تحلیل عناصر آشوب ازلی

شعبانلو, علیرضا

کد مقاله : MMLQ-1607-1232 (R2) بازدید : 239 صفحه: 147 - 172

نوع مقاله: پژوهشی

تحلیل عناصر آشوب ازلی

محورهای موضوعی : اسطوره

علیرضا شعبانلو ¹

1 - استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

تاریخ دریافت : 1396/11/30 تاریخ پذیرش : 1396/11/30 تاریخ انتشار : 1396/11/01

کلید واژه: اسطوره, زمان, آب, تاریکی, آشوب ازلی,

چکیده مقاله :

اساطیر از دیدگاهی، روایت‌هایی مقدّس دربارة مبدأ و مقصد جهان و توجیه امور مهم هستی‌اند. در اساطیر ملل با آنکه دیدگاه‌های ظاهراً متفاوتی دربارة چگونگی و مبدأ و مادّة آفرینش وجود دارد امّا این دیدگاه‌ها در ژرف‌ساخت، بسیار مشابه و حتی یکسان‌اند. این داستان‌ها بر مبنای الگویی کهن پرداخته شده‌اند؛ بدین گونه که قبل از آفرینش، فقط آشوب و نابسامانی است و دیگر هیچ. از دلِ این آشوب، نخستین موجود پیدا می‌شود و دیگر چیزها نیز از آن آفریده می‌شوند. چرخة پیدایش آشوب و تبدیل آن به نظم همواره در زندگی عینی و ذهنی بشر در جریان است و در داستان‌ها به صورت اژدها یا دیو، نمادینه شده است. با پیدایش دیو و اژدها سامان هستی از میان می‌رود امّا با کشته شدن آن، موانع برقراری نظم بر طرف می‌شود و اوضاع نخستین یعنی آرامش باز می‌آید. در پژوهشِ تطبیقی و تحلیلی اساطیرِ برخی ملل، مشخص شد که فرایندِ پیدایشِ آشوب و انتقال از آن به نظم، عملی روانی و شناختی است و به دلیل اشتراک قوای شناختی انسان‌ها، اسطوره‌های بسیاری در میان ملل گوناگون یافت می‌شود که از لحاظ بن‌مایه و هدف و کارکرد یکسان و تنها از لحاظ بیان متفاوت‌اند از جمله اسطورة آشوب.

چکیده انگلیسی:

Some scholars believe that myths are sacred narratives about the origin and destination of the universe. Although, there are apparently different views about the nature of the creation in the mythology of nations, these views are very similar and even the same in deep-structure. The stories about creation are based on an archetype; according to it, before creation there was only chaos. From this chaos, the first being appeared and from the first being, other things were created. The circle of the emergence of chaos and its transformation into order manifests constantly in human life and is symbolized in stories as dragons or demons. The emergence of the demon and dragon eliminates the order of existence, but by the killing of demon and dragon, the order returns and things get calm. The comparative and analytical research of the myths of some nations, shows that the process of chaos and its transformation into order is a psychological and cognitive action; and as human beings have many similarities and common cognitive faculties, it can be found many myths, like the myth of chaos, that have the same motif and function, though each one is expressed in a different way.

منابع و مأخذ:

کتابنامه

ارداز، ریچارد و آلفونسو اریتز. 1378. اسطوره‌ها و افسانه‌های سرخ‌پوستان آمریکا. ترجمة ابوالقاسم اسماعیل‌پور. تهران: چشمه.

افلاطون. 1392. چهار رساله (منون، فدروس، ته‌تتوس، هیپیاس بزرگ). ترجمة محمود صناعی. تهران: هرمس.

الیاده، میرچا. 1384. اسطورة بازگشت جاودانه. ترجمة بهمن سرکاراتی. تهران: طهوری.

ـــــــــــ .1391. تصاویر و نمادها. ترجمة محمد کاظم مهاجری. تهران: کتاب پارسه.

ایگلتون، تری. 1380. نظریة ادبی. ترجمة عباس مخبر. تهران: مرکز.

بورلند، سی.ای. 1387. اسطوره‌های حیات و مرگ. ترجمة رقیه بهزادی. تهران: علم.

بیرل، آن. 1384. اسطوره‌های چینی. ترجمة عباس مخبر. تهران: مرکز.

بیرلین، ج. ف. 1386. اسطوره‌های موازی. ترجمة عباس مخبر. تهران: مرکز.

سگال، رابرت آلن. 1394. اسطوره. ترجمة فریده فرنودفر. تهران: بصیرت.

فریزر، جیمز جرج. 1386. شاخة زرّین. ترجمة کاظم فیروزمند. تهران: آگاه.

کمبل، جوزف. 1380. قدرت اسطوره. ترجمة عباس مخبر. تهران: مرکز.

کندی، میک دیکسون. 1385. دانشنامة اساطیر یونان و روم. ترجمة رقیه بهزادی. تهران: طهوری.

گاتری، ویلیام کیت چمبرز. 1375. تاریخ فلسفة یونان (1). ترجمة مهدی قوام صفری. تهران: فکر روز.

مک کال، هنریتا. 1379. اسطوره‌های بین‌النهرین. ترجمة عباس مخبر. چ 3. تهران: مرکز.

مولوی، جلال الدّین محمد. 1371. کلیّات شمس تبریزی. به کوشش بدیع‌الزّمان فروزانفر. تهران: نگاه.

