واکاوی و تبیین اثرات کنشگران فنی و انسانی بر کارکردهای سیستم اطلاعاتی حسابداری مدیریت با استفاده از نظریه شبکه کنشگران

محورهای موضوعی : حسابداری مدیریت

نعمت رستمی مازویی ¹ , فریدون رهنمای رودپشتی ² , سید محمدرضا رییس زاده ³ , زهرا پورزمانی ⁴

1 - دکتری حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات تهران- ایران
2 - استاد، عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات ،تهران،ایران
3 - استادیار، عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور ،نور،ایران
4 - دانشیار، عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران مرکزی،تهران،ایران

تاریخ دریافت : 1396/11/05 تاریخ پذیرش : 1397/03/20 تاریخ انتشار : 1398/04/01

کلید واژه: اطلاعات, سیستم حسابداری, حسابداری مدیریت, نظریه شبکه کنشگران,

چکیده مقاله :

در مطالعه حسابداری لازم است نقش عوامل انسانی و غیرانسانی در ساخت حقایق به‌وسیله اعداد حسابداری شناسایی گردند و چنین فرض می‌گردد که حسابداری شکل‌دهنده فعالیت‌ها و ارتباطات است که پس‌ازآن گزارش می‌گردد. هدف اصلی این تحقیق تبیین نقش بازیگران فنی و انسانی بر کارکردهای سیستم حسابداری مدیریت با استفاده از نظریه شبکه کنشگران است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی و همبستگی بوده و داده‌های لازم از طریق نظرسنجی از بین نمونه‌ای 310 نقره از مدیران مالی و حسابداران جمع‌آوری گردیده و به‌منظور آزمون فرضیه‌ها از مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار لیزرل انجام‌شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که کنشگران فنی و انسانی نقش مؤثری در بهبود کارکردهای نظام حسابداری مدیریت ایفا می‌نمایند و برخلاف رویکرد سنتی متداول، در رویکرد کنشگری این بازیگران به‌عنوان مداخله‌گرانی که توانایی تأثیر و تغییر تصمیم‌های استراتژیک رادارند نگریسته می‌شوند و ما را در جستجوی منابع تغییرات بلندمدت سیستم حسابداری مدیریت و نقش آن‌ها در جامعه پیرامونمان کمک می‌نمایند. ازاین‌رو الگوهای برنامه ریزی، کنترل و ارزیابی به‌عنوان وظایف حسابداری مدیریت فراتر از بخش‌های مالی تغییر و توسعه‌یافته است و با به‌کارگیری مفهوم شبکه کنشگر و فرآیند تفسیر بهتر می‌توان ماهیت چندوجهی ارتباط بین کنشگران مختلف را نظاره نمود.

چکیده انگلیسی:

In the accounting study, it is necessary to identify the role of human and non-human factors in making the facts by accounting numbers, and it is assumed that accounting forms the activities and communications that are then reported. The main purpose of this research is to explain the role of technical and human actors in the functions of the management accounting system using the network theory of actors. The present study is a descriptive and correlational study. Data was gathered from a sample of 310 individuals from financial managers and accountants. To test the hypotheses, the structural equation modeling was performed using the Lisrel software. The results of the research show that technical and human actors play an important role in improving the functions of the management accounting system. Contrary to the traditional approach, these actors are viewed as actors who have the ability to influence and change the strategic decisions, and help us in looking for the resources of Long-term changes in the management accounting system and their role in the community around us. Hence, as accounting tasks, accountability and control patterns have been transformed and developed beyond the financial sector and by applying the concept of the actor network and the process of better interpretation, it is possible to observe the multifaceted nature of the relationship between different actors.

منابع و مأخذ:

*      اعرابی و حقیقت ثابت (1389). سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت، برنامه‌ریزی استراتژیک، تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات. تهران. نشر مهکامه.

*      بنی طالبی دهکردی، بهاره؛ رهنمای رود پشتی، فریدون؛ نیکو مرام، هاشم؛ طالب نیا، قدرت الله (1394). تبیین نظریه شبکه کنشگران در حسابداری از منظر دانش. دانش حسابداری و مدیریت، زمستان 1394، سال چهارم، شماره 16، 130-119.

*      رهنمای رود پشتی، فریدون؛ بنی مهد، بهمن؛ میر سعیدی، سید جعفر (1393). مدرنیته و حسابداری مدیریت. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، سال سوم، شماره 12،12-1

*      رهنمای رود پشتی، فریدون؛ نژادتولمی، بابک (1395). هستی‌شناسی حسابداری مدیریت در بستر پست‌مدرنیته (اجرا گری، کنشگر شبکه و کاربردها). دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، سال نهم، شماره 29،13-1

*      شریف زاده،مریم؛ زمانی،غلامحسین؛ ایمان،محمدتقی؛ کرمی،عزت الله(1390). ساختارشناختی کنشگران اجتماعی سامانه ی اطلاعات اقلیمی:کاربرد رویکرد نقشه ی علی.جامعه شناسی کاربردی،سال بیست دوم، شماره چهل وچهار،177-153

*      Alcouffe, S., Berland, N., And  Levant, Y. (2008). Actor-networks and the diffusion of management accounting innovations: A comparative study. Management Accounting Research, 19(1), 1-17.

