تشیع، مذهب و مسلک ابن یمین فریومدی
محورهای موضوعی : مجله «مطالعات ادبی دینی» بر آن است تا با رویکردي میان رشته‌‌اي، بستري براي پژوهشگران، اساتید و دانشجویان علاقه‌‌مند به این حوزه فراهم آورد. در این راستا، از مقـالات علمـی و پژوهشـی مـرتبط بـا محورهاي ذیل استقبال می‌کنیم: * نقد و تحلیل متون ادبی دینی * بررسی تطبیقی ادبیات دینی در ایران و جهان * تأثیر متقابل دین و ادبیات بر یکدیگر * جایگاه دین در شکل‌گیري و تحول ژانرهاي ادبی * بازتاب مفاهیم و آموزه‌هاي دینی در آثار ادبی * نقد و بررسی رویکردهاي مختلف به ادبیات دینی * ادبیات دینی در عصر حاضر و چالش‌هاي پیش رو از تمامی پژوهشگران، اساتید و دانشجویان علاقه‌‌مند به این‌حوزه دعوت می‌کنیم تا با ارسـال مقـالات و پژوهش هاي خود، ما را درنیل به اهداف مجله یاري رسانند. امید است که ایـن تـلاش جمعـی، گـامی مؤثر در جهت اعتلاي فرهنگ و ادب این مرز و بوم باشد. بی‌گمان با همکاري و مشـارکت شـما، ایـن مجله می‌تواند به مرجعی معتبر و تأثیرگذار درحوزه مطالعات ادبی دینی تبدیل شود.
معصومه محمدنژاد
1
*
,
یدالله طالشی
2
1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران
2 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر ایران
کلید واژه: امام علی(ع), تشیع, دیوان ابن یمین, ولایت, حدیث,
چکیده مقاله :
ابن یمین فریومدی (685ـ769 ه.ق) شاعر نام آور قرن هشتم هجری مذهب شیعه داشته و از اشعار آیینى او مى توان به ارادت قلبى اش به خاندان نبوت پى برد. ابن یمین به کرات در اشعارش به اینکه امام علی(ع) جانشین بر حق، پس از پیامبر(ص) است تصریح کرده است و از بُن دل باور دارد که صراط مستقیم و میزان علی(ع) است. به دلیل شیعی بودنش، در اشعار وی چهرة امیرالمومنین، علی ابن ابیطالب(ع) بسیار پرفروغ و نمایان است، به طوری که در قصاید مدحیّة خود زمانی که از فضایل ممدوح خویش سخن به میان میآورد، بی درنگ گریزی به ذکر فضایل حضرت علی(ع) میزند و به مدح آن امام همام می پردازد. در اشعارش، امام علی(ع) را بدین صفت ها مدح کرده است: خلوت نشین صومعه اصطفا، مهر سپهر حکمت، جان و جهان فضل، سرحلقة عارفان، ولی اهل ایمان، سلطان و پادشاه اولیا، شه اصفیا، مرد یقین، خلوت نشین سرادقات جلال، صاعقه خرمن عمر کافران، فاتح خیبر، وصی مصطفی، در شهر علم، نور ساطع ذات خدا، فوق السما، ساقی حوض کوثر، دُرّ دریای فتوت، گوهر کان سخا و ... . در دیوان وی قصاید علوی و رضوی دیده میشود که به منقبت امام علی(ع) و عترت مطهر و اولاد معصومش میپردازد و اعتقاد به مکتب تشیع از سر و روی شعر او میبارد. توصیفات ابنیمین فریومدی از امام علی (ع) برگرفته از آیات قرآنی همچون آیه ولایت، آیه اطعام، آیه تطهیر و ... و احادیثی همچون حدیث غدیر، حدیث منزلت، حدیث یوم الدار، حدیث ثقلین، حدیث معراج و ... و اعجازهایی همچون معجزه ردالشمس و ... است که در ـ ـ ـ
Ibn Yamin Fariyumadi (685-769 AH) was a famous poet of the 8th century AH and was a Shiite. His devotion to the Prophet's family can be seen in his religious poems. Ibn Yamin has repeatedly stated in his poems that Imam Ali (AS) is the rightful successor after the Prophet (PBUH) and he sincerely believes that the straight path and the balance are Ali (AS). Due to his Shiite background, the figure of the Commander of the Faithful, Ali ibn Abi Talib (AS) is very prominent and prominent in his poems. In his odes of praise, when he talks about his own praiseworthy virtues, he does not hesitate to mention the virtues of Imam Ali (AS) and praises that great Imam. In his poems, he praised Imam Ali (AS) with the following attributes: the solitary dweller of the monastery of Istfa, the seal of the sphere of wisdom, the soul and world of grace, the ring of the mystics, the guardian of the faithful, the sultan and king of the saints, the king of Asafiya, the man of certainty, the solitary dweller of the pavilions of glory, the thunderbolt of the harvest of the infidels, the conqueror of Khaybar, the successor of Mustafa, in the city of knowledge, the radiant light of the essence of God, above the heavens, the cupbearer of the pool of Kauthar, the door of the sea of enlightenment, the gem of the cave of generosity, etc. In his divan, Alavi and Razavi
آقانوری، علی (۱۳۸۳). «حدیث منزلت». دانشنامه جهان اسلام. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة‌الله (1404ق) شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: مکتبة آیت الله مرعشی نجفی.
