خشونت در مجالس رزم با تأکید بر نگاره‌های اسطوره‌ای دوالیستی نگارگری ایران از منظر اسلاوی ژیژک (خشونت اسطوره‌ای)

محورهای موضوعی : اسطوره

سارا السادات نوری ¹ (دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه الزهرا (س))
اشرف السادات موسوی لر ² (استاد پژوهش هنر دانشگاه الزهرا (س))

تاریخ دریافت : 1398/02/18 تاریخ پذیرش : 1398/12/19 تاریخ انتشار : 1399/04/01

کلید واژه: نگارگری, ژیژک, مجالس رزم, هنر ایران, خشونت اسطوره‌ای,

چکیده مقاله :

رزم در باور ایرانیان قدمت بسیاری دارد و مبارزه همیشه از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی قهرمانان ایرانی بوده است. این مبارزه ابتدا با درگیری دائمی خیر و شرّ مطرح می‌گردد و سپس به ‌صورت‌های متفاوت در دوره‌های مختلف هنر ایران، بازنمود پیدا می‌کند. اسلاوی ژیژک، متفکر معاصر غربی، در کتاب‌ها و مقالات خود به مبحث خشونت پرداخته و سویه‌های پنهان آن را افشاء کرده است. پژوهش پیش‌رو با روش تحلیلی ـ تطبیقی، درصدد است بررسی کند که در نگارگری ایران، خشونت چگونه و با چه مفاهیمی ‌(دوالیستی) تصویر شده است و سپس با بررسی دیدگاه ژیژک در باب خشونت‌ (خشونت اسطوره‌ای) گفتار وی را با نگاره‌های اسطوره‌ای ایران تطبیق دهد. این مقاله، سه نمونه از نگاره‌های شاهنامۀ فردوسی را با نظریۀ خشونت اسطوره‌ای تطبیق داده و میزان انطباق گفتار اسلاوی ژیژک و والتر بنیامین دربارۀ خشونت را بررسی کرده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که این نظریه قابلیت مطالعۀ تطبیقی با نگاره‌های ایرانی را دارد و می‌تواند روشی برای نقد هنری ایران باشد.

چکیده انگلیسی:

In the Iranian belief, battle has a long history and fighting has always been one of the most important challenges facing Iranian heroes. This challenge has first been presented with constant struggle between good and evil and then has been represented in different forms in different periods of Iranian art. The contemporary Western thinker, Slavoj Žižek discusses violence in his books and articles and reveals its hidden aspects. By using analytical-comparative method, the present research, first, tries to answer the following question: In Iranian painting, how and with what concepts is violence portrayed? Then, we examine Žižek’s view on violence and compare his view with Iranian paintings. The article compares three examples of Ferdowsi's Shāhnāmeh paintings with the theory of mythical violence and considers the ideas of Žižek and Walter Benjamin. The findings show that the theory of mythical violence can be compared with Iranian paintings and can be used as a way to critique Iranian art.

منابع و مأخذ:

کتابنامه

آلن، تونی؛ چارلز فیلیپس؛ مایکل کریگان؛ زهره هدایتی و رامین کریمیان. 1384. «سرور دانای آسمان‌ها، اسطوره‌ها و افسانه‌های ایرانی»، نامۀ ایران باستان.ش9و10. صص64ـ61.

افراسیابی، درسا و سیامک علیزاده. 1393. «مطالعۀ تطبیقی دو نگارۀ جنگ اژدها با رستم/ اسفندیار در مکتب شیراز در دورۀ آل اینجو و تیموری». دوفصلنامۀ پیکره. ش6. صص74ـ63.

بینیون، لورنس؛ ج.و.س. ویلکینسون، و بازیل گری. 1396. تاریخ تحلیلی هنر نگارگری ایران. ترجمۀ محمّد ایران‌منش. تهران: امیرکبیر.

توانا، محمّدعلی و نفیسه اله‌دادی. 1396. «خشونت در وضع مدنی هابز: بازخوانی لویاتان». پژوهش سیاست نظری. ش22. صص27ـ1.

حاجی‌زاده، رفعت. 1385. «خیر و شرّ در آئین مزدیسنی». پژوهشنامۀ ادب حماسی. ش2. صص118ـ87.

ریپکا، یان و دیگران. 1381. تاریخ ادبیّات ایران از دوران باستان تا قاجاریه. ترجمۀ عیسی شهابی. چ2. تهران: علمی و فرهنگی.

زمردی، حمیرا و زهرا نظری. 1391. «خاستگاه و ردپای دیو و اهریمن در ادب کهن فارسی». بوستان ادب. دانشگاه شیراز. س4. ش1. صص99ـ73.

ژیژک، اسلاوی. ۱۳92. خشونت (پنج نگاه زیر چشمی)، ترجمۀ علی‌رضا پاکنهاد. تهران: نشر نی.

کویاجی، جس‌سی. 1353. آئین‌ها و افسانه‌های چین باستان. ترجمة جلیل دوستخواه. تهران: فرانکلین.