ـــــــــــــــــــــــــ . 1382. مثنوی. به کوشش توفیق سبحانی. تهران: روزنه.

میلز، دانلد. اچ. 1393. قهرمان و دریا. ترجمة آرتمیس رضاپور و افشین رضاپور. تهران: ققنوس.

نامور مطلق، بهمن. 1392. درآمدی بر اسطوره‌شناسی. تهران: سخن.

هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان. 1384. کشف المحجوب. به کوشش محمود عابدی. تهران: سروش.

یونگ، کارل گوستاو. 1372. روان‌شناسی ضمیر ناخودآگاه. ترجمة محمد علی امیری. تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.

ــــــــــــــــــــ . 1387. انسان در جست‌وجوی هویت خویشتن. ترجمة محمود بهفروزی. تهران: جامی.

English soursec

Britannica. http://www.britannica.com (acc.2/1/2018).

Girardot, N.J. 1987. »CHAOS«. The Encyclopedia of Religion. Vol. 3. New York: Macmillan.

Refrences

Aflatun (plato).(2014/1392 SH). Čahār resāle (Meno, Phaedrus, Theaetetus, Hippias). Tr. by Mahmūd Sana'ī. Tehrān: Hermes.

Bierlein, j.f. (2008/1386 SH). Ostūre-hā-ye mowāzī (Parallel Myths). Tr. by Abbās moxber. Tehrān: markaz.

Birrell, Anne (2006/1384 SH). Ostūre-hā-ye čīnī (Chinese myths). Tr. by Abbās moxber. Tehrān: markaz.

Burland ,Cottie Arthur (1994/ 1372 SH). Ostūre-hā-ye hayāt o marg (Myths of Life and Death). Tr. by Roqayye Behzādī. Tehrān: Elm.

Campbell, Joseph. (2002/1380 SH). Qodrat-e ostūre (‎The Power of myth). Tr. by Abbās moxber. Tehrān: markaz.

Eagleton,Terry (2002/1380 SH), Nazarīye-ye adabī (Literary Theory), Tr. by Abbās moxber. Tehrān: markaz.

Eliade, Mircea. (2006/1384 SH). Ostūre bāzgašt-e jāvedāne (The myth of the eternal return, or, cosmos and history). Tr. by Bahman Sarkārātī. Tehrān: Tahūrī.

____________. (2013/1391 SH). Tasāvīr va namād-hā (Images and symbols). Tr.by Mohammad kāzem mohājerī. Tehrān: pārse.

Erdoes, Richard & Alfonso Oritz. (2009/1387 SH). Ostūre-hā va afsāne-hā-ye Sorx-pūstān-e āmrīkā (American Indian Myths and Legends). Tr. by Abolqāsem Esmā’īlpūr. Tehrān: Češme.

Frazer, James George. (2008/ 1386 SH). Šāxe-ye zarrīn (The Golden Bough). Tr. by Kāzem Fīrūzmand, Tehrān: Āgāh.

Guthrie, William Keith Chambers. (1997/1375 SH). Tārīx-e falsafe-ye yūnān (‌A history of Greek philosophy). Tr. by Mahdī Qavām Safarī. Tehrān: fekr-e rūz.

Hojvīrī, Abolhasan Alī ibn e Osmān. (2006/1384 SH). Kašf ol mahjūb. Ed. byMahmūd Ābedī. Tehrān: Sorūš.

Jung, Carl Gustav .(1994/1372 SH). Ravān-šenāsī-ye zamīr-e nāxodāgāh (Uber die psychologie des unbewussten). Tr. by Mohammad Ali Amīrī. Tehrān: Entešārāt o Āmūzeš-e Enqelāb-e Eslāmī.

__________________ .(2009/1387 SH). Ensān dar jost–o-jū-ye hovīyyat-e xīštan (Le'homme a la d'ecouvete de son ame; structure et fonctionnement). Tr. by Mahmūd Behforūzī. Tehrān: jāmī.

Kennedyy, Mike Dixon. (2007/1385 SH) Dāneš-nāme-ye asātīr-e yūnān va rūm (Encyclopedia of Greco-Roman Mythology). Tr. by Roqayye Behzādī. Tehrān: Tahūrī.

McCall, Henrietta. (1995/1373 SH). Ostūre-hā-ye beyno nnahreynī (Mesopotamian myths). Tr. by Abbās Moxber. Tehrān: markaz.

Mills, Donald H (2015/1393 SH). Qahramān va daryā (The Hero And The Sea: Patterns Of Chaos In Ancient Myth). Tr. by Artemīs Rezāpūr & Afšīn Rezāpūr. Tehrān: Qoqnūs.

Mowlavī, jalāl al-dīn Mohammad. (1993/1371 SH). Kolliyāt -e šams- e tabrīzī. Ed. by Badī’ al- zamān forūzānfar, Tehrān: Negāh.

_____________________________. (2004/1382 SH). Masnavī. Ed. by Tofīq Sobhānī. Tehrān: rowzane.

Nāmvar motlaq, Bahman. (2014/1392SH). Darāmadī bar ostūre-šenāsī. Tehrān: Soxan.

Segal, Robert Alan. (2016/1394SH). Ostūre (Myth). Tr. by Farīde Farnūdfar. Tehrān: Basīrat.

_||_