تحلیل مستندات قرآنی مولفه‌های مدیریت جهادی در اندیشه امام خامنه ای

محورهای موضوعی : مدیریت جهادی

سید عیسی مسترحمی ^{1 *} , روح‌الله حمیدی ²

1 - عضو هیئت‌علمی گروه قرآن و علوم. مجتمع آموزش عالی قرآن و حدیث جامعه‌المصطفی العالمیه، قم، ایران
2 - دانش پژوه دکتری قرآن و علوم (گرایش مدیریت)، مجتمع آموزش عالی قرآن و حدیث جامعه‌المصطفی العالمیه، قم، ایران

تاریخ دریافت : 1403/01/07 تاریخ پذیرش : 1403/06/20 تاریخ انتشار : 1403/07/01

کلید واژه: قرآن کریم, امام خامنه ای, مدیریت جهادی, مستندات مدیریت جهادی,

چکیده مقاله :

قرآن کریم، مهم‌ترین سبک مدیریتی را «مدیریت جهادی» می داند و در آیات متعددی آن را مورد تأیید و تأکید قرار داده است؛ مقام معظم رهبری (مدظله) با چند دهه تجربۀ مدیریتی در بالاترین سطح، با الهام از آموزه¬های مدیریتی قرآن کریم، این شیوه مدیریتی را تبیین نموده و آن را ابزاری برای تحقق تمدن نوین اسلامی دانسته‌اند، تحقیق حاضر به تحلیل، بررسی و کدگذاری آیاتِ مورد استناد مقام معظم رهبری ناظر به مدیریت جهادی پرداخته و با بهره¬گیری از روش داده¬بنیاد، درصدد ارائه پاسخ به این پرسش است که: مستندات قرآنی مولفه‌های مدیریت جهادی در اندیشه مدیریتی مقام معظم رهبری چیست و چگونه تحلیل می‌شوند. برآیند تحقیق نشان می دهد که در اندیشۀ قرآنی امام خامنه‌ای، برای تحقق و عینیت‌بخشی به مدیریت جهادی، لازم است ابتدا لایه‌های سه‌گانۀ «اتکا و اتکال به خداوند»، «امید و اعتلا طلبی» و «نهایت تلاش و پایمردی» تحقق یافته و به نحو کامل و تام در سبک مدیریتی سازمان نهادینه گردند و در مرحله بعد «هوشیاری و رصد مستمر محیط پیرامونی» نیز به عنوان لایۀ عام و فراگیر در مدیریت جهادی در تمامی جهات و مقتضیات سازمانی مورد توجه و عنایت قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

