الگوی ساختاری تفسیری بازاریابی الکترونیکی در ورزش ایران

محورهای موضوعی : نوآوری در مدیریت ورزشی

نگین روفه گری نژاد ^{1 *} , ابوالفضل فراهانی ² , علی اصغر درودیان ³

1 - دانشجوی دکتری گروه مدیریت ورزشی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه مدیریت ورزشی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3 - استادیار گروه مدیریت ورزشی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/11/20 تاریخ پذیرش : 1403/03/07 تاریخ انتشار : 1403/10/18

کلید واژه: الگوی توسعه, بازاریابی, بازاریابی الکترونیک, ورزش.,

چکیده مقاله :

هدف: توسعه پرشتاب و سریع فناوری که از سال‌ها پیش آغاز شده و همچنان ادامه دارد، منجر به گسترش وسیع آن در ابعاد گوناگون جامعه و رونق بیشتر در صنعت ورزش شده است. این تحقیق باهدف تدوین الگوی ساختاری تفسیری بازاریابی الکترونیکی در ورزش ایران انجام شد.

روش شناسی: روش تحقیق توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه مدیران، اساتید و کارشناسان آشنا با تجارت الکترونیک و بازاریابی ورزشی با شرط حداقل 3 سال سابقه تجربی یا مطالعاتی بود. 384 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی نسبی به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. از پرسشنامه محقق ساخته بعد از تائید روایی صوری، روایی محتوا، روایی سازه و پایایی برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شد. پس از جمع‌آوری داده‌ها، از طریق نرم‌افزارهای Spss نسخه 26 و Micmac اقدام به تجزیه‌وتحلیل داده‌ها شد.

یافته­ها: بر اساس نتایج عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، فنی، مدیریتی و سازمانی و حقوقی عوامل موثر بر توسعه بازاریابی الکترونیکی در ورزش ایران می‌باشند و بر اساس مدل ساختاری تفسیری به دست آمده در 3 سطح می‌توانند منجر به توسعه بازاریابی الکترونیکی در ورزش ایران بشوند.

نتیجه­گیری: به نظر می‌رسد که نادیده گرفتن این عوامل به خصوص عامل فرهنگی و اجتماعی باعث عدم توسعه بازاریابی الکترونیکی در ورزش ایران شده است.

چکیده انگلیسی:

Objective: The rapid development of technology, which began many years ago and continues today, has led to its widespread expansion in various dimensions of society and further prosperity in the sports industry. This study was conducted to develop an interpretive structural model of e-marketing in Iranian sports.

Methodology: The research method is descriptive-survey. The statistical population of the study included all managers, professors and experts familiar with e-commerce and sports marketing with at least 3 years of experimental or study experience. 384 people were selected as a sample by relative random sampling. A researcher-made questionnaire was used to collect information after confirming face validity, content validity, construct validity and reliability. After collecting the data, the data were analyzed using Spss software version 26 and Micmac.

Results: Based on the results of political, economic, social, cultural, technical, managerial and organizational and legal factors are the factors affecting the development of e-marketing in Iranian sports and based on the interpretive structural model obtained at 3 levels can lead to the development of e-marketing in Iranian sports. To be.

Conclusion: It seems that ignoring these factors, especially the cultural and social factor, has led to the lack of development of e-marketing in Iranian sports.

منابع و مأخذ:

الله کرمی، آزاد، امیری، ججت و طوفانی نژاد، احسان. (1396). چندرسانه ای تعاملی، سـواد قــرآنـی و انگیزش تحصیلی. فناوری آموزش و یادگیری، 3(12)، 27-46. doi: 10.22054/jti.2020.1024.1029
فریدفتحی، اکبر (1400). موانع توسعه بازاریابی الکترونیک در باشگاه پرسپولیس، دومین همایش بین‌المللی انجمن علمی مدیریت ورزشی ایران. تهران.
Alikhanzadeh, A. (2011). “Electronic Marketing". Computer Sciences publications. First Edition, 28, 29, 39. (Persian)
Babalola, O. O., & Babalola, G. O. (2015). E. Marketing Tools and Small & Medium Enterprises in Nigeria. International Journal of Banking, Finance, Management & Development Studies, 2(23), 386-406.
Baena, V. (2016). “Online and mobile marketing strategies as drivers of brand love in sports teams: Findings from Real Madrid”. International Journal of Sports Marketing and Sponsorship, 17(3), pp: 202-218.
Deden Novan Setiawan Nugraha, Rama Sundawa Putra, Muhamad Akbar, Hajar El Ouardi (2021). Digital Marketing Communication in the Covid-19 Outbreak
Farooq, F., & Jan, Z. (2012). The impact of social networking to influence marketing through product reviews. International Journal of Information, 2(8), 627-637.
Gerrikagoitia, J. K., Castander, I., Rebón, F., & Alzua-Sorzabal, A. (2015). New trends of Intelligent E-Marketing based on Web Mining for e-shops. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 175, 75-83.
Mwaura, P., Jepkepkeny, R. G., & Ragama, P(2018). Effect Of Electronic Marketing Practices On Sales Performance Of Youth Led Enterprises In Nakuru County, Kenya. INTERNATIONAL JOURNAL OF BUSINESS AND PROCESSES, 4(2), 20-20.
Qashou, A., & Saleh, Y. (2018). E-marketing implementation in small and medium-sized restaurants in Palestine. Arab Economic and Business Journal, 13(2), 93-110.
Radikonyana, P. S., Heath, E. T., Fairer-Wessels, F. A., Prinsloo, J. J., & Pelser, T. G. (2015). A strategic E-marketing framework for sport mega-events.
Roşca, V. (2014). “Web interfaces for e‐CRM in sports: Evidence from Romanian football”. Management & Marketing Challenges for the Knowledge Society, 9(1), pp: 27‐46.
Smith, P. R., Zook, Z. (2011). “Marketing communications: integrating offline and online with social media”. Kogan Page Ltd., London, pp: 412-416.
Yannopoulos, P. (2011). Impact of the Internet on marketing strategy formulation. International Journal of Business and Social Science, 2(18)
Yau, H. K., & Tang, H. Y. H(2018). Analyzing ecology of Internet marketing in small-and medium-sized enterprises (SMEs) with unsupervised-learning algorithm. Journal of Marketing Analytics, 6(2), 53-61.
Zhou, C. (2015). Impact of Electronic Commerce on the Sporting Goods Market. Open Cybernetics & Systemics Journal, 9, 2135-2140.
Zhou, C. (2015). “Impact of electronic commerce on the sporting goods market”. The Open Cybernetics & Systemic.

