علت‌شناسی جرایم و تخلفات انتظامی مهندسان از منظر جامعه‌شناسی‌جنایی
محورهای موضوعی : تحقیقات حقوق خصوصی و کیفریرجب گلدوست جویباری 1 , محمدرضا داراب‌پور 2
1 - دانشیار حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
2 - استادیار مهندسی عمران موسسه آموزش عالی علامه رفیعی و دانشجوی کارشناسی‌ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
کلید واژه: مهندسان, جامعه‌شناسی‌جنایی, فنون خنثی‌سازی, معاشرت‌های‌ترجیحی, نظریه فشار,
چکیده مقاله :
فجایع مهندسی نظیر متروپل و پلاسکو که بعضاً ناشی از انحراف از رفتارهای استاندارد مهندسی و انواع جرایم دیگر می‌باشد، روند فزآینده‌ای به خود گرفته‌است. این مقاله بر مبنای روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از روش مصاحبه‌باز درصدد یافتن چرایی وقوع این گونه جرایم و تخلفات خاص صنف مهندسی از منظر جامعه‌شناسی‌جنایی است و بر این فرضیه استوار است که اگرچه عامل اقتصادی نقش شگرفی در وقوع جرم در دنیای مهندسی دارد، لیکن، بنیادی‌ترین علت وقوع جرم نیست. بلکه، عواملی نظیر فرآیند ناصحیح پرورش مهندسان، باور به صحت و عقلانیت رفتار مجرمانه از جانب مجرم و به ویژه پایبندی به اهداف و تلاش برای بقای گروه مهندسی از مهم‌ترین عوامل جرم‌زا در این صنعت است. تحقیق حاضر، با محوریت قرار دادن جرایم عمومی و تخلفات خاص صنف مهندسی با ضمانت اجرایی قانونی مشخص و بدون در نظر گرفتن هنجارشکنی‌های صرفاً اجتماعی، به علت‌شناسی بزه در صنعت ساخت می‌پردازد. این پژوهش، با کنکاش در نظریه‌های جامعه‌شناسی‌جنایی به نظریات اقتصاد محور، خِرَدمحور، معاشرت‌های‌ترجیحی، فشار و فنون خنثی‌سازی پرداخته و به این نتیجه رسیده است که مهندسان بزهکار، حسابگرانی متفکر و اجتماعی هستند، که در قریب‌به‌اتفاق رفتارهای بزه‌گونه خود، استدلال‌های ظاهراً عقلانی و انسان‌دوستانه دارند. همچنین، مهندسانی که خود صاحب سرمایه نیستند در موارد کثیری در قبال ارتکاب جرم درخواست هیچ منفعت یا عایده‌ای ندارند و آن را یک وظیفه خِرَدمحور می‌پندارند. نهایتاً این نتیجه حاصل شد که از میان نظریه‌های جامعه‌شناسی‌جنایی، نظریه فنون خنثی‌سازی و معاشرت‌های‌ترجیحی، مناسب‌ترین نظریه‌ها برای علت‌یابی رفتارهای مجرمانه قشر مهندسی است.
Engineering disasters, which are often caused by engineering's criminal behavior, have become an increasing trend. This article is based on a descriptive analytical method and by using an open interview method, it seeks to find the reason for the occurrence of such crimes and violations from the perspective of criminal sociology. This article is based on the hypothesis that although the economic factor plays a prominent role in the occurrence of crimes in the engineering world, it is not the most fundamental cause. Rather, factors such as the incorrect process of engineers' training, belief in the correctness and rationality of some criminal behavior and especially sticking to the goals and trying to survive the engineering group by any cost are the most important crime-causing factors in this industry. Considering the theories of criminal sociology, this article deals with economic-oriented penal calculation, differential association, pressure and neutralization technique theories. Finally, it was concluded that among the theories of criminal sociology, the neutralization techniques and differential association are the most suitable theories for finding the cause of the criminal behavior of the engineers.
_||_