توصیف ارتباط رفتار ماکیاولی حسابداران با استفاده از تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده

محورهای موضوعی : حسابداری مدیریت

مصطفی نطقی طاهری ¹ , حبیب پیری ² , جلیل بیطاری ³ , رضا ستوده ⁴

1 - دانشجوی مقطع دکتری رشته حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان، ایران
2 - استادیار رشته حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان، ایران (نویسنده مسئول)
3 - استادیار رشته حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، ایران
4 - استادیار رشته حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیک شهر، ایران

تاریخ دریافت : 1401/01/29 تاریخ پذیرش : 1401/06/20 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده, ماکیاولی گرایی حسابدار, تمایلات رفتاری,

چکیده مقاله :

برای اینکه گزارش اطلاعات مالی در شرکت ها بتواند در راستای ارزیابی عملکرد و توان سودآوری یک شرکت به استفاده کنندگان کمک کند، ارائه اطلاعات باید به درستی و به دور از تقلب باشد، لذا رفتار مناسب حسابداران در تحقق این مهم بسیار تاثیرگذار خواهد بود. هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر ایجاد رفتار ماکیاولی حسابداران در سال1400 با استفاده از تئوری رفتار برنامه ریزی شده بر اساس روش مدلسازی معادلات ساختاری می باشد. حجم نمونه 870 نفر از حسابداران ارشد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که به روش تصادفی بر اساس جنسیت و مقطع تحصیلی انتخاب و تعداد 490 نفر از آنان به هر دو پرسشنامه تمایل رفتاری(آجزن، 2006) و رفتار ماکیاولیسم (کریستیو جیس 1970) پاسخ دادند. جهت بررسی پایایی ابزار تحقیق از روش آلفای کرونباخ و ضریب پایایی ترکیبی (CR) استفاده شده که ضریب مربوط به همه متغیرها بالاتر از 0.7 و قابل قبول می‌باشد. برای سنجش روایی پرسش‌نامه، از میانگین واریانس استخراج شده (AVE) استفاده گردید که بیش از 4/0 و در حد نسبتاً قابل قبول است.همچنین برای بررسی برازش الگوی ساختاری از معیارهای ضرایب معناداری Z،R_square، استفاده شده که نتایج بدست آمده نشان دهنده برازش مناسب الگو می‌باشد.نتایج بدست آمده تمامی فرضیات پژوهش را مورد حمایت قرار می‌دهد و نشان می‌دهد نگرش حسابداران در تمایل به ماکیاولی گرایی تاثیر معنادار و مثبت دارد. همچنین هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری درک شده نیز بر تمایلات رفتاری حسابداران تاثیر معناداری دارد. طبق بررسی های صورت گرفته بر اساس تئوری رفتار برنامه ریزی شده، تمایلات رفتاری بر ماکیاولی گرایی حسابداران تاثیرگذار است.

چکیده انگلیسی:

In order for the reporting of financial information in companies to help users in evaluating the performance and profitability of a company, the presentation of information must be correct and far from fraud, so the proper behavior of accountants will be very effective in realizing this goal. The aim of the current research is to investigate the factors influencing the creation of Machiavellian behavior of accountants in 1400 using the theory of planned behavior based on the structural equation modeling method. The sample size is 870 accountants who were randomly selected based on gender and educational level, and 490 of them responded to both questionnaires of behavioral tendency (Ajzen, 2006) and Machiavellian behavior (Christio Jais, 1970). To check the reliability of the research tool, Cronbach's alpha method and composite reliability coefficient (CR) were used, and the coefficient for all variables is above 0.7 and acceptable. To measure the validity of the questionnaire, the average variance extracted (AVE) was also used, which was more than 0.4 and relatively acceptable. Also, to check the fit of the structural model, the criteria of significant coefficients Z, R_square, were used, and the obtained results indicate the appropriate fit of the model. The obtained results support all the hypotheses of the research and show that the attitude of accountants has a significant and positive effect on the tendency towards Machiavellianism. Also, mental norms and perceived behavioral control have a significant effect on the behavioral tendencies of accountants. According to the studies based on the theory of planned behavior, behavioral tendencies have an effect on the Machiavellianism of accountants.

