مروری سیستماتیک بر مدل اسلامی اخلاق حرفه‌ای مبتنی بر آموزه‌های اسلام در راستای ارزش‌های سازمانی
محورهای موضوعی : حکمرانی اسلامی
شوانه عبدالهی
1
,
رضا رستم زاده
2
1 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت، واحد ارومیه، دانشگاه ازاد اسلامی، ارومیه،ایران
2 - دانشیار، گروه مدیریت، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران
کلید واژه: اسلامی, اخلاق حرفه‌ای, آموزه‌های اسلامی , ارزش‌های سازمانی,
چکیده مقاله :
امروزه، مفاهیم اخلاق و اخلاق حرفه‌ای به عنوان یکی از مسائل اساسی در سازمانها مطرح شده‌اند. هدف پژوهش، مروری نظام‌مند و روایتی بر روی مدل اخلاق حرفه‌ای مبتنی بر آموزه‌های اسلام به منظور بررسی ارتباط این مدل با ارزش‌های سازمانی است. برای انجام پژوهش پس از انتخاب واژه‌های کلیدی توسط خبرگان و جستجوی منابع داخلی و خارجی، 1603 مقاله شناسایی شد که پس از غربالگری و با توجه به هدف مطالعه 33 مطالعه که 20 مطالعه داخلی و 13 مطالعه خارجی جهت بررسی نهایی انتخاب شد. با توجه به یافته های تحقیق 6 مطالعه به ایجاد مولفه‌های اخلاق فردی در سازمان تاکید داشتند. 15 مطالعه بر ایجاد اخلاق حرفه‌ای در سازمان تمرکز کردند. 7 مطالعه بر ایجاد اخلاق حرفه‌ای و فردی در سازمانها توجه نشان دادند. نهایتاً در هرکدام از مطالعات نوآوری در رفتاراخلاقی فردی، شفافیت در ایجاد کدهای اخلاقی ، اخلاق درمانی ، کنترل‌های اخلاقی و آموزش‌های اخلاقی در سازمانها یک مطالعه انجام گرفته است. این تحقیق به عنوان یک رویکرد مهم می‌تواند به ارتقاء ارزش‌های اخلاقی در سازمانها و بهبود عملکرد اجتماعی و حرفه‌ای کمک کند.
Today, the concepts of ethics and professional ethics have been raised as one of the basic issues in organizations. The aim of the research is a systematic and narrative review on the model of professional ethics based on the teachings of Islam in order to investigate the relationship of this model with organizational values. To conduct the research, after selecting key words by experts and searching for internal and external sources, 1603 articles were identified, after screening and according to the purpose of the study, 33 studies, 20 internal studies and 13 external studies, were selected for the final review. According to the research findings, 6 studies emphasized the creation of individual ethics components in the organization. 15 studies focused on creating professional ethics in the organization. 7 studies paid attention to creating professional and individual ethics in organizations. Finally, in each of the studies of innovation in individual ethical behavior, transparency in the creation of ethical codes, ethical therapy, ethical controls, and ethical training in organizations, a study has been conducted. As an important approach, this research can help promote moral values in organizations and improve social and professional performance.
1) قرآن مجید: سوره بقره (آیه )138، سوره نسا (آیه) 58 و سوره مطففین (آیه) 1.
2) اسدی، زهرا (1393)، منشوراخلاقي حكومت و مديريت علوي در عهدنامة مالک اشتر، پايان نامة كارشناسي مركز مديريت حوزة علمية خواهران.
3) ايماني ليل آبادي، علي، شاه صفي، حسن و تاج آبادي، حسين(1396)، اصول اخلاق سازماني در اسلام، فصلنامه مطالعات منابع انساني، شماره 25: 164-141.
4) بیک‌زاد، جعفر؛ صادقی، محمد؛ کاظمی، روح اﷲ (١٣٨٩). »اخلاق حرفه‌اي ضرورت اجتناب ناپذیر سازمانهاي امروزي«، نشریه فصلنامه عصر مدیریت، ش ١٦- ١٧، ص ٤.
5) حسینی، نجمه؛ عباسی، عفت (1391). راهکارهای نهادینه کردن اخلاق حرفه ای در سازمان از دیدگاه آموزه های دینی، فصلنامه اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، سال دوم، شماره اول پاییز و زمستان، صص154-129.
6) حقیقت شهرستانی، مسعود؛ پورعزت، علی اصغر؛ معمارزاده طهران، غلامرضا، حمیدی، ناصر (1400). طراحی مدلِ تعالیِ اخلاقِ سازمانی برای سازمان‌های دولتی ایران، فصلنامه مدیریت توسعه و تحول،45 (تابستان)،25-13.