متن کامل:



Journal of Innovation in Sports Management Volume 4, Issue 1, Spring 2025 https://jism.srbiau.ac.ir

 

 

Interpretive structural model of e-marketing in Iranian sports

 

 

Negin Roufegarinejad	PhD student, Department of Sports Management, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
Abolfazl Farahani 1	Professor, Department of Sports Management, Payam Noor University, Tehran, Iran
Ali Asghar Doroudian	Assistant Professor of Sports Management, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

 

 

 

Abstract

Objective: The rapid development of technology, which began many years ago and continues today, has led to its widespread expansion in various dimensions of society and further prosperity in the sports industry. This study was conducted to develop an interpretive structural model of e-marketing in Iranian sports.

Methodology: The research method is descriptive-survey. The statistical population of the study included all managers, professors and experts familiar with e-commerce and sports marketing with at least 3 years of experimental or study experience. 384 people were selected as a sample by relative random sampling. A researcher-made questionnaire was used to collect information after confirming face validity, content validity, construct validity and reliability. After collecting the data, the data were analyzed using Spss software version 26 and Micmac.

Results: Based on the results of political, economic, social, cultural, technical, managerial and organizational and legal factors are the factors affecting the development of e-marketing in Iranian sports and based on the interpretive structural model obtained at 3 levels can lead to the development of e-marketing in Iranian sports. To be. 

Conclusion: It seems that ignoring these factors, especially the cultural and social factor, has led to the lack of development of e-marketing in Iranian sports.

 

Key words: Development pattern, marketing, e-marketing, sports.

 

---

[1] * Corresponding Author: E-mail: [e-mail]

How to Cite: Roufegari N, Farahani A, Doroudian A. A. Interpretive structural model of e-marketing in Iranian sports, Journal of Innovation in Sports Management, 2025; 4(1):149-159

 

الگوی ساختاری تفسیری بازاریابی الکترونیکی در ورزش ایران 

 

 

نگین روفه‏گری نژاد	دانشجوی دکتری گروه مدیریت ورزشی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
ابوالفضل فراهانی1	استاد گروه مدیریت ورزشی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
علی اصغر درودیان	استادیار گروه مدیریت ورزشی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

 

 

 

چکیده

هدف: توسعه پرشتاب و سریع فناوری که از سال‌ها پیش آغاز شده و همچنان ادامه دارد، منجر به گسترش وسیع آن در ابعاد گوناگون جامعه و رونق بیشتر در صنعت ورزش شده است. این تحقیق باهدف تدوین الگوی ساختاری تفسیری بازاریابی الکترونیکی در ورزش ایران انجام شد.

روش شناسی: روش تحقیق توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه مدیران، اساتید و کارشناسان آشنا با تجارت الکترونیک و بازاریابی ورزشی با شرط حداقل 3 سال سابقه تجربی یا مطالعاتی بود. 384 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی نسبی به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. از پرسشنامه محقق ساخته بعد از تائید روایی صوری، روایی محتوا، روایی سازه و پایایی برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شد. پس از جمع‌آوری داده‌ها، از طریق نرم‌افزارهای Spss نسخه 26 و Micmac اقدام به تجزیه‌وتحلیل داده‌ها شد.

یافته­ها: بر اساس نتایج عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، فنی، مدیریتی و سازمانی و حقوقی عوامل موثر بر توسعه بازاریابی الکترونیکی در ورزش ایران می‌باشند و بر اساس مدل ساختاری تفسیری به دست آمده در 3 سطح می‌توانند منجر به توسعه بازاریابی الکترونیکی در ورزش ایران بشوند.

نتیجه­گیری: به نظر می‌رسد که نادیده گرفتن این عوامل به خصوص عامل فرهنگی و اجتماعی باعث عدم توسعه بازاریابی الکترونیکی در ورزش ایران شده است.

 

واژه‏های کلیدی: الگوی توسعه، بازاریابی، بازاریابی الکترونیک، ورزش.

 

---

[1] * نویسنده مسئول:E-mail: [e-mail] 

روفه‏گری نژاد نگین، فراهانی ابوالفضل، علی اصغر درودیان، الگوی ساختاری تفسیری بازاریابی الکترونیکی در ورزش ایران، فصلنامه نوآوری در مدیریت ورزشی، بهار 1403، 4(1): 149-159