منابع و مأخذ:

• Ajzen, I. (2012). “The theory of planned behavior,” in Handbook of Theories of Social Psychology, vol 1, eds P. A. M. Lange, A. W. Kruglanski, and E. T. Higgins (London: Sage), 438–459.


• Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organ. Behav. Hum. Dec. Process. 50, 179–211. doi: 10.1016/0749-5978(91)90020-T


• Ajzen I. (2011). Theory of planned behavior. HandbTheorSocPsychol Vol One. 2011; 1:438.


• Anita, R., Nanda, S. T., Zenita, R., &Abdillah, M. R. (2018). Locus of control, penerimaana auditor atas dysfunctional audit behavior and intention to quit. JournalDinamikaAkuntansi Dan Bisnis, 5(1), 43–54.


• Aisyah, E. A., &Sukirman. (2015). HubunganPengalaman, Time Budget Pressure, KompensasiterhadapKualitas Audit pada Kantor AkuntanPublik (KAP) di Kota Semarang. Accounting Analysis Journal, 3(4), 457–465.


• (2017). KonstrukDisonansiKognitifDalamPenelitianPerilakuKonsumen: ApakahPopularitasnyaMemangSudahMeredup? EKOBIS-EkonomiBisnis, 22(1), 44–57.


• Alkali, M., Zuru, N., &Kegudu, D. (2018). Book value, earnings, dividends, and audit quality on the value relevance of accounting information among Nigerian listed firms. Accounting, 4(2), 73-82.


• Ariningsih, P. S., &Mertha, I. M. (2017). PengaruhIndependensi, TekananAnggaranWaktu, Risiko Audit, Dan Gender PadaKualitas Audit. E-JurnalAkuntansi, 18, 1545–1574.


• Ashoogh, M., Aghamolaei, T., Ghanbarnejad, A., Tajvar, A. (2013). Utilizing the theory of planned behavior to Prediction the safety driving behaviors in truck drivers in Bandar Abbas, Iranian Journal of Health Education and Health Promotion, no 3, pp5-14.


• Bass, B. M., &Steidlmeier, P. (1999). Ethics, character, and authentic transformational leadership behavior. The Leadership Quarterly, 10, 181 – 217.


• Chrismastuti, A. A., &Purnamasari, V. (2013). HubunganSifatMachiavelian, PembelajaranEtikaDalam Mata KuliahEtika, danSikapEtisAkuntan: SuatuAnalisisPerilakuEtisAkuntandanMahasiswaAkuntansi di Semarang. SNA VII Denpasar- Bali, 2-3 Desember 2004, 53(9), 1689–1699. https://doi.org/10.1017/CBO9781107415324.004


• Dahling, J., Whitaker, B., and Levy, P. (2009).The development and validation of a new Machiavellianism scale", Journal of Management, vol. 35(2), pp: 219-257.


• Devi, N. P. A., &Ramantha, I. W. (2017). TekananAnggaranWaktu, Locus of Control, Sifat Machiavellian, Pelatihan Auditor SebagaiAntesedenPerilakuDisfungsional Auditor. E-JurnalAkuntansi, 18, 2318–2345.


• De Angelo, L. E. (1981). Auditor Size and Audit Quality. Journal of Accounting and Economics. https://doi.org/10.1016/0165- 4101(81)90002-1


• Donnelly, D. P., J. J. Quirin, and D. O’Bryan. (2003). Auditor acceptance of dysfunctional audit behavior: An explanatory model using auditors’ personal characteristics. Behavioral Research in Accounting 15 (1): 87–110.


• Fishbein, M., and Ajzen, I. (2010). Predicting and Changing Behavior: The Reasoned Action Approach. New York, NY: Psychology Press.


• Gemmil, G. &Heisller, W. (1972). Machiavellianism as a factor in managerial job satisfaction, and upward mobility. Academy of Management Journal, 1, 51-62.


• Ghosh, D., & Crain, T. L. (1996). Experimental investigation of ethical standards and perceived probability of audit on intentional noncompliance. Behavioral Research in Accounting, 8, 219-244.


• Gundry, L. C., &Liyanarachchi, G. A. (2007). Time budget pressure, auditors’ personality type, and the incidence of reduced audit quality practices. Pacific Accounting Review. https://doi.org/10.1108/01140580710819898


• Harms, P, & Spain, S. (2015). Beyond the bright side: Dark personality at work. Appl. Psychol., 64, 15–24.