The Holy Quran considers the most important management style to be "jihadi management" and has emphasized it in several verses. The Supreme Leader (Madazaleh) with several decades of management experience, inspired by the management teachings of the Holy Quran, has considered this management method as a tool for the realization of the new Islamic civilization. From the data-based method, it is trying to provide an answer to the question: What are the Quranic documents and the components of jihadi management in the management thought of the Supreme Leader and how are they analyzed. The result of the research shows that in the Quranic thought of Imam Khamenei, in order to realize and objectify Jihadi management, it is necessary to first realize the triple layers of "reliance and reliance on God", "hope and aspiration for exaltation" and "ultimate effort and perseverance". The complete method should be institutionalized in the management style of the organization, and in the next stage, "vigilance and continuous monitoring of the surrounding environment" should be taken care of as a general and comprehensive layer in jihadi management in all directions and organizational requirements.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.
افتخاری، اصغر و زرگر زاده، محمدعلی، شمشیری (1397) "مؤلفه‌های مدیریت جهادی در بیانات امام خامنه‌ای"، فصلنامه مدیریت نظامی، سال هجدهم، شماره دوم، تابستان، صص 54-87.
پور صادقی، ناصر و ذاکری قزاآنی (1388) "تأثیر مدیریت جهادی بر اثربخشی سازمانی در سه بعد رهبری، پیرو و زمینه"، تهران، پیام نور.
تولایی، روح‎الله و شکوهیاری (1393) "ارزیابی مؤلفه‌های مدیریت جهادی بر عملکرد سازمانی با رویکرد کارت امتیازی متوازن"، فصلنامۀ چشم‌انداز مدیریت دولتی، سال پنجم، شماره دوم، صص 15-37.
جانی پور، محمد و ستوده نیا (1392) "جهاد؛ مقولۀ فرهنگی- اعتقادی در چارچوب سبک زندگی اسلامی"، دو فصلنامۀ پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآن کریم، سال چهارم، شمارۀ اول، صص 75-92.
جمالی، مصطفی (1390) "هویت علوم اسلامی؛ از دیدگاه روش‌شناختی"، دو فصلنامۀ عیار پژوهش در علوم انسانی، سال سوم، شمارۀ اول، صص 5-30.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1374) "مفردات الفاظ القرآن"، تحقیق: صفوان عدنان داوودی، دمشق: دارالقلم و بیروت: الدار الشامیه.
رضایی ورمزیار، فروزان و شرفی (1401) "شاخص‌های امیدآفرینی انتظار در مدل اسلامی پیشرفت در اندیشۀ امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)"، فصلنامۀ رهیافت‌های نوین مدیریت جهادی و حکمرانی اسلامی، شمارۀ هشتم، صص 124-167.
رضائیان، علی (1387) "مبانی سازمان و مدیریت"، چاپ یازدهم، تهران: سمت.
رهنما، علی (1390) "نقش نیت در ارزش فعل اخلاقی"، فصلنامۀ پژوهشهای قرآنی، شمارۀ پیاپی 68، صص 4-19.
سروری، خلیل‌الرحمن (1398) "مبانی سازمان و مدیریت"، چاپ اول، کابل: عازم.
شرتونی، سعید، ۱۳۷۴–۱۴۱۶، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ۵ جلد، تهران، منظمة الاوقاف و الشؤون الخیریة، دار الأسوة للطباعة و النشر.
شمسایی، خسرو و جعفری نژاد و آذین (1399) "بومی‌سازی، راهکار مقابله با چالش کارکرد منفی احزاب سیاسی (معطوف به اندیشۀ سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای)"، دو فصلنامۀ پژوهش‌های سیاست اسلامی، سال هشتم، شمارۀ هفدهم، صص 225-258.
طباطبایی، محمدحسین (1390 ق) "المیزان فی تفسیر القرآن"، چاپ دوم، بیروت: موسسه الأعلمی للمطبوعات.
طباطبایی، محمدکاظم (1399) "برتری نیت بر عمل"، دو فصلنامۀ حدیث حوزه، شمارۀ پیاپی 21، صص 5-18.
قطب، سید (1425ق) "فی ظلال القرآن"، چاپ سی و پنجم، بیروت، دار الشروق.
کرمی، محمد و پرچ (1395) "مدیریت جهادی"، چاپ اول، تهران: براتی.
محمودی، مهدی و مهکویی، خادم‌الحسینی و صابری (1398) "راهبردهای آزمایش مناطق مرزی ایران با به‌کارگیری مدل سوات و تحلیل شبکه‌ای اِ ان پی (مطالعه موردی: خراسان جنوبی)"، فصلنامۀ جغرافیا، سال نهم، شمارۀ سوم، صص 49-59.
مرکز توسعۀ منابع انسانی (1396) "مدیریت رفتار سازمانی"، چاپ اول، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
مغنیه، محمدجواد (1424ق)، "التفسیر الکاشف"، چاپ اول، قم، دار الکتباب الاسلامی.
مقالاتی از اندیشۀ انقلاب اسلامی: تبیین اندیشۀ انقلاب اسلامی از منظر حضرت امام خمینی و حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، چاپ اول، تهران: نهضت نرم‌افزاری، 1398.
مقام معظم رهبری، سید علی خامنه‌ای، "بیانات در نخستین اجلاس بین‌المللی بیداری اسلامی و پنجمین اجلاس بین‌المللی حمایت از انتفاضۀ مردم فلسطین"، چاپ اول، تهران: انتشارات انقلاب اسلامی، 1391.
مقام معظم رهبری، سید علی خامنه‌ای، "حدیث ولایت: مجموعه رهنمودهای مقام معظم رهبری"، ج4، تنظیم: دفتر مقام معظم رهبری، چاپ اول، قم: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، 1376.
مقام معظم رهبری، سید علی خامنه‌ای، "راه امام راه ما: پیام به مناسبت سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی"، چاپ سوم، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، 1373.
مقام معظم رهبری، سید علی خامنه‌ای، "راهبردها در کلام رهبر: برگرفته از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای"، چاپ سوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1385.
مقام معظم رهبری، سید علی خامنه‌ای، "شکوه فرمان: مجموعه بیانات مقام معظم رهبری در سفر به قم"، تنظیم: موسسه فرهنگی- هنری راه فخر الائمه (علیهم السلام)، چاپ اول، قم: کتاب فردا، 1389.
مقام معظم رهبری، سید علی خامنه‌ای، "گام بلند: گزیدۀ بیانات مقام معظم رهبری در مراحل فرایند تحقق اهداف اسلامی"، چاپ پنجم، تهران: صادق آل محمد، 1384.
مقام معظم رهبری، سید علی خامنه‌ای، "گلبرگ امین: فرهنگ انقلاب اسلامی"، ج2، گردآوری و تنظیم: محمد توکلی، چاپ اول، تهران: ساحل اندیشه، 1388.
مقام معظم رهبری، سید علی خامنه‌ای، "منشور دولت اسلامی: بازخوانی مواضع و انتظارات مقام معظم رهبری از قوۀ مجریه در 16 سال گذشته"، به کوشش: میثم موسی‌پور و محمدتقی کرامتی چاپ ششم، قم: پرتو ولایت، 1387.
مقام معظم رهبری، سید علی خامنه‌ای، وب‌سایت «khamenei.ir»، موضوعی، بیانات.
مقام معظم رهبری، سیدعلی خامنه‌ای، وب‌سایت «khamenei.ir»، موضوعی، پیام‌ها.
نجار، محمد علی، مصطفی، ابراهیم، زیات، احمد حسن، و عبدالقادر، حامد، ۱۹۸۹، المعجم الوسیط، ۲ جلد، استانبول، دار الدعوة، بی چا.
نجفی، محمد بن حسن (1274) "جواهر الکلام"، به کوشش قوچانی و دیگران، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
نوری، حسین (1366) "جهاد"، چاپ اول، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ش