مقدمه

در عصر حاضر که با ویژگیهایی چون تشدید رقابت، جهانی شدن بازار و مرزهای باز مشخص می‏شود، بازاریابی الکترونیکی برای بقا و رشد سازمان‏ها ضروری به نظر می‌رسد. سازمان‌های ورزشی نیز با توجه به تغییرات جهانی و رقبای بین‌المللی ناگزیر به حرکت در مرزهای فناوری و علم هستند. مفهوم بازاریابی الکترونیکی¹ عبارت است از فرایند ایجاد و حفظ روابط مفید متقابل با مشتریان از طریق ابزارهای نوین ارتباطی و به منظور افزایش سهولت تبادل محصولات و خدمات به نحوی که اهداف هر دو طرف را محقق سازد. بازاریابی الکترونیکی در حقیقت یک عملکرد و فرایند مدیریتی است که با استفاده از ابزارهای مختلف و به روز موجود، سعی در ارائه و فروش بیشتر محصولات و ارائه خدمات یک سازمان را دارد و ارتباط ایجاد شده بین مشتریان و بنگاه های اقتصادی را افزایش می دهد. بازاریابی الکترونیکی شامل روش هایی از قبیل بازاریابی از طریق پست الکترونیکی یا ایمیل، بازاریابی از طریق موتورهای جستجو، بازاریابی از طریق سایتهای مختلف، بازاریابی از طریق شبکه و رسانه های اجتماعی، بازاریابی از طریق پیام کوتاه و سایر محیطهای مجازی می باشد (علیخانزاده²، 2011).

بازاریابی الکترونیک در ورزش اصطلاحی است که عموماً بدین معنی است: دستیابی به اهداف یک سازمان ورزشی از طریق برآوردن و فراتر رفتن از نیازهای مشتریان به نحوی بهتر از رقبا با استفاده از فناوری‌های دیجیتالی اینترنت. در حقیقت بازاریابی اینترنتی عبارتست از فرایند ایجاد و حفظ روابط مفید متقابل با مشتریان از طریق فعالیت‌های اینترنتی به منظور تسهیل تبادل ایده‌ها کالاها و خدمات به نحوی که اهداف هر دو طرف را محقق سازد. این تعریف شامل بخش‌های زیر است: فرایند، ایجاد و حفظ روابط مفید متقابل با مشتریان، استفاده از اینترنت در انجام فعالیت‌های بازاریابی، مبادله، تحقق اهداف طرفین (فریدفتحی، 1400). 

همچنین بازاریابی آنلاین به شرکت‌های عضو شبکه‌های لجستیک بازاریابی که حاوی جریانی از اطلاعات کالاها خدمات، تجارب و پرداخت‌ها و اعتبارات می‌باشند اشاره دارد. علاوه بر این ابزارهای مدرن و متنوع ارتباطات ناشی از اتخاذ بازاریابی الکترنکی مشتریان را قادر می سازد که به سرعت و بدون اتلاف زمان به خدمات و محصولات مورد نیاز دسترسی یابند (کاشو و صالح³، 2018). مزایای قابل ملاحظه ای که از طریق بازاریابی الکترونیکی حاصل میگردد بسیار زیاد است. رشد فروش و کاهش هزینه­ها مهمترین فرصت­های ارائه شده توسط اینترنت است که تبدیل به ابزار گسترده­ای در میان موسسات شده است (یانوپولوس⁴، 2011). مزایای دیگر بازاریابی الکترونیکی شامل دستیابی به بازارهای بیشتر با هزینه کمتر، استفاده از ایمیل برای محصولات بازار و  ارائه اطلاعات به مشتریان با هزینه کمتر می باشد. علاوه بر این استفاده از وب سایت‏ها موثر به سازمان ها کمک می کند تا به مشتریان با زبان های مختلف واکنش داده و به سوالات آنها در مورد محصولات و خدمات پاسخ مناسب دهند. گسترش کانال‏های توزیع، محصولات ارزشمندتر، نزدیک شدن به مشتریان وگوش دادن به خواسته های آن‏ها، افزایش فروش مزایای دیگری است که بازاریابی الکترونیکی می تواند داشته باشد ( بابالولا و بابالولا⁵، 2015). بازاریابی الکترونیکی تمرکز تلاش­های در راستای سازگاری و توسعه استراتژی های بازاریابی در محیط وب است. بازاریابی الکترونیکی شامل همه مراحل مرتبط با اقدامات یک وب سایت است و باعث استفاده از  اینترنت برای بدست آوردن دانش در مورد ترجیحات مشتری از طریق وب سایت تعاملی می‏گردد (گریکاگویتیا و همکاران⁶، 2015). 

استقبال از شبکه های اینترنتی از آن روست که کاربران اینترنتی که از جمله آنها شرکت ها می باشند، می توانند برای اغلب نیازهای آنلاین خود در این وب سایت ها پاسخ مناسب بیابند. با ورود فراگیر شبکه­های اجتماعی در جهان و همچنین به کاربری آنها توسط طیف های مختلف سنی، قومی، نژادی و فرهنگی و همچنین قدرت نفوذ این رسانه ها در فضای کسب و کار، دیگر شاید لازم باشد از این شبکه های ارتباط جمعی به عنوان یکی از ارکان اصلی کسب و کار در عصر جدید نام برد. اینترنت و به ویژه محیط ارتباطات شبکه ای گسترده با بی نهایت های نامشخص، اکوسیستم جدیدی برای تحقیقات بازاریابی و کسب و کارهای امروز آفریده و به شاهراهی اصلی در دنیای کسب و کار امروز تبدیل شده است (سلطانی فر، 1393). در واقع شبکه‏های اجتماعی، محل تجمع آنلاین افرادی است که علائق و فعالیت های مشترک خود را به اشتراک می گذارند. تبلیغات از شبکه های اجتماعی، بستر مناسبی را برای جلب توجه بیشتر مشتریان برای شرکت فرآهم می‏آورد. شبکه‏های اجتماعی به دلیل گسترش روزافزون، داشتن مخاطبین بسیار و مورد پسند بودن در حال تبدیل شدن به یک بستر موثر تبلیغاتی برای بسیاری از شرکت ها است. این شبکه‏ها تغییرات زیادی را در زندگی شخصی افراد ایجاد کرده اند و همچنین تاثیر به سزایی در شیوه ارتباط، به اشتراک گذاری داده ها و پیوندها با دستان داشته اند (فروک و جان⁷، 2012). در شبکه های مبتنی بر فن آوری امروز، شبکه های آنلاین روش هایی هستند که کارآفرینان می توانند کمپین های بازاریابی خود را به طیف وسیعی از مصرف کنندگان گسترش دهند. بازاریابی الکترونیکی یکی از ابزارهای بازاریابی کارآمد است که سازمان های می توانند برای برقراری ارتباط با مشتریان خود از آن استفاده کنند. بازاریابی الکترونیکی به طور بالقوه در مقایسه با گزینه‏های ارتباطی دیگر شخصی تر و جذاب تر است. در حالی که بازاریابی به طور کلی پیام های مربوط به یک محصول یا خدمت را منتشر می کند، بازاریابی الکترونیکی فرصتی را برای مکالمه دو طرفه فراهم می کند( موارا و همکاران⁸، 2018). 

