احوال و هفت وادی معرفت در شعر او پرداخته و گفته‌ایم که وی، بیشتر در حالِ محبّت سیر می‌کند و با دو بالِ جذبه و کوشش، به فنا در معشوق ازل می‌رسد. در مبحث وحدت وجود، بیان کرده‌ایم که وی اعتقاد به هر نوع حقیقتی مستقل از حقیقت مطلق را در حکمِ شرک می‌داند. سپس در زمینۀ وحدت ادیان یادآور شده‌ایم که بر تعصّب نداشتن نسبت به مذهبی خاص تأکید می‌کند. دربارة حقیقتِ عالم و مرگ نیز گفته‌ایم که وی از فرصت‌های دنیوی برای عبرت و اندوختن توشۀ اُخروی بهره می‌برد و از یادِ مرگ، بدان سبب که مشتاق دیدارِ خداست، همچون کبک سرمست می‌گردد و بر این باور است که بیشترین خلوتِ عارفِ راستین باید در انجمن صورت گیرد. همچنین وی، ملامت و زخم زبان را برای حفظ اخلاص و توفیق در سلوک، کارساز می‌داند
Mirzā Muhammad-ali Sāeb (1601/02-1677) also called Sāeb Tabrizi, is the celebrated Persian poet whose reputation is based primarily on some 300,000 couplets. His “Indian style” verses reveal an elegant wit, a gift for aphorism and proverb, and a keen appreciation of philosophical and intellectual exercise. Even though mystical symbols and ideas are prevalent in his poetry, it has not received enough attention. This article tries to study the mystical concepts, like annihilation, oneness of being, as well as death, in his poetry.
_||_