ارائه الگویی برای سیستم حسابداری مدیریت مبتنی بر گزارشگری پایداری
ارائه الگویی برای سیستم حسابداری مدیریت مبتنی بر گزارشگری پایداری
محورهای موضوعی : حسابداری مدیریت
رامبد کاوه بیرجندی 1 , زهره حاجیها 2 * , حبیب الله نخعی 3
1 - دانشجوی دکتری حسابداری، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
2 - گروه حسابداری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار گروه حسابداری، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
کلید واژه: طراحی الگو, حسابداری مدیریت, گزارشگری پایداری, تکنیک دلفی فازی, مدل¬یابی معادلات ساختاری.,
چکیده مقاله :
رویکرد توسعه پایدار تلاقی یکپارچه اثربخشی زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی است. تمایز الگوی توسعه پایدار با الگوی صنعتی در این است که الگوی صنعتی تنها متکی بر بعد اقتصادی یا مالی بوده و از این رو، شرکت ها در تدوین استراتژی خود به دنبال خلق سرمایه مالی برای ذینفعان هستند. از این رو، در پژوهش حاضر به تدوین الگویی برای سیستم حسابداری مدیریت مبتنی بر گزارشگری پایداری پرداخته شد. همچنین، جامعه آماری پژوهش، مشتمل بر خبرگان دانشگاهي و حرفه ای شامل اساتيد حسابداري مديريت و مديران مالي شركت هاي بورسي كه گزارشگري پايداري ارائه مي كنند بوده و به روش گلوله برفی انتخاب شدند (31=n). جامعه آماری جهت اعتبارسنجی مدل طراحی شده مشتمل بر مدیران مالی شرکت های بورسی بوده که با استفاده از فرمول کوکران اورکات تعداد نمونه آنها تعیین گردید (384=n). جهت تجزیه وتحلیل داده ها، ابتدا با استفاده از تکنیک دلفی فازی به طراحی مدل پرداخته و سپس با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی (PLS) به اعتبارسنجی آن اقدام شد. نتایج تکنیک دلفی فازی بر اساس نظرات خبرگان نشان داد که مدل طراحی شده مشتمل بر 7 شاخص یا بعد اصلی (عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی- قانونی، عوامل زیست محیطی، عوامل درون سازمانی، ویژگی های سیستم حسابداری مدیریت، استراتژی های گزارشگری پایداری و پیامدهای پیاده سازی سیستم حسابداری مدیریت مبتنی بر گزارشگری پایداری) و 36 زیرشاخص می اشد. همچنین نتایج مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که مدل طراحی شده از اعتبار لازم برخوردار است.
Sustainable development approach is an integrated intersection of environmental, social and economic effectiveness. The difference between the sustainable development model and the industrial model is that the industrial model relies only on the economic or financial dimension, and therefore, companies seek to create financial capital for stakeholders in formulating their strategy. Therefore, in the current research, a model was developed for the management accounting system based on sustainability reporting. Also, the statistical population of the research consisted of academic and professional experts, including professors of management accounting and financial managers of listed companies that provide sustainability reporting, and they were selected by the snowball method (n=31). The statistical population for validating the designed model consisted of financial managers of listed companies, whose sample number was determined using the Cochran-Orcutt formula (n = 384). In order to analyze the data, the model was first designed using the fuzzy Delphi technique, and then it was validated using structural equation modeling using the Partial Least Squares (PLS) method. The results of fuzzy Delphi technique based on experts' opinions showed that the designed model includes 7 main indicators or dimensions (economic factors, socio-legal factors, environmental factors, internal organizational factors, management accounting system features, sustainability reporting strategies and consequences Implementation of management accounting system based on sustainability reporting) and 36 sub-indices. Also, the results of structural equation modeling showed that the designed model has the required validity.
احمدزاده، یونس. مران جوری، مهدی. علیخانی کشکک، رضیه. تقی پوریان گیلانی، یوسف. (1401)، ارائه چارچوب گزارشگری پایداری مبتنی بر ایجاد توازن بین انتظارات ذینفعان و ظرفیت‌های شرکت، پژوهش¬های حسابداری مالی و حسابرسی، 14(56): 190-161.
اشرف گنجویی، سید حیدر. حاتمی نسب، سید حسن. طالعی فر، رضا. کنجکاو منفرد، امیررضا. (1398). بررسی تاثیر تغییرات سیستم¬های کنترل و حسابداری مدیریت بر عملکرد سازمانی شرکت¬های تولیدی. چشم انداز حسابداری، 35، 118- 103.
امیربیکی لنگرودی، حبیب. کردستانی، غلامرضا. رضایی، فرزین. (1399)، الگوی یکپارچه حسابداری مدیریت توسعه پایدار، حسابداری مدیریت، 13(44): 21-1.