در این زمینه محققان پژوهش‌های مختلفی انجام داده اند. الهی و حسن‏زاده⁹ (2017) در تحقیقی با عنوان «چهارچوبی برای ارزیابی پذیرش بازاریابی الکترونیکی در شرکت‏های ورزشی ایرانی» براساس تحقیقات علمی و مطالعات گذشته، سه عامل تکنولوژیکی، سازمانی و بین سازمانی را به‌عنوان عوامل ارزیابی پذیرش تجارت الکترونیکی در شرکت‏ها شناسایی کردند. براساس شاخص‏ها و معیارهای تعریف شده، چارچوبی را برای ارزیابی پذیرش تجارت الکترونیک در شرکت های ورزش ایرانی توسعه داده و چهارچوب مورد نظر را در 27 شرکت مورد آزمون قرار دادند . نتایج نشان دادند در بعد سازمانی، عوامل مدیریت و رهبری، ساختار مالی، فرهنگ سازمانی، منابع انسانی و سمت سازمان، در بعد بین سازمانی عوامل مرتبط به مشتریان، شرکت ها و تامین کنندگان و در بعد تکنولوژیکی، عوامل سازگاری، وجود امنیت در اینترنت، سخت افزار کافی، سرعت شبکه اینترنت، سرویس‏های دسترسی از راه دور و توانایی برقراری رابطه با دیگر شرکت‏ها، معیارهای مناسبی برای ارزیابی پذیرش تجارت الکترونیک در شرکت ها هستند. رحیمی زاده و همکاران، (1397) معتقدند یک باشگاه ممکن است هوادارنی در يك منطقة دور حتي گاهي در قاره‏ها و مليت هاي ديگر داشته باشد.  اين هواداران تنها شانسي كه براي دنبال كردن ورزش دارند، اين است كه ورزش ها را در تلويزيون تماشا كنند يا در روزنامه­هاي ورزشي بخوانند. براي چنين جمعيتي كه در محيط ورزش حاضر نمي شوند و به علت جا و مكان دسترسي به خريد و فروش ندارند، اينترنت پتانسيل رسانه اي براي دسترسي آنها فراهم می­کند. اسميت¹⁰ (2011) بیان کرد که که  در محیط کسب و کار امروز بازاریابی الکترونیکی به طور فزاینده به‌عنوان بخش مهمی از فعالیت های بازاریابی در اکثر بخش های مختلف از جمله رویدادهای بزرگ ورزشی در نظر گرفته شده است. رادی کنیانا وهمکاران¹¹ (2015) بيان مي‌كنند كه دسترسي سازمان‏هاي ورزشي به بازارهاي هدف از طريق اينترنت بسيار مطلوبتر خواهد بود و همين امر، حركت سازمانها به سوي حضور آنلاين در بازارها را توجيه ميكند. به ويژه اينكه خصوصيات جمعيت شناختي كاربران اينترنت مشابه هواداران ورزشي است.براي مثال برخي از خصوصيات جمعيت شناختي كاربران اينترنت در آمريكاي شمالي از جمله تحصيلات بالا، وابستگي به قشر بالاي اجتماعي و اقتصادي و همچنين جنسيت مرد و ميانگين سن 18 تا 34 سال، دقيقاً مشابه خصوصيات جمعيت شناختي، هواداران لیگ ملی فوتبال¹²، انجمن ملی بستکبال¹³، لیگ ملی هاکی¹⁴ و لیگ برتر بیسبال آمریکا¹⁵ است.. یائو و تانگ¹⁶ (2018) افزایش استفاده از اینترنت از جمله وب سایت‏های سنتی، وب و رسانه­های اجتماعی تهدیدات و فرصت‏های جدیدی را برای فدراسیون های ورزشی از نظر تغییر رفتار مصرف‏کننده، شبکه‏های اجتماعی طرفداران، تازه واردان در قالب فن آوری و الگوهای جدید رفتار استراتژیک توسط شرکت­های رسانه­ای ایجاد می‌داند. همچنین دیدن نوان و همکاران¹⁷ (2021) ارتباطات بازاریابی دیجیتال در شیوع کووید 19را بررسی کرده و بیان کردند که توسعه فناوری اطلاعات برای حمایت از انواع فعالیتهای تجاری کوچک و بزرگ ضروری است. یکی از آن‌ها استفاده از بازاریابی دیجیتال در سیستم بازاریابی یک واحد تجاری برای افزایش حجم فروش و تعداد مشتریانی است که بر رقابت در شیوع کووید 19تأثیر می گذارند. روسکا¹⁸ (2014) پژوهشي با عنوان «ارتباط وب با تجارت الكترونيك در ورزش (مطالعة موردي باشگاه‏هاي رومانيايي)» به اين نتيجه رسيد كه باشگاه‏ها از وبسايت خود به‌عنوان سيستم اطلاعاتي و همچنين پيوند بين باشگاه و هواداران استفاده مي‏كنند. زمينه هاي ارتباطي وبسايت‌ها بايد ارتقا يابد. همچنين نتايج نشان داد كه باشگاههاي رومانيايي در پياده سازي راه حل كسب وكار براي كمك به فروش آنلاين محصولات و كسب درآمد شكست خورده‏اند. ژو¹⁹ (2015) در پژوهشي با عنوان «تأثير تجارت الكترونيك بر فروشگاه‏هاي محصولات ورزشي» به اين نتيجه رسيد كه ترويج برنامه‏هاي تجارت الكترونيك در فروش محصولات ورزشي داخلي مؤثر است و سبب فروش بيشتر ميشود. همچنين تجارت الكترونيك موجب بهبود عملكرد كلي و افزايش رقابت به طور كلي ميشود. بائنا ²⁰(2016) در پژوهش خود تحت عنوان استراتژی‏های بازاریابی آنلاین و تلفن همراه به‌عنوان عامل پیش برنده برند محبوب در تیم‌های ورزشی در تیم رئال مادرید انجام دادند. نتایج این پژوهش نشان داد که مدیران ورزشی نیاز به استفاده از رسانه­های بازاریابی تعاملی برای برقراری ارتباط با مشتریان در زمان کنونی دارند. علاوه براين، با يكپارچه سازي عناصر مختلف رسانه هاي اجتماعي مانند وبلاگ ها، يوتيوب، فيسبوك و توييتر، تيم­هاي حرفه­اي بالا حضور خود را در جوامع ارتقا مي دهند و انجمن هاي مجازي ايجاد مي‌كنند، كه در انتخاب برند و درگيركردن هواداران و تعامل با آنها مؤثرند.