7) خان‌محمدی، هادی؛ خاشعی، وحید (1395)، واکاوی ارزش های اخلاق حرفه‌ای(کار) مبتنی بر اندیشه مقام¬معظم¬رهبری (مدظله‌العالی)، فصلنامه¬مطالعات¬راهبردی¬بسیج، سال نوزدهم، شماره:70، بهار.
8) رستم؛ مهدی مهدی زاده، راستی لاری، مهدی؛ استازاده، علی اکبر(2021). بررسی اخلاق حرفه ای از دیدگاه اسلام و بررسی مشکلات و چالش های رشد اخلاق حرفه‌ای در سازمانها. چشم انداز حسابداری و مدیریت، دوره 3،شماره 35، زمستان،جلدسوم،صص147-122.
9) رضی، سیدشریف(1392)، نهج‌البلاغه حضرت علی (ع)، ترجمه عبدالمحمدآیتی، تهران: نشر فرهگ اسلامی، چاپ شانزدهم.
10) سلیمی، مهدی و خداپرست، محبوبه (2023). مروری بر مطالعات اخلاق حرفه ای از منظر جامعه شناختی ورزشی. مطالعات راهبردی جامعه شناختی در ورزش،دوره 1،شماره 3.
11) شاه علي، مهرزاد، علي رشيدپور، اسماعيل كاوسي و اعتباريان، علي اكبر(1394)، الگوي پياده سازي اخلاق حرفه اي در سازمان هاي ايران، مديريت شهری،شماره 39:406-393.
12) شيري، مصطفي (1380)، رابطة اخلاق سياست از ديدگاه اميرالمومنين علي (ع) پايان نامة كارشناسي ارشد علوم سياسي، دانشگاه امام صادق(ع)، دانشكدة معارف اسلامي و علوم سياسي.
13) شیخی مبارکه، بتول، سلیمی، مهدی، زاهدی، حمیدی(1400)،طراحی مدل اخلاق حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی." فصلنامه علمی ـ ترویجی اخلاقی، س11، ش41، 125-97.
14) عاقلی، میثم؛ آجرلو، فاطمه؛ رستمی، علی (1398)، شناسایی موانع اخلاق گرایی در سازمانها با رویکرد آمیخته، فصلنامه مدیریت سازمان‌های دولتی،7(3)،صص62-45.
15) عابدی، احمد، مهدوی راد، محمدعلی، خیفر، فاطمه(1400)،ارائة چارچوب ادراکی از اخلاق حرفه‌ای بر اساس نص وحیانی برای منابع انسانی سازمانی، مدیریت فرهنگ سازمانی، دوره 19،شماره 3: 454-423.
16) عبدی نژادی، زهرا؛ مجیدی، مریم، امینی سابق؛ زین العابدین؛ ساده، احسان(1400)،ارائه مدل اخلاق حرفه‌ای مبتنی بر ارزش‌های اسلامی در صنعت نفت. فصلنامه علمی پژوهشی حقوق اداری، سال 9، شماره 28.
17) فرامرز قراملكي، احد (1389). درآمدي بر اخلاق حرفه‌اي. تهران: انتشارات سرآمد.
18) فرامرز قراملكي، احد (1394). سازمان‌های اخلاقی درکسب¬وکار. قم: انتشارا نشر مجنون ،چاپ پنجم.
19) قاضی، شیرین، مهرداد، حسین، دارایی، مهری(1397)، طراحی و اعتباریابی مدل اخلاق حرفه‌ای دانشجویان پزشکی، مطالعه موردی: دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی لرستان: دوره بیستم،شماره2،
20) کلینی،(1388) اصول کافی، ج 5، قم: انتشارات دارالثقلیم.
21) گرجی، سلیمی، نظری، (2022)، ارائه مدل ساختاری توسعه جو اخلاقی در فوتبال حرفه ای ایران، مطالعات راهبردی جامعه شناختی در ورزش، سال 2،شماره2.
22) مصباحي، مريم و عباس زاده، عباس)(1392)، الگوي سيستمي اخلاق حرفه‌اي در آموزش عالي(تحقيق كيفي)، فصلنامه اخلاق زيستي، شماره 10:32-11.
23) هاشميان، فرزانه (1381)، بررسي ويژگي هاي اخلاقي مديران كارآمد درحكومت اسلامي از ديدگاه نهج البلاغه، پايان‌نامه كارشناسي ارشد، مركز آموزش مديريت دولتي استان قم.
24) هدایتی، علی اصغر؛ برجعلی زاده، راضیه، اله بداشتی، ندا(1390)، اخلاق حرفه‌ای در آموزه‌های دینی،تاریخ پزشکی،دوره 3 شماره 8.
25) محمدی، مسلم و گل وردی، مهدی(1392)، مولفه های اخلاق حرفه ای در سازمان با الگو گرفتن از مبانی دینی دو فصلنامه علمی تخصصی اسلام و مدیریت 2 و 3(اسلام و مدیریت):161-180.