بحری ثالث، جمال. رضایی، فاطمه. (1395). ارایه مدلی برای حسابداری مدیریت زیست¬محیطی با رویکرد چرخه عمر محصول AHP فازی مطالعه موردی: شرکت تولیدی سیم و کابل تبریز. حسابداری مدیریت، 9(28)، 13-1.
پورزمانی، زهرا. مشایخی¬فرد، سعید. (1394). حسابداری مدیریت زیست محیطی با رویکرد یکپارچه برای طراحی تولید سبز با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی فازی. حسابداری مدیریت، 8(27)، 36-21.
تجویدی، الناز. محمدی، سحر. (1399)، بررسی نقش اطلاعات حسابداری مدیریت در سیستم کنترل مدیریت در شرکت¬های بزرگ تولیدی در ایران، حسابداری مدیریت، 13(46): 16-1.
ترکاشوند، مریم. کریمی، سعید. حسن¬زاده، اکبر. جوادی، مرضیه. ماندگار، حسنعلی. عابدی، فرزانه. (1399). نقش سیستم اطلاعات حسابداری مدیریت در سودآوری شرکت. فصلنامه حسابداری نوین، 8 (2)، 7-13.
حاجیها، زهره. خراط¬زاده، محدثه. (1393)، رابطه فرهنگ سازمانی و کاربرد نوآوری¬های حسابداری مدیریت در شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، حسابداری مدیریت، 7(20): 48-35.
حاجیها، زهره. سرخانی گنجی، حمیدرضا. (1399). بررسی نقش میانجیگری حسابداری مدیریت بر رابطه بین طراحی سیستم هزینه و عملکرد شرکت. حسابداری مدیریت، 13(49)، 53-41.
حسینی، فرزانه سادات. (1400)، تأثیر جنبه¬های اطلاعات حسابداری مدیریت بر عملکرد سازمان و ریسک سیستماتیک شرکت، پایان¬نامه کارشناسی ارشد رشته حسابداری، گروه حسابداری، مؤسسه آموزش عالی کار قزوین.
حیدری، نرجس. (1394)، بررسی اثر واسطه¬ای سیستم¬های حسابداری مدیریت بر متغیرهای متنی و عملکرد سازمانی، پایان¬نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
خوزین، علی. طالب¬نيا، قدرت¬الله. گرگز، منصور. بنی¬مهد. بهمن. (1397). بررسی اثر ساختار مالکيت بر توسعۀ سطح گزارشگری پایداری. حسابداری مدیریت، 11(36)، 13-1.
ديانتي ديلمي، زهرا. حسین¬پور، امیرحسین. احمدی، حسین. (1394)، اثر ابزارهاي مراحل تكامل حسابداري مديريت بر روي سود عملياتي شركت¬هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران، مطالعات تجربی حسابداری مالی، 46: 86-63.
رستمی جاز، حمید. احمدی، فائق. حسینی سارانی، محمد هادی. (1401)، نقش ویژگی‌های سازمانی در رابطه بین شیوه‌های حسابداری مدیریت و پایداری شرکت، چشم¬انداز حسابداری و مدیریت، 5(57): 58-38.
ژاله آزادزنجانی، محسن. فاضلی، نقی. فغانی ماکرانی، خسرو. (1403). ارایه مدل گزارشگری پایداری: مقایسه الزامات بورس اوراق بهادار با استانداردهای گزارشگری پایداری متداول در جهان. حسابداری و منافع اجتماعی، 14(1)، 187-147.
ستایش، محمدحسين. مهتری، زینب. (1397). چارچوبی برای کليات مبانی نظری گزارشگری یکپارچه در ایران. پژوهش¬های حسابداری مالی، 10(36)، 106-85.
سجادی، حسین. علی صوفی، هاشم. (1394)، حسابداری مدیریت، چاپ هفتم، تهران: انتشارات اشراقی.
سرخانی گنجی، حمیدرضا. نجفی¬مقدم، علی. صراف، فاطمه. (1400)، تأثیر سیستم¬های حسابداری مدیریت بر توسعه مؤلفه¬های سرمایه فکری و عملکرد مالی با تأکید بر هوش تجاری در بازار سرمایه ایران، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 10(37): 270-225.
سعیدی، بیژن. (1394)، حسابداری مدیریت و مدیریت مالی، تهران: انتشارات مهربان.
سهرابی، حمیدرضا. (1393). بررسی تأثیر اثربخشی سیستم حسابداری مدیریت بر عملکرد غیرمالی مدیران شرکت¬های شهرک صنعتی کرمانشاه. کنفرانس بین المللی اقتصاد. حسابداری، مدیریت و علوم اجتماعی. کشور لهستان.
شباهنگ، رضا. (1384). حسابداری مدیریت، جلد اول، چاپ چهارم، مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی سازمان حسابرسی.