ابن بابویه (۱۳۶۲) کتاب الخصال، قم: چاپ علی اکبر غفاری.
ابن شهر آشوب، محمدبن علی (بی‌تا) المناقب، مصحح: محمدحسین آشتیانی، قم: نشر علمه.
ابن قولویه، جعفر بن محمد (۱۳۵۶) کاملالزیارات، تحقیق و تصحیح عبدالحسین امینی، نجف: دارالمرتضویه.
اخطب خوارزم، موفق‌بن احمد(۱۴۱۱ق) المناقب، محقق: مالک محمودی، قم: مؤسسة نشر اسلامی.
الاصفهاني، الراغب(502 ه.ق) مفردات الفاظ قرآن، المکتبه المرتضويه. جوینی، ابراهیم بن محمد (۱۴۰۰ق) فرائدالسمطین، تحقیق محمدباقر محمودی، بیروت: مؤسسة محمودی.
حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله (۱۴۱۱ق-۱۹۹۰م) المستدرک علی الصحیحین، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
حلّی، جمالالدین حسن بن یوسف بن علی بن مطهر(1419) کشفالمراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تصحیح و تقدیم و تعلیق علامه حسن حسن زاده آملی، قم: مؤسسة نشر اسلامی.
خوارزمی، موفق بن احمد(بی‌تا) مناقب، قم: مؤسسة نشر اسلامی.
رامپوري (بيتا) غياث اللغات، تهران: انتشارات اميرکبير.
شریف رضی، محمد بن حسین (۱۴۰۴ق) نهجالبلاغه، تصحیح صبحی صالح، قم: هجرت.
صدوق، محمد بن علی بن بابویه (۱۳۷۶) الامالی، چاپ ششم، تهران: کتابچی.
صفار، محمد بن حسن (۱۴۰۴ق) بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد(ص)، چاپ دوم، قم: مکتبة آیت الله مرعشی نجفی.
طباطبایی سیدمحمدحسین (۱۴۱۷ق) المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزة علمیه قم.
عاملی، جعفر مرتضی (1385) الصحیح من سیرة النبی الاعظم صلی الله علیه و آله و سلم، قم.
فریومدی، امیرفخرالدین محمود(1344) دیوان اشعار، تصحیح حسین علی باستانیراد، تهران: سنایی.
مجلسی، محمد باقر (۱۴۰۴ق) بحار الأنوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
محدثی، جواد (1385) فرهنگ غدیر، چاپ پنجم، قم: انتشارات معروف.
مفید، محمد بن محمد (1388) الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ترجمة امیر خان بلوکی، تهذیب، قم.
مکارم شیرازی، ناصر (1371) تفسیر نمونه، چاپ دهم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مؤذنی، علی محمّد (1380) «ابنیمین فریومدی و تأثیر قرآن و حدیث در دیوان او»، مجلة دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دوره 47-46، شماره159-158، شماره پیاپی994، صص83ـ96.