نقشبندی، سیّدایوب و فاطمه مقدسی. 1395. «نمادگرایی و اسطوره‌گرایی در زندگی انسان». مطالعات ادبیّات، عرفان و فلسفه. ش2و3. صص23ـ16.

واشقانی فراهانی، ابراهیم و نسیم یزدان‌خواه. 1391. «توصیف نمودهای اهریمنی در نگاره‌های شاهنامۀ طهماسبی». ادب و عرفان. ش11. صص36ـ11.

واشقانی فراهانی، ابراهیم و ناصر مقدم‌پور. 1392. «رزم و بزم در هنر ایرانی». مطالعات ایرانی. ش24. صص323ـ303.

یاقوتی، منصور. 1380. «دیو، مظهر خشونت در ادب کهن». پژوهشنامۀ ادبیّات کودک و نوجوان. ش27. صص 37ـ34.

https://www.pinterest.it/pin/316659417530480042/ Saturday 10:08 PM.

https://fa.wikipedia.org/wiki/D9BED8B1D988D986D8AFD987:Rustam_kills_the_dragon_folio_from_Shahnameh_of_Shah_Ismail_II,attrib.Sadegi_(Beg), Iran, Tabriz, c.1576AD,view1-AgaKhanMuseum.Toronto,DSC06935.jpg.

References

Afrāsīyābī, Dorsā and Sīyāmak Alīzāde. (2014/1393SH). “Motāle’e-ye Tatbīqī-ye Dow Negāre-ye jang-e Aẑdahā Bā Rotam/Sfandīyār dar Maktab-e Šīrāz Dar Dore-ye Al-e Injū & Teymūrī”. Faculty of Peykare. No.6.Pp.63-74.

Allen, Tony; Philips Charles; Carrie, Michael; Guidance, Zohreh and Rāmīn Karīmīyān. (2005/1384SH). “Sarvar-e Dānā-ye Âsmān-hā, Ostūre-hā va afsāne-hā-ye Irānī”. Name-ye Irān-e Bāstān. No. 9,10. Pp.61-64.

BiNyon, Laurence; Wilkinson, J.S., and Basil Gary. (2017/1396SH). “Tārīx Tahlīlī-ye Honar-e negār garī-ye Irān”(Analytical History of Iranian Art Painting. translated by Mohammad Irānmaneš. Tehrān: Amir Kabir.

Coyajee, J.c. (1974/1353SH).A’īn-hā va āfsāne-hā-ye Čīn (Rhymes and legends of Ancient China). Tr.  by Jalīl Dūstxāh. Tehrān: Frānklīn.

Hājīzāde, Raf’at. (2006/1385SH). “Xeyr va Šarr dar Âī’n-e Mazdīsnī”. Epic Literary Research. No.2. Pp.87-118.

Naqšbandī, Seyyed Ayyūb, and Fāteme Moqaddasī. (2016/1395SH). "Namād-gerāeī va Ostūre-Gerāeī dar zendegī-ye Ensān”. Literature Studies, Mysticism and Philosophy. No.2,3, Pp.16-23.

Rypka, Yan and et al. (2002/1381SH).Tārīx-e Adabīyāt-e Irān az Dowrān-e Bāstān tā Qājārī-ye.( History of Iranian Literature from Ancient to Qajar). Tr. by Isā Šahābī. 2^nd Ed. Tehrān: Elmī va farhangī.

Tavānā, Mohammad Alī, and Nafīse AllāhDādī. (2017/1396SH). “Xošūnat dar vaz’e madanī-ye Hobbes: Bāzxāī-ye Levaethan”. Theory Policy Research. No.22. Pp.1-27.

Vašeqānī Farāhanī, Ebrāhīm, and Nasīm Yazdānxāh. (2012/1391SH). “Tosīf-e Nemūd-hā-ye Ahrīmanī dar Negāre-hā-ye Šāh-nāme-ye Tahmāsbī”. Adab va Erfān. No.11. Pp.11-36.

Vašeqānī Farāhanī, Ebrāhīm, and Nāser Moqaddam pūr. (2013/1392SH). “Ramz va Bazm dar Honar-e Irānī”. Irānīyan Studies. No.24. Pp.303-323.

Yāgūttī, Mansūr. (2001/1380SH). “Dīv Mazhar-e Xošūnat dar Adab-e Kohan”. Research Paper on Children and Adolescents. No.27. Pp.34-37.

Žižek, Slavoj. (2013/1392SH). Xošūnat (Violence: Five Look Under the Eye). Tr. by Alīrezā Pāk nahād. Tehrān: Ney.

zomorodī, Homeyrā, and Zahrā Nazarī. (2012/1391SH). “Xāstgāh va Radd-e Pā-ye Dīv va Ahrīman dar adab-e Kohan-e Fārsī”. Bostān-e Adāb. University of Shiraz, year.4, No.1. pp.73-99.