 

روش شناسی تحقیق

روش تحقيق توصيفي - پيمايشي است. همچنین این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی می‌باشد که به صورت میدانی انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه مدیران، اساتید و کارشناسان آشنا با تجارت الکترونیک و بازاریابی ورزشی با شرط حداقل 3 سال سابقه تجربی یا مطالعاتی و کلیه کارکنان شرکت و نگهداری اماکن ورزشی، و مشتریان مجموعه‌های ورزشی شرکت و نگهداری اماکن ورزشی در شهر تهران که شامل مجموعه‌های ورزشی آزادی، انقلاب، شیرودی و کشوری می‌شد، بود. حجم جامعه بیش از 10000 نفر تخمین زده شد و بنابراین حجم نمونه بر اساس جدول مورگان حداقل 384 نفر به دست آمد. با توجه به اینکه نیاز بود از همه حوزه‌ها و حیطه‌ها نمونه‌گیری انجام گیرد، روش نمونه‌گیری تصادفی نسبی و طبقه ای انتخاب شد. تعداد 450 پرسشنامه توزیع شده و 384 پرسشنامه جمع‌آوری گردید. در بخش تدوین الگوی ساختاری و تفسیری از 18 خبره بازاریابی الکترونیکی در ورزش استفاده شد. این افراد دارای مدرک حداقل کارشناسی ارشد و حداقل 5 سال تجربه در این حوزه بودند. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. برای شناسایی گویه‌های پرسشنامه از مصاحبه عمیق، مطالعه و پرسشنامه‌های استاندارد استفاده شد. روایی صوری و محتوای پرسشنامه به تائید 9 نفر از اساتید مدیریت ورزشی که متخصص در امر بازاریابی ورزشی بودند (با شرط داشتن حداقل 1 مقاله در حوزه بازاریابی ورزشی) رسید. برای تائید روایی سازه پرسشنامه از معادلات ساختاری استفاده شد. همچنین از آلفای کرونباخ بر روی یک نمونه اولیه‌ی 30 نفره برای تائید و بررسی پایایی استفاده شد. نتایج آزمون آلفای کرونباخ پایایی کل پرسشنامه را 84/0 محاسبه کرده و همچنین پایایی مولفه‌ها بالای 7/0 به دست آمده و تائید شد. مولفه‌‌های پرسشنامه نیز با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی به دست آمد (جدول 2). پس از جمع‌آوری داده‌ها، از طریق نرم‌افزارهای آماری SPSS, Micmac اقدام به تجزیه‌وتحلیل داده‌ها شد.

 

یافته‏ها 

جدول 1 توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه‌های تحقیق 

را بر اساس ویژگی‌های جمعیت‌شناختی نشان می‌دهد. با توجه به جدول 1، 6/71 درصد از نمونه مرد و 3/26 درصد مرد بودند، همچنین بر اساس تخص بیشترین تعداد نمونه را افراد 30 تا 35 سال با درصد فراوانی 5/49 درصد تشکیل می‌دادند. 6/34 درصد از نمونه‌ها دارای مدرک تحصیلی لیسانس بودند. بر اساس سابقه شغلی نیز بیشترین فراوانی مربوط به سابقه شغلی 11 تا 15 سال با درصد فراوانی 31/45 بود. 

 

---

[1]  Electronic Commerce Electronic Marketing

[2]  Alikhanzadeh

[3]  Qashou & Saleh

[4]  Yannopoulos

[5]  Babaloa & Babaloa

[6]  Gerrikagoitia et all

[7]  Farooq & Jan

[8]  Mwaura et all

[9]  Elahi & Hassan zadeh

[10]  Smith

[11]  Radikonyana et all

[12]  National Football League (NFL)

[13]  National Basketball Association (NBA)

[14]  National Hockey League (NHL)

[15]  Major League Baseball (MLB)

[16]  Yau & Tang

[17]  Deden Novan et al.