26) Adelstein, J., Stewart, C., (2016). Code of Ethics: A Stratified Vehicle for Compliance, J Bus Ethics, 138: 53– 66.
27) Ananthram, S., Chan, Ch., (2016), Religiosity, Spirituality and Ethical Decision-Making: Perspectives from Executives in Indian Multinational Enterprises, Springer Science Business Media, 843-880
28) Arif, S., J. Ahmad, et al. (2023). "Impact of Islamic Work Ethics on Organizational Citizenship Behavior: Mediating Role of Job Satisfaction in the Banking Sector of Quetta City." Journal of Social Sciences Review 3(2): 995-1011
29) Bauman, C. W. & Skitka, L. J. (2012). “Corporate social responsibility as a source of employee satisfaction”. Research in Organizational Behavior, 32, 63-81
30) Baker, T. L., Hunt, T. G., & Andrews, M. C. (2006). Promoting ethical behavior and organizational citizenship behaviors: The influence of corporate ethical values. Journal of business research, 59(7), 849-857.
31) Campbell, M. L. (2021). An ethical framework for the use of horses in competitive sport: Theory and function. Animals, 11(6), 1725.
32) Cheragh Birkandi, K., & Khaje, S. H. (2022). Investigating the effect of moral perfectionism on online social behavior with the mediating role of online interpersonal trust and moral identity in students of the country's top sports talent Olympiad. Journal of Strategic Sociological Studies in Sport, 2(3), 1-10.
33) Jamalzadeh, Y., M. Mokhtari Baye Kalaei, et al. (2022). "Professional Ethics based on Iranian-Islamic Themes in the Higher Education System: Analysis of Components with a Qualitative Approach." Islamic Life Journal 5(4): 99-106.
34) Khosravi, H., Ghorooneh, D., & Ahanchian, M. R. (2021). School principals' perception of professional ethics and the extent of its observance in high schools in Birjand. Journal of School Administration, 9(3), 31-57.
35) Kotsopoulou, A., Melis, A., Koutsompou, V.I., Karasalidou, Ch., (2015), E-therapy: The Ethics Behind the Process, International Conference on Communication ,management and information technology, pp. 1-8
36) Maxim, S. T. (2014). Ethics: Philosophy or Science?. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 149, 553-557.
37) Mahdavikhou, M. and M. Khotanlou (2012). "New approach to teaching of ethics in accounting “introducing Islamic ethics into accounting education”." Procedia-Social and Behavioral Sciences 46: 1318-1322.
38) Ragab Rizk, R. (2008). Back to basics: an Islamic perspective on business and work ethics. Social Responsibility Journal, 4(1/2), 246-254.
39) Riivari, E., Maiija A.L., (2017), Organizational Ethics Virtues of Innovativeness, springer science-business media Dordrecht, pp.1-17.
40) Riivari, E., & Heikkinen, S. (2022). Virtuousness in sports organizations: Examination of ethical organizational culture and its virtues. Journal of Global Sport Management, 1-28.
41) Shamsi-Gooshki, E., A. Parsapoor, et al. (2020). "Developing" code of ethics for medical professionals, medical council of Islamic Republic of Iran"." Archives of Iranian Medicine 23(10): 658-664.
42) Sapp, S., (2015), Financial Reporting, Ethics, the Pressures Accountants Experience and Solutions, a dissertation presented in partial fulfillment of the requirements for the degree doctor of business administration,university of phoenix.
43) Sampson, T., (2015),The Effects of Ethical Leadership in Solving Ethical Dilemmas in Real State: an Exploratory Qualitative Study , a dissertation presented in partial fulfillment of the requirements for the degree doctor of philosophy ,Capella university.
44) Shaheen, Nazia; Moshadi Shah, Syed Afzal; Hasnu, S. A. F: Islamic Work Ethics and Its Impact on Intrinsic Motivation, Job Satisfaction, Organizational Commitment and Job Performance, Journal of Islamic Banking & Finance, 2022, Vol 39, Issue 4, p109, ISSN: 1814-8042
45) Temengosei, E., (2015), The Relationships between Corporate Supervisors use of Ethics-Related Actions and Organizational Success, graduate faculty of school of business and technology in partial fulfillment of the requirements for the degree of doctor of philosophy, northcentral university.
46) Triyuwono, I. (2015). Awakening the Conscience Inside: The Spirituality of Code of Ethics for Professional Accountants. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 172, 254-261.
47) Willard, S., ( 2015),Year of Ethics, Journal of the association of nurses in aids care. Vol. 26 ,No 3, pp. 1-2.
48) Witt, J., (2007), The Big Pictuer, a Sociology Primer, Philip butcher.