شجاعی، پیام. صادق‌زاده مهارلویی، محمد. رمضانی، حمیدرضا. (1396)، تغییر در حسابداری مدیریت و توسعه پایداری: یک چارچوب مفهومی با رویکرد نهادگرایی، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 6(23): 62-47.
شریعتی، مرضیه. طالب¬نیا، قدرت¬الله. رویایی، رمضانعلی. (1397)، بررسی اثر میانجی خود رهبری بر ارتباط بین فراشناخت و رفتار تصمیم¬گیری حسابداران مدیریت، فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، ۳(۵): ۱۰۱-۱۲۹.
طالبی، بهمن. بحری ثالث، جمال. (1397)، بررسی ارتباط بین اجزای سیستم حسابداری مدیریت، ابهام، عدم تمرکز و عملکرد مدیران شرکت¬های تولیدی شهرستان بناب، حسابداری مدیریت، 11(36): 30-15.
طهماسبی¬وند، آرزو. (1395)، بررسی رابطه بین حسابداری مدیریت و سرمایه فکری (مورد مطالعه سازمان تأمین اجتماعی استان اردبیل)، اولین کنفرانس بین¬المللی تحول نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، تهران.
فخاری، حسين. ملکيان، اسفندیار. جفایی¬رهنی، منیر. (1396). تبيين و رتبه¬بندی مؤلفه¬ها وشاخص¬های گزارشگری زیست-محيطی، اجتماعی و راهبری شرکتی به روش تحليل سلسله مراتبی در شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار. حسابداری ارزشی و رفتاری، 2(4)، 187-153.
عالمشاه، سیدامین. (1393). بررسی عوامل مؤثر در اتخاذ روش¬های حسابداری مدیریت زیست¬محیطی (EMA). فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت، 7(22)، 108-89.
عباسی استمال، محمدرضا. زینالی، مهدی. برادران حسن¬زاده، رسول. بادآور نهندی، یونس. (1400)، تحلیل شکاف فازی عوامل افشاء اطلاعات مربوط به حسابداری توسعه پایدار با رویکرد آمیخته در ایران، دوفصلنامه علمی حسابداری دولتی، 8(1): 52-29.
عبدی، مصطفی. کردستانی، غلامرضا. رضازاده، جواد. (1397). طراحی الگوی منسجم گزارشگری پایداری شرکت¬ها. پژوهش-های حسابداری مالی، 11(4)، 44-23.
عزیزپناه، مریم. صیادی سومار، علی. اوشنی، محمد. (1401)، بررسی اثر کاربست فنون حسابداری مدیریت بر پایداری شرکت با نقش تعدیل کنندگی فرهنگ سازمانی بر اساس مدل لبدوف، حسابداری مدیریت، 15(54): 146-129.
معبودی، حمیدرضا. رضایی، فرزین. کردستانی، غلامرضا. (1400)، تأثیر افشای اجزای گزارشگری پایداری بر ارتباط بکارگیری سطوح مختلف تکنیک‌های حسابداری مدیریت با ارزش آفرینی، پژوهش¬های کاربردی در گزارشگری مالی، 10(2): 34-7.
معصومی، سيدرسول. صالح¬نژاد، سيدحسن. ذبيحی زرین کلایی، علی. (1397). شناسایی متغيرهای مؤثر بر ميزان گزارشگری پایداری شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. دانش حسابرسی، 18(70)، 221-195.
ناصرترابی، ارمغان. تالانه، عبدالرضا. منصوری، فردین. (1400). تدوین مدل بلوغ حسابداری مدیریت. حسابداری مدیریت، 14(49)، 95-69.
نیکبخت، محمدرضا. دیانتی دیلمی، زهرا. (1394)، حسابداری مدیریت، تهران: انتشارات مهربان.
یوسفی¬زاده، سحر. (1402). عوامل و محرک‌های داخل سازمانی مؤثر گزارشگری پایداری با رویکرد دلفی فازی. پژوهش¬های معاصر در علوم مدیریت و حسابداری، 5(18)، 11-1.
Abdelhalim, A. M. (2024). How management accounting practices integrate with big data analytics and its impact on corporate sustainability. Journal of Financial Reporting and Accounting, 22(2), 416-432.
Alvareza, I. G., & Ortas, E. (2017). Corporate Environmental Sustainability Reporting in the Context of National Cultures: A Quantile Regression Approach. International Business Review, 26(2), 337–353.
Asogwa, I. E. (2023). Uptake of sustainability reporting adoption by non-governmental organisations: An agenda for policy and practice. Journal of Cleaner Production, 388, 135842.