• Hastuti, R. P. (2013). Kualitas Audit, TekananWaktu, Locus of Control, Commitment Professional, PerilakuPenurunanKualitas Audit. UniversitasGadjahMada.


• Kelley, T., &Margheim, L. (1990). The impact of time-budget pressure, personality, and leadership variables on dysfunctional auditor behavior. Auditing: A Journal of Practice & Theory.


• Kurnia, W., Khomsiyah, K., & Sofie, S. (2014). PengaruhKompetensi, Independensi, TekananWaktu, Dan Etika Auditor TerhadapKualitas Audit. JurnalAkuntansiTrisakti, 1(2), 49. https://doi.org/10.25105/jat.v1i2.4826


• Khudhair, D., Al-Zubaidi, F., & Raji, A. (2019). The effect of board characteristics and audit committee characteristics on audit quality. Management Science Letters, 9(2), 271-282.


• Kristianti, I. (2017). TipeKepribadian, PenerimaanPerilakuDisfungsional Dan Keputusan Audit. JurnalEconomia, 13(1), 28. https://doi.org/10.21831/economia.v13i1.10906


• Limanto, M., &Sukartha, I. M. (2019). AnalisisFaktor-Faktor Yang MempengaruhiPerilakuDisfungsional Auditor. E-JurnalAkuntansi. https://doi.org/10.24843/eja.2019.v27.i02.p02


• Marbun, A. B. S. M. (2015). PengaruhKompetensi, Independensi, Profesionalisme, PengalamanKerjadanKomitmenOrganisasiTerhadapKualitas Audit. Jom FEKON Vol. 2 No. 2, 2(2), 15.


• Mestrovic, Stepan, G. (1989). Durkheim Conceptualization of Political Anomie. Research in Political Sociology. No. 4.


• Montano DE, Kasprzyk D. (2015). Theory of reasoned action, theory of planned behavior, and the integrated behavioral model. Health behavior: Theory, research and practice; 70(4):231


• Murphy, P.R., (2012). Attitude, Machiavellianism and the rationalization of misreporting", Accounting, Organizations and Society, Vol.37, PP: 242-259.


• Navabi Z S, MazloomyMahmoodabad S S, Ahmadi A, Askarishahi M. (2018). Investigating Theory of Planned Behavior Constructs in Predicting Intention and Behavior to lose Weight in Adolescents with Overweight and Obesity. TB; 17 (2):24-35


• Ningsih, A. P. R. C., &Yaniartha S., P. (2013). PengaruhKompetensi, Independensi, Dan Time Budget Pressure TerhadapKualitas Audit. E-JurnalAkuntansi, 4(1), 92–109.


• Nugraha, D. H. (2016). Pengaruh Locus of Control danKomitmenOrganisasiPadaPerilaku Audit DenganTekananAnggaranWaktu Audit sebagaiVariabelMediasi. Tesis. FakultasEkonomi Dan BisnisUniversitasUdayana.


• Nurfadilah, &Junaid, A. (2019). Determinant perilakuetis auditor terhadapkinerja auditor denganperilakuetis auditor sebagaivariabel intervening. ParadoksJurnalIlmuEkonomi, 2, 1–20.


• Palomino, P R, Gomis, A B, (2016). The negative impact of chameleon-inducing personalities on employees' ethical work intentions: The mediating role of Machiavellianism. European Management Journal. 2016 Elsevier Ltd. All rights reserved.


• Prawitasaria, P. P., Suardikha, I. M. S., Sari, M. M. R., & Putra, I. N. W. A. (2018). Tri Hita Karana Culture as a Moderate Influence of Public Accounting Firm Competition and Machiavellian Personality on the Auditor Independence. International Journal of Sciences: Basic and Applied Research (IJSBAR), 41, 1–24.


• Putu, I., Rasmini, N., Budiartha, I &Widanaputra, A. (2020). The mediating effect of auditor dysfunctional behavior on Machiavellian character and time budget pressure of audit quality.Accounting, 6(6), 1093-1102.


• Rastina, R., Hasiah, H., &Arsyad, M. (2018). PengaruhSkeptitisme, KecerdasanEmosional Dan Locus of Control TerhadapKualitas Audit. Seminar Nasional HasilPenelitian (SNP2M PNUP), 2018, 319–324.