[18]  Roska

[19]  Zho

[20]  Baena

جدول 1. توزیع فراوانی و درصد فراوانی ویژگی‌های دموگرافیک

شاخص آماری		فراوانی	درصد فراوانی
جنسیت	مرد	275	6/71
	زن	101	3/26
	بدون پاسخ	8	1/2
تحصیلات	زیر دیپلم	63	16.4
	دیپلم	82	21.4
	کاردانی	42	10.9
	کارشناسی	133	34.6
	کارشناسی ارشد و بالاتر	60	15.6
	بدون پاسخ	4	1
سن	کمتراز30 سال	134	34.9
	بین 30 تا35 سال	190	49.5
	بین 36 تا 40سال	39	10.2
	40 سال و بالاتر	16	4.2
	بدون پاسخ	5	1.2
سابقه شغلی	زیر 5 سال	38	89/9
	5 تا 10 سال	74	27/19
	11 تا 15 سال	174	31/45
	16 تا 20 سال	58	10/15
	بالای 20 سال	40	43/10

 

 

براي بررسي نرمال بودن داده‌ها از آزمون K-S استفاده شد. با توجه به جدول 2 در تمامي مؤلفه ها sig بالاي 05/0 است، از اين‌رو داده‌ها نرمال هستند.

به منظور شناسایی مولفه‌های الگوی بازاریابی از طریق اینترنت در ورزش از تحلیل عاملی اکتشافی و روش تحلیل مؤلفه­های اصلی با چرخش واریماکس ¹ استفاده شد. به همین دلیل پیش از انجام تحلیل عاملی، به منظور اطمینان از کافی بودن تعداد نمونه از معیار کایرز- مِی­یِر- اولکین² (KMO) و برای تعیین همبستگی بین متغیرها (گویه‌ها) از آزمون بارتلت³ استفاده شد. همچنین از آزمون کرویت بارتلت بدین منظور که آیا ماتریس همبستگی داده‏ها، یک ماتریس واحد و همانی است یا خیر، استفاده شد. 

جدول 2. نتایج آزمون بارتلت و KMO

مقدار کی ام او و بارلت		0.932
Bartlett's Test of Sphericity	مقدار کای اسکوار	12713.82
	درجه آزادی	2180
	خطای اندازه گیری	0.001

 

با توجه به یافته‌های جدول 2 مقدار KMO به‌دست‌آمده 932/0 می‌باشد. این مقدار بیانگر این موضوع است تعداد نمونه‌های تحقیق به‌منظور تحلیل عاملی کفایت می‌کند و انجام تحلیل عاملی برای داده‌های موردنظر امکان‌پذیر بوده و می‌توان داده‌ها را به یک سری عامل‌های پنهان تقلیل داد. همچنین نتایج آزمون بارتلت (001/0=Sig، 82/12713=2χ) نشان می‌دهند بین گویه‌ها همبستگی بالایی وجود دارد. در ادامه بررسی تحلیل عاملی اکتشافی نتایج مربوط به جدول اشتراکات گزارش می­شود. با توجه به جدول اشتراکات در ستون اول برآورد اولیه⁴ میزان اشتراک هر متغیر نشان داده می­شود که مقادیر تمامی آنها برابر با یک است.  بنابراین با توجه به مقادیر واریانس عامل­های مشترک گزارش شده گویه‏های پرسشنامه بازاریابی از طریق اینترنت در ورزش در تمامی موارد بیشتر از 5/0 بوده است و تمامی گویه در تحلیل عاملی اکتشافی حفظ می‌شوند.

نتایج مقادیر ارزش ویژه، نشان داد که  42 گویه (عبارت) به دست آمده از بخش کیفی و کدگذاری باز و ارائه آن در قالب یک پرسشنامه با عنوان پرسشنامه بازاریابی از طریق اینترنت در ورزش در تحقیق حاضر به 7 عامل تقلیل یافته است. این بدان مفهوم است که 42 گویه را می‌توان با ترکیب گویه‌هایی که به یک موضوع اشاره دارند در 7 عامل (مؤلفه) نامگذاری کرد.

در ادامه برای دسته‌بندی گویه‌ها در بین عامل‌ها در تحلیل عاملی اکتشافی، بر اساس بارهای عاملی آنها باید از نتایج ماتریس عوامل چرخش یافته استفاده شود. 

بر اساس یافته‌های تمامی گویه از مقادیر بار عاملی بیشتر از 5/0 برخوردار بودند. در ادامه نتایج به دست آمده از تحلیل عاملی در ماتریس چرخش یافته به تفکیک با مقدار بارعاملی به دست آمده، ارزش ویژه، درصد واریانس، درصد واریانس تجمعی و آلفای کرونباخ برای هر عامل ارائه شده است. بر اساس تحلیل عاملی اکتشافی از ترکیب 42 گویه پرسشنامه مدل بازاریابی از طریق اینترنت در ورزش در تحقیق قابل تقلیل به 7 عامل بوده است؛ بنابراین می‌توان چنین گفت که 7 عامل را به‌عنوان عوامل موثر بر بازاریابی از طریق اینترنت در ورزش شناسایی شدند که بر مبنای گویه‌هایی که در هر عامل قرار گرفته‌اند و با در نظر گرفتن مفهوم مشترکی که از این گویه‌ها برداشت می‌شود عامل‌ها نامگذاری شده‌اند. همچنین در مقادير ويژه، واريانس عامل‌ها را نشان مي‌دهد. توان پيشگوئي اين عوامل بر اساس مجموع درصد واريانس تجمعی عامل‌ها برابر با 384/64 درصد است.

آزمون‌های پایایی آلفای کرون باخ، پایایی ترکیبی (دلوین گلداشتاین)، پایایی ضریب اسپیرمن و پایایی اشتراکی همان‌طور که در جدول 4 مشخص است در تمامی مؤلفه‌ها پایایی اسپیرمن برقرار است. همچنین مشاهده می‌شود که تمامی مؤلفه‌ها از CR بالای 7/0 برخوردارند و کلیه مؤلفه‌ها از پایایی اشتراکی بالای نیم برخوردارند و پایایی اشتراکی مورد قبول واقع می‌شود؛ بنابراین بر اساس چهار آزمون پایایی، پایایی مدل مورد تائید قرار می‌گیرد و اکنون می‌توانیم ادعا کنیم نتایج پژوهش ما به نمونه‌های دیگری از همان جامعه قابل تعمیم است.

