جایگاه و نقش قبض در عقد هبه

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری

مهدی بیکی شورکی ^{1 *} , عبدالله صدیقیان ² , جعفر هاشمی ³

1 - دکترای حقوق خصوصی، مدرس دانشگاه واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران.
2 - استادیار گروه حقوق، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران
3 - استادیار گروه حقوق، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران

تاریخ دریافت : 1402/12/05 تاریخ پذیرش : 1403/02/29 تاریخ انتشار : 1403/03/31

کلید واژه: قبض, هبه, مال موهوب, واهب, متهب.,

چکیده مقاله :

یکی از موضوعات مهم در عقد هبه قبض مال موهوب است. با عنایت به عدم تصریح قانونگذار در برخی مسائل آن و وجود اختلاف نظر در فقه و حقوق ازجمله در مورد نقش قبض در تعیین موضوع هبه، قبض اعتباری و قبض مال مشاع، بررسی آن ضروری است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع معتبر فقهی، حقوقی و آرای قضایی، با هدف بررسی موضوعات مهم و اختلافی جایگاه و نقش قبض در هبه، انجام شده است. در این زمینه جایگاه قبض، شرط صحت و شرایط صحت قبض نیز اذن واهب، رضای متهب، حیات طرفین و اهلیت واهب در زمان قبض می‏باشد. علاوه بر قبض صریح و ضمنی به اعتبار اراده‏ی متهب؛ این نتیجه حاصل شد که مستدل به قبض عرفی، سلطه‏ی معنوی متهب و مطابق با اصل حاکمیت اراده، می‏توان به اعتبار نحوه‏ی قبض مال موهوب نیز، قبض را به قبض فیزیکی و اعتباری تقسیم‏بندی نمود. همچنین اثر قبض، تحقق مالکیت و اثر قبض عوض در هبه‏ی معوض، غیرقابل رجوع شدن هبه است. با توجه به نقش قبض، تملیک مجانی منفعت و حق، هبه نیست ولی مستند به اصل آزادی قراردادها، قراردادی صحیح است. ععلاوه براین رجوع از اذن به قبض، قبل از قبض، معتبر و پس از آن فاقد اعتبار است. موضوع مهم اینکه در قبض مال مشاع در فرض امتناع شریک مشاعی، می توان با قبض اعتباری، مالکیت متهب را محقق دانست و حداقل، قبض دادن توسط حاکم مطلوب است