• Ratha, I. M. D. K., &Ramantha, I. W. (2015). Pengaruh Due Professional Care, Akuntabilitas, Kompleksitas Audit, dan Time Budget Pressure TerhadapKualitas Audit. E-JurnalAkuntansi, 13(1), 311–339.


• Rohman, A. (2018). PengaruhKompleksitasTugas, TerhadapPerilakuDisfungsional Auditor Dan. JurnalRisetAkuntansiTirtayasa, 03(02), 241–256.


• Safari, Z., Bahman Banimahd, B., Mousavi Kashi, Z. (2018). 'Machiavellianism and Auditor's Individual Effectiveness', Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 7(26), pp. 105-120.


• Saryati, &Raden, R. D. (2016). Pengaruhsifatmachiavelliandankompetensiterhadapkualitas audit (StudiEmpirisPada Auditor BadanPemeriksaKeuangan). Seminar Nasional Dan Call Paper FakultasEkonomi UNIBA Surakarta, (September), 412–422.


• Sari, R., Tenriwaru, &Mokodongan, A. P. (2016). Effect of Time Budget Pressure and Locus of Control of Auditor Dysfunctional Behaviors (Survey on Legislative Auditor BPKP Gorontalo Province). Journal of Education and Vocational Research (ISSN 2221-2590) Vol. 7, No. 1, Pp. 6-13, March 2016, 23(45), 5–24.


• Setiawaty, A. (2013). Audit Quality of Government Auditor. Journal Akuntansi Multi paradigma, 4(89). https://doi.org/10.18202/jamal.2013.12.7202


• Suprianto, E. (2009). Pengaruh Time Budget Pressure TerhadapPerilakuDisfungsional Auditor (Audit Quality Reduction Behaviour , Premature Sign-Off & Under Reporting Of Time ) ( StudiKasusPada Kantor AkuntanPublik Di Jawa Tengah). Jai, 5(1), 57–65.


• Sihombing, J. (2019). PengaruhTekananAnggaranWaktudanKompleksitasTugasTerhadapPertimbangan Audit Sampling. JurnalKewirausahaan, Akuntansi Dan Manajemen, 1(1), 70–81.


• Sudirjo, F. (2018). Perilaku Auditor DalaPelaksanaan Program Audit. SeratAcitya – JurnalIlmiah UNTAG Semarang, 90– 101.


• Silaban, A. (2011). Pengaruhmultidimensikomitmenprofesionalterhadapperilaku audit disfungsional. JurnalAkuntansidan Auditing (JAA), 8(1), 1-11.


• (2015). Uji Multi Stage PengaruhKarakteristik Personal Auditor TerhadapKualitas Audit MelaluiPerilakuDysfungsional Audit DenganPendekatanKeputusanBerbasisEtis. Jom FEKON, 2(2). https://doi.org/10.1017/CBO9781107415324.004


• Utami, R., & Sirajuddin, B. (2016). PengaruhUkuran Kantor AkuntanPublik (KAP), Masa PerikatandanTekananWaktuTerhadapKualitas Audit (StudiKasus KAP di Palembang). Journal of Accounting. Retrieved from http://eprints.mdp.ac.id/1145/1/Jurnal 2010210034 Riska Utami.pdf


• Verbeek, M., Boon, A. &Drent, P. (1996). Exploration, aggressive behavior and dominance in pair-wise confrontations of juvenile male great tits. Behavior 133, 945-963.


• Wakefield, R. L., (2008). Accounting and Machiavellianism, Behavioral Research in Accounting, Vol. 20(1), PP: 115-129.


• Widiani, N. M. N., Sulindawati, N. L. G. E., &Herawati, N. T. (2017). PengaruhTekananAnggaranWaktu, TanggungJawabProfesi, IntegritasdanObjektivitasTerhadapKualitas Audit (StudiEmpirisPadaInspektorat di Bali). E-Journal S1 AkUniversitasPendidikanGanesha, 8(2).


• Zam, D. R. P., &Rahayu, S. (2018).PengaruhTekananAnggaranWaktu (Time Budget Pressure), Fee Audit danIndependensi Auditor TerhadapKualitas Audit (StudiKasusPada Kantor AkuntanPublik Di Wilayah Bandung. E-Proceeding of Management, 2(2), 1800–1807.