پس از شناسایی عوامل کلیدی الگوی عوامل موثر بر بازاریابی الکترونیک در ورزش، جهت ترسیم مدل ساختاری - تفسیری مراحل به شرح زیر انجام شد:

ابتدا جهت تشکیل ماتریس تعامل ساختاری یک ماتریس نه در نه شامل شاخص‌ها تشکیل و در اختیار گروه خبره 18 نفره قرار داده شد. اعضا بر اساس اصول زیر ماتریس‌ها را تکمیل نمودند.

به ازای هر «j و i» ارتباط ميان اين دو متغير در چهارچوب بررسي زير است.

V: هدف سطر i براي رسيدن به هدف ستون j كمك مي‌كند.

A: هدف ستون j براي رسيدن به هدف سطر i کمک می‌کند.

x: اهداف ستون j  و سطر  i براي رسيدن به همديگر كمك خواهند كرد.

O: اهداف ستونj  و سطر  i بدون ارتباط هستند.

نتیجه ماتریس خودتعاملی⁵ در جدول 5 مشخص است.

در ادامه برای دستیابی به ماتریس در دسترس‌پذیری اولیه باید نمادهای یادشده در جدول 5 به صفر و یک تبدیل شوند. بدین منظور چنانچه i,j در ماتريس SSIM به‌صورت V باشد، بنابراين در ماتريس دستيابي (i,j) تبديل به يك است و (j,i) تبديل به صفر مي‌شود. چنانچه (i,j) در ماتريس SSIM به‌صورت A باشد در ماتريس دستيابي (i,j) تبديل به صفر مي‌شود و (j,i) تبديل به يك مي‌شود. چنانچه (j,i) به‌صورت x وارد شود بنابراين (j,i) در ماتريس دست‌يابي به يك و j,i نيز تبديل به يك مي‌شود. چنانچه (i,j) به‌صورت O وارد شود، بنابراين i,j و j,i صفر مي‌شود. پس از تهیه ماتریس دسترس‌پذیری اولیه، بایستی سازگاری درونی آن برقرار شود؛ به‌عنوان نمونه اگر هدف 1 منجر به تغییر هدف 2 شود و هدف 2 منجر به تغییر هدف 3 شود، باید هدف 1 منجر به تغییر هدف 3 نیز بشود. در اینجا موارد سازگار شده به‌صورت (1*) مشخص شده است (جدول 6).

در جدول 6 قدرت نفوذ و میزان وابستگی هر یک از اهداف محاسبه شده است. به‌عنوان نمونه، قدرت نفوذ « عوامل سیاسی» 5 است؛ به این معنا که بر 5 عامل تأثیر می‌گذارد و میزان وابستگی آن 1 است یعنی 1 عامل بر عوامل سیاسی تأثیر می‌گذارند. این اعداد در طبقه‌بندی اهداف استفاده می‌شوند اما قبل از آن باید تحلیل میک مک انجام شود (شکل 2).

 

---

[1]  Varimax

[2]  Kaiser- Meyer-Oklin measure of sampling adequacy (KMO)

[3]  Bartlett’ Test of Sphericity

[4]  Initial

[5]  .Structural Self-Interaction Matrix

 

جدول 4.  ضرایب آزمون های پایایی مدل اندازه گیری تحقیق

مولفه ها	Cronbach's Alpha	rho_A	Composite Reliability	Average Variance Extracted (AVE)
سیاسی	0.821	0.862	0.747	0.597
اقتصادی	0.814	0.854	0.744	0.596
اجتماعی	0.878	0.922	0.836	0.668
فرهنگی	0.786	0.825	0.716	0.573
فنی	0.831	0.873	0.710	0.568
مدیریتی و سازمانی	0.716	0.752	0.802	0.641
حقوقی	0.747	0.784	0.821	0.657

 

جدول 5. ماتریس خودتعاملی (SSIM)

	عوامل موثر بر بازاریابی الکترونیک در ورزش	1	2	3	4	5	6	7
1	عوامل سیاسی		V	V	V	O	V	X
2	عوامل اقتصادی			X	X	X	A	A
3	عوامل اجتماعی				X	O	O	O
4	عوامل فرهنگی					O	A	A
5	عوامل فنی						A	O
6	عوامل مدیریتی و سازمانی							X
7	عوامل حقوقی

 

جدول 6 ماتریس خودتعاملی اهداف استراتژیک (SSIM)

	عوامل موثر بر بازاریابی الکترونیک در ورزش	1	2	3	4	5	6	8	قدرت نفوذ
1	عوامل سیاسی	0	1	1	1	0	1	1	5
2	عوامل اقتصادی	0	0	1	1	1	0	0	3
3	عوامل اجتماعی	0	1	0	1	0	0	0	2
4	عوامل فرهنگی	0	1	1	0	0	0	0	2
5	عوامل فنی	0	1	0	0	0	0	0	1
6	عوامل مدیریتی و سازمانی	0	1	0	1	1	0	1	4
7	عوامل حقوقی	1	1	0	1	0	1	0	4
میزان وابستگی		1	6	3	5	2	2	2

 

شکل 2. نتیجه تحلیل میک مک

 

 

شکل 3. الگوی ساختاری تفسیری عوامل موثر بر بازاریابی الکترونیک در ورزش

 

 

