رابطه میان قدرت و جرم انگاری بر پایه رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف (مطالعه موردی جرم سب النبی)
محورهای موضوعی : تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری
رحمان صبوحی
1
(دانشجوی دکتری حقوق حقوق جزا و جرم شناسی، گروه حقوق حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران. saboohi.rahman@yahoo.com)
جلال الدین قیاسی
2
(دانشیار حقوق حقوق جزا و جرم‌شناسی، گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران. (نویسنده مسئول): jalalghiasi2001@yahoo.com)
کلید واژه: قدرت, سب النبی, فرکلاف, اصل قانونی بودن جرم و مجازات, سلطه,
چکیده مقاله :
هدف از این پژوهش بررسی نقش قدرت و سلطه در شکل‌گیری گفتمان جرم سب النبی در فقه اسلامی است. به عقیده تحلیلگران گفتمان انتقادی همچون نورمن فرکلاف گفتمان رایج در جامعه محصول حفظ قدرت و سلطه طبقه حاکم است. به تعبیر دیگر فرکلاف معتقد است طبقه حاکم می‌کوشد تا با طبیعی سازی ایدئولوژی مطلوب خود متن و گفتارِ (گفتمان) مورد نظر خود را به عنوان گفتمان مطلوب در جامعه مسلط کند. پرسش این پژوهش نیز آن است که آیا می‌توان جرم انگاری سب النبی و به تعبیر کلان‌تر شکل‌گیری گفتمان این جرم را بر پایه دیدگاه فرکلاف قرار داد؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان دو نظر را مطرح نمود؛ یک دیدگاه مبتنی بر دلایلی همچون قطعیت و شدت مجازات‌ها، وجود نظریه استیلا و امام قائم به سیف، سرکوبگرانه و عدول از اصل قضایی شدن مجازات‌ها در جرم سب النبی معتقد است که شکل‌گیری گفتمان جرم سب النبی بر مبنای همان دیدگاه فرکلاف در خصوص طبیعی‌سازی گفتمان مطلوب حاکمیت است و دیدگاه مقابل می‌توان با استناد به دلایلی همچون اهداف اصلاحی و تربیتی در مجازات سب‌النبی از طریق پذیرش توبه، اصل قانونی بودن جرم و مجازات در سب النبی و ... بیان کرد که شکل‌گیری گفتمان سب النبی در اسلام مبتنی بر حفظ قدرت شارع نبوده است.