*      Burns, J. - Vaivio, J. (2001). Management Accounting Change. Management Accounting Research, 12 (4), 389-402.

*      Caglio, A. - Ditillo A. (2012). Inter-organisational cost management: Towards an evolutionaryperspective, Management Accounting Research, 17 (4), 342-369.

*      Callon, M. - Latour, B. (1981). Unscrewing the big Leviathan: How actors macrostructure reality and how sociologists help them to do so. In: Science and Innovation. Rethinking the rationales for funding and governance, eds. K.Knorr-Cetina & A. V. Cicourel, 30-68, Cheltenham: Edward Elgar.

*      Chenhall, R. H. & Euske, K. J. (2007). The role of management control systems in planned organizational change: An analysis of two organizations. Accounting, Organizations and Society, 32(7/8), 601-637.

*      Chow, C. W. Shields, M. D. & Wu, A. (1999). The importance of national culture in the design of and preference for management controls for multi-national operations. Accounting, Organizations and Society, 24(5-6), 441-461.

*      Chua, W. (1995). Experts, networks and inscriptions in the fabrication of accounting images: a story of the representation of there public hospitals, Accounting,Organizations and Society, 20 (2-3), 111-145.

*      Dechow, N. - Mouritsen, J. (2005).Enterprise resource planning systems, management control and the quest for integration, Accounting, Organizations and Society,30 (7/8), 691-733.

*      Doris Hui(2012). Actor-network theory analysis of  the budgetary process in the New Zealand school sector, ph.D. thesis, submitted to Auckland University .

*      Grabowski, Louis J.,(2012). "Real Estate Decision-Making: An Actor Network Theory Analysis of Four, Small Charitable Organizations." Dissertation,  Georgia State University.

*      Granlund, M, Lukka, K,(1998). Towards increasing business orientation: Finnish management accountants in a changing cultural context. Management Accounting Research, 9 (2), 185-211.

*      Hyvönen, T. Järvinen, J. & Pellinen, J. (2011). Struggling for a new role for the business controller, A paper presented at the 8th Conference of the European information and reward systems. Journal of Accounting Research,33(Supplement), 1-34.

*      Justesen, L. - Mouritsen, J. (2011). Effects of actor-network theory in accounting research.Accounting, Auditing & Accountability Journal, 24 (2), 161-193.

*      Latour, B. (1987). Science in action. Cambridge, MA; Harvard University Press.

*      Latour, B. (1997). 'On Actor-network Theory: A few clarifications.'http://www.nettime.org/Lists-Archives/nettime-l-9801/msg00019.html.

*      Latour, B. (2005). Reassembling the social: An introduction to Actor-Network Theory,Oxford University Press.

*      Lowe, A. (2000).The construction of a network at health Waikato: the towards clinical budgeting project, Accounting, Auditing and accountability Journal, 13 (1), 1-25.

*      Mouritsen, J. and S. Thrane. (2006). Accounting, Network Complimentarities and the Development of Inter-Organisational Relations. Accounting Organization Society, Vol. 31, pp. 241-275.

*      Noongo, E. N. 2007. The implementation of geographic information systems in Namibia. Ph.D. Dissertation on Yhhteiskuntatieteellisia Julkaisuja, Publications in Social Sciences, No. 80, University of Joensuu, Joensuun Yliopisto.

*      Pipan, T. and Czarniawska, B. (2010). “How to construct an actor-network: management accounting from idea to practice”, Critical Perspectives on Accounting, Vol. 21 No. 3, pp. 243-251.

*      Pollack, j. Costello, k. Sankaran, s.(2013). Applying Actor–Network Theory as a sensemaking framework for complex organisational change programs, International Journal of Project Management 31, 1118–1128.

*      Preston, A. Cooper, D.Coombs, R. (1992). Fabricating budgets: A study of the Production of Management Budgeting in the National Health Service, Accounting,Organizations and Society, 17 (6), 63-100.

*      Quattrone, P. - Hopper, T. (2006). What is IT? SAP, accounting and visibility in a multinational organization. Information and Organization, 16 (3), 212-250.

*      Richardsson, P. - Kraemmergaard P. (2006). Identifying the impacts of enterprise system implementation and use: Examples from Denmark. International Journal of Accounting Information Systems, 7 (1), 36-49.

*      Rhodes, J., 2009, Using Actor-Network Theory to Trace an ICT (Telecenter) Implementation Trajectory in an African Women's Micro-Enterprise Development Organization, Information Technologies & International Development, 5, 3, 1-20

*      Ruben Burga, Davar Rezania (2017). Project accountability: An exploratory case study using actor–network theory. International Journal of Project Management 35, 1024–1036.

*      Scapens, R., Jazayeri, M. & Scapens, J. (1998). SAP: Integrated information systems and the implications for management accountant, Management Accounting, 76 (8), 46-54.

*      Tatnall, A.( 2007). Business culture and the death of a portal. In Proceedings of the 20th Bled e Conference Mergence on Merging and Emerging Technologies, Processes, and Institutions, June 4 - 6, 2007.

*      Vosselman, E. (2014). The performativity thesis and its critics: Towards a relational ontology of management accounting. Accounting and Business Research, 44(2), 181-230