شکل 2 نتیجه میزان وابستگی و قدرت نفوذ را برای هر یک از راهبردها (اهداف) نشان می‌دهد. بر این اساس عوامل سیاسی، مدیریتی و سازمانی و حقوقی در منطقه نفوذی، ‌عوامل فرهنگی در منطقه وابسته و عامل اقتصادی در منطقه پیوندی و عوامل اجتماعی و فنی در منطقه خودمختار هستند. ‌عوامل خودمختار شامل ‌عواملی هستند که دارای قدرت نفوذ و وابستگی ضعیف و متوسط هستند. ‌عوامل وابسته دارای قدرت نفوذ کم ولی وابستگی نسبتاً بالا می‌باشند. این ‌عوامل معمولاً متغیرهای نتیجه یا هدف هستند. ‌عوامل پیوندی دارای قدرت هدایت زیاد و وابستگی زیاد می‌باشند و ‌عوامل نفوذی نیز ‌عواملی هستند که دارای قدرت نفوذ زیاد ولی وابستگی کم می‌باشند (مالون¹، 2014).

 

بحث و نتیجه‌گیری 

این تحقیق با هدف تدوین الگوی ساختاری تفسیری بازاریابی الکترونیکی در ورزش ایران انجام شد. نتایج نشان داد که عوامل سیاسی، عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی، عوامل فرهنگی، عوامل فنی، عوامل مدیریتی و سازمانی و عوامل حقوقی در توسعه بازاریابی الکترونیکی در ورزش ایران نقش دارند. این یافته با یافته‌های تحقیق الهی و حسن زاده (2017)، رحیمی زاده و همکاران (1397)، اسميت  (2011) و رادی کنیانا وهمکاران  (2015) همسو بود. 

در تفسیر یافته‌های می‌توان گفت که با توجه به تغيير ديدگاه جهاني در زمينة عوامل تأثيرگذار در بهبود خدمات سازمان‌‌ها، لازم است تا تمامی سازمان‌ها با روند تغييرات جهاني كه به وجود آمده همسو شده و از تکنولوژی در راستای فعالیت‌های خود استفاده کنند. يكي از روش‏هاي همسويي با اين روند برای سازمان‌های ورزشی استفاده از تجارت الكترونيكي به جاي شيوه هاي سنتي است. تجارت الكترونيك با اينكه مدت زمان زيادي از عمر آن نمي‌گذرد، ولي نقش بسزايي در زندگي روزمرة كاربران اينترنتي، خريد و فروش اجناس و استفاده از خدمات داشته است. ازاين رو باشگاه ها و فدراسيون ها و تمامي مشاغل مرتبط با ورزش بايد با اين تغيير همراه شوند. یکی از مهمترین‌ عوامل که در این پژوهش شناسایی شد و در توسعه تجارت الکترونیک در سازمان‌های ورزشی موثر است، عوامل مدیریتی و سازمانی است. در حقیقت بدون داشتن مدیران آگاه به اهمیت مساله، و آشنا با روش‌های به روز بازاریابی، توسعه بازاریابی الکترونیکی در ورزش با چالش های جدی روبه رو خواهد بود.  امروزه روش‌های تجارت، پیشرفت های بسیاری کرده است؛ به طوری که حجم وسیعی از مبادلات دیگر چهره به چهره نیستند و بیشتر از طریق تلفن و پست و با استفاده از کارت های اعتباری انجام می شوند. مدیران سازمان‌های ورزشی باید بدانند که شکل های جدید از پول و روش های پرداخت که امروزه وجود دارند، نظیر چک الکترونیکی، کارت های اعتباری هوشمند نه تنها به تحولات عمده در فرآیند خرید منجر شده اند، بلکه امکان ورود شرکت‏ها در عرصه تولید پول را که تا به امروز تنها در اختیار دولت ها بود، میسر ساخته است. بازاریابی الکترونیک برای سازمان‌های ورزشی، چیزی بیش از خرید و فروش آن لاین محصولات است. سازمان‌های ورزشی از قبیل فدراسیون‌های ورزشی، ادارات ورزش و جوانان و باشگاه های ورزشی می‌توانند با تغییر دادن شکل رقابت، سرعت اقدامات، جریان تعاملات، محصولات و پرداخت توسط مشتریان به شرکت ها و از شرکت‏ها به تامین‏کنندگان را با استفاده از بازاریابی الکترونیک سریع‌تر و بهتر از قبل انجام دهند. البته نباید از عوامل فرهنگی و فرهنگ سازی در این زمینه نیز غافل بود. فرهنگ در بازاریابی الکترونیکی باعث ایجاد نوآوری درسازمان می‏شود و غالب بودن رفتارهای حامی ریسک پذیری، تفکر تحول آفرین و ساختارشکنانه و جستجوی ایده‏های جدید در سازمان رابه همراه دارد. و حضور مستمر و فعال مشتری در ارائه ایده و تولید محصولی مورد نظر سازمان و مشتری و کاهش فاصله بین مشتریان وسازمان و ارائه راهکارهای منعطف و در نهایت افزایش مزیت رقابتی سازمان می گردد.

به طور کلی، با توجه به موارد فوق می توان گفت که تاکنون اینترنت جایگاه خود را در کشور ما به منظور فعالیت‌های بازاریابی به دست نیاورده است و بدين علت میزان تأثیر آن بر هر یک از عنابر آميخته بازاریابی تقريبا محروم است، اما در این پژوهش بر اساس نظرات کارشناسان و بازاریابان مشخص شده است که نیاز به اینترنت و امکانات آن برای موسسات و شرکت های ورزشی کاملا ضروری مي باشد، به گونه ای که عدم استفاده از این رسانه جهان شمولی به منزله شکسته در رقابت با رقبا می باشد. به عبارت روشن تر در ایران امور اداری تجاری از اینترنت جای خود را در میان شرکت ها و مؤسسات تجاری و ورزشی و نیز مشتريان و مصرف کندگان ورزشی باز نکرده و تأثیر آن