قطعی یا قابل اعتراض بودن آراء هیات داوری بازار اوراق بهادار؛ مطالعه تحلیلی-انتقادی در رویه قضایی و دکترین حقوقی
محورهای موضوعی : تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری
آزاد فلاحی
1
*
,
سعید شجاعی ارانی
2
,
فرزاد فلاحی
3
1 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی کردستان (سقز)
2 - استادیار گروه حقوق اقتصادی، دانشکده حقوق ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
3 - گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سقز، سقز، کردستان، ایران.
کلید واژه: بازار بورس, هیات داوری, قابل اعتراض بودن, قطعیت, مرجع اختصاصی, مرجع شبه قضایی, ,
چکیده مقاله :
بازار بورس به عنوان نماد بازار سرمایه در نظام حقوقی ایران و بسیاری از کشورهای دیگر شناخته میشود. از یک سو، با گسترش روز افزون این بازار، طبیعی است که ایجاد اختلاف میان فعالین آن بیش از پیش شود. از سوی دیگر، موضوعات و نحوه فعالیتهای این بازار به دلیل تخصصی بودن و اهمیت عنصر زمان، عاملی است که غالبا مراجع خاص و حرفهای برای رسیدگی به اختلافات را پدید می آورد. در برخی کشورها امکان مراجعه به داوری سازمانی وجود دارد و در برخی دیگر-مانند ایران- هیات داوری در همان بازار با صلاحیت لازم برای رسیدگی به اختلافها پیشبینی شده است.
«قطعیت یا قابل اعتراض بودن» آراء این هیات یکی از موضوعات مهم و اختلافی در گستره آییندادرسی و نحوه رسیدگی به اختلافات بازار سرمایه است؛ زیرا هم در محاکم آراء مخالف و متفاوتی نسبت به آن صادر شده و هم دکترین حقوقی و اندیشههای قضایی دیدگاههای ناهمسویی در این باره داده است. نظریات ارایه شده را می توان در دو دسته کلی قرار داد: نخست) غیرقابل اعتراض بودن؛ دوم) قابل اعتراض بودن؛ نظر دوم خود به چند دسته تقسیم می شود: عده ای دیوان عدالت و برخی محاکم عمومی دادگستری را صالح به رسیدگی و اعتراض میدانند. بررسی و واکاوی موضوع، به شیوه تحلیلی، نشان میدهد که، براساس قوانین موجود و رویه عملی، و با وجود برخی کاستیها نظر گروه نخست قابل دفاع و مستندتر می باشد.
The stock market is known as the symbol of the capital market in the legal system of Iran and many other countries. On the one hand, with the increasing expansion of this market, it is natural to create differences among its activists. On the other hand, the topics and activities of this market, due to its specialization and the importance of the time element, is a factor that often creates special and professional authorities to deal with disputes. In some countries, it is possible to refer to organizational arbitration, and in others, such as Iran, an arbitration board is provided in the same market with the necessary authority to deal with disputes.
The "definiteness or objectionableness" of the opinions of this board is one of the important and controversial issues in the scope of the procedure and the way of dealing with capital market disputes, because there have been different opinions issued in the courts and the legal doctrine and ideas of Judiciary has given divergent opinions about this. The ideas presented can be placed in two general categories: first) being unobjectionable; Second) being objectionable; The second opinion itself is divided into several categories: some consider the Court of Justice and some general courts of justice to be competent to hear and protest. Analytical analysis of the issue shows that, based on existing laws and practical procedures, and despite some shortcomings, the opinion of the first group is defensible and more documented.
فهرست منابع
الف) کتب
1) امیر معزی، احمد، داوری بین المللی در دعاوی بازرگانی، چاپ سوم، نشر دادگستر، 1390.
2) خدابخشی، عبدالله، حقوق داوری و دعاوی مربوط به آن در رویه قضایی، چاپ دوم، نشر شرکت سهامی انتشار، 1392.
3) رامین، محمد علی، حل و فصل اختلافات در بازار سرمایه، انتشارات بورس، 1392.
4) سلطانی، محمد، حقوق بازار سرمایه، چاپ دوم، نشر سمت و دانشگاه شهید بهشتی، 1396.
5) شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، جلد نخست، چاپ سی و هشتم، انتشارات دراک، 1394.
6) شیروی، عبدالحسین، داوری تجاری بین المللی، چاپ ششم، نشر سمت، 1396.
7) میرزائی منفرد، غلامعلی، سازوکارهای حل و فصل اختلافات در بازار سرمایه ایران با مطالعه تطبیقی، چاپ دوم، انتشارات بورس، 1391.
ب) مقالات
1) اسکینی، ربیعا، «تعارض قوانین در داوری تجاری بین المللی»، مجله حقوقی، شماره یازدهم، 1368.
2) جنیدی، لعیا؛ نسرتن غیاثوند قزوینی، «داوری پذیری در نظام حقوقی ایران با تاکید بر رویه قضایی»، مجله حقوق تطبیقی، دوره 5، پاییز و زمستان 1396، شماره 108.
3) سلطانی، محمد، «صلاحیت هیات داوری موضوع قانون بازار اوراق بهادار»، نشریه تحقیقات حقوقی، پاییز 1392، شماره 63.
4) شکری، محمد و همکاران، «امکان سجی اعتراض به آرای هیات داوری بورس؛ دیوان عدالت اداری یا محاکم دادگستری»، فصلنامه حقوق اداری، سال هفتم، 1398، شماره 20.
5) شمس الهی، محسن، «ماهیت حقوقی و حدود صلاحیت هیات داوری بورس»، نشریه بررسی های بازارگانی، بهمن و اسفند 1399، شماره 105.
6) شهنیایی، احمد، «نقد رویه دادگاه ها مبنی بر عدم قابلیت اعتراض به آراء هیات داوری بازار اوراق بهادار»، فصلنامه رای، تابستان 1394، شماره 11.
7) عبدی پور فرد، ابراهیم و همکاران، «ماهیت حقوقی و صلاحیت های هیات داوری بازار اوراق بهادار»، نشریه پژوهش های حقوقی، بهارو تابستان 1389، شماره 17.
8) مبین، حجت، «هیات داوری بورس اوراق بهادار»، فصلنامه گواه، 1386، شماره 8و9.
9) مهدی پور، حمید، نشست قضایی قضات استان تهران، مجله قضاوت، اسفند 1385، شماره چهل و سوم.
10) مهدی پور، حمید، نشست قضایی قضات استان تهران، مجله قضاوت، خرداد و تیر 1385، شماره سی و هشتم.
ج) آراء قضایی
1) دادنامه شماره 9409970226300618، مورخ 04/09/1394، شعبه سوم دادگاه عمومی حقوقی تهران.
2) دادنامه شماره 9709970228100348 مورخ 30/03/1397، شعبه بیستم و یکم دادگاه عمومی حقوقی تهران.
3) دادنامه شماره 1346، مورخ 17/12/1395، هیئت عمومی دیوان عدالت اداری.
4) دادنامه شماره 9609970904002590، مورخ 01/09/1396، شعبه دوم دیوان عدالت اداری.
5) دادنامه شماره 9709970221800889، مورخ 04/07/1397، شعبه هجدهم دادگاه تجدیدنظر استان تهران.
6) دادنامه شماره 91099700221500646، مورخ 23/05/1391، شعبه 15 دادگاه تجدیدنظر استان تهران.