Bouzon, M., Govindan, K., Rodriguez, C., M. T., & Campos, L. M.S. (2016). Identification and analysis of reverse logistics barriers using fuzzy Delphi method and AHP. Resources, Conservation & Recycling, Elsevier, 108(C), 182-197.
Enslin, Z., Hall, J. H., & du Toit, E. (2023). How Pervasive is the Business Decision-making Involvement of Management Accountants and What Factors Influence this Involvement?. In Advances in Management Accounting (Vol. 34, pp. 117-144). Emerald Publishing Limited. Frost, G., Jones, S., & Lee, P. (2012). The Measurement and Reporting of Sustainability Information within the Organization: A Case Analysis. Contemporary Issues in Sustainability Accounting, 11(8), 197-225.
Gordon, L. A., & Narayanan, V. K. )2019(. Management Accounting Systems Perceived Environmental Uncertainty and Organization Structure: an empirical investigation. Accounting Organization s and society, 9(1), 33 – 47.
Gunarathne, N., Lee, K. H., & Hitigala Kaluarachchilage, P. K., (2023). Tackling the integration challenge between environmental strategy and environmental management accounting. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 36(1), 63-95.
Hariyati, H., Nuswantara, D. A., Hidayat, R. A., & Putikadea, I. (2023). Management accounting information system and intellectual capital: a way to increase SME’s business performance. Jurnal Siasat Bisnis, 61-75.
Horisch, J., Freeman, R. E., & Schaltegger, S. (2014). Applying Stakeholder Theory in Sustainability Management. Environ, 27(4), 328-346.
Kleine, A., & von Hauff, M. (2017). Sustainability-driven Implementation of Corporate Social Responsibility. Application of the Integrative Sustainability Triangle, 85(2), 517- 533.
Kühnen, M., & Hahn, R. (2017). Indicators in Social Life Cycle Assessment: a Review of Frameworks, Theories, and Empirical Experience. Business Strategy and the Environment, 21(6), 1547-1565.
Lawerence, L. )2017(. Organization and Environment: Managing Differentiation and Integration, Boston: Davison of Research. Harvard Business School, pp: 23 – 29.
Maas, K., Schaltegger, S. & Crutzen, N. (2016). Integrating Corporate Sustainability Assessment, Management Accounting, Control and Reporting. Management Accounting, 11(36), 1-13. Mia, L. Chenhall, R. H. )2020(. The Usefulness of Management Accounting Systems. Functional Differentiation and Managerial Effectiveness, Accounting. Organizations and society, 19 (1), 1– 13.
Murdick, R. G. )2018(. Information System for Modern Management. Prentice – Hall of India, Private Limited, New Delhi, Massachusetts Institute of Technology, pp: 55 – 57.
Nartey. S. N., & Van der Poll, H. M. (2021). Innovative management accounting practices for sustainability of manufacturing small and medium enterprises. Environment. Development and Sustainability, 23, 18008–18039.
Odonkor, B., Kaggwa, S., Uwaoma, P. U., Hassan, A. O., & Farayola, O. A. (2024). A review of US management accounting evolution: Investigating shifts in tools and methodologies in light of national business dynamics. International Journal of Applied Research in Social Sciences, 6(1), 51-72.
Pramono, A. J., Suwarno, Amyar, F., & Friska, R. (2023). Sustainability management accounting in achieving sustainable development goals: The role of performance auditing in the manufacturing sector. Sustainability, 15(13), 10082.
Pumiviset, W., & Suttipun, M. (2024). Sustainability and strategic management accounting: evidence of green manufacturing in Thailand. Cogent Business & Management, 11(1), 2302794.
Rapacioli, S. (2014). Redressing the Balance: How Management Accountants Drive Sustainable Business Strategies, Online: http: //www.cgma.org/ content/dam/ cgma/ resources/ reports/downloadabledocuments/ redressing-thebalance.
Saputra, K. A. K., Subroto, B., Rahman, A. F., & Saraswati, E. (2023). Mediation role of environmental management accounting on the effect of green competitive advantage on sustainable performance. Journal of Sustainability Science and Management, 18(2), 103-115.
Schaltegger, S., & Wagner, M. (2006). Managing Sustainability Performance Measurement and Reporting in an Integrated Manner: Sustainability Accounting as the Link between the Sustainability Balanced Scorecard and Sustainability Reporting. Journal of Accounting Knowledge and Research, 24(7), 681-697.
Silva, S., Anne-Katrin N., & Stefan S. (2019). Stakeholder Expectations on Sustainability Performance Measurement and Assessment. A Systematic Literature Review. Journal of Cleaner Production, 217 (3), 204-302.
Soobaroyen, T. )2019). The Effectiveness of Management Accounting Systems, www.emeraldinsight.com
Uyar, M. (2020). The Association between Environmental Strategies and Sustainability Performance in the Context of Environmental Management Accounting. Ege Academic Review, 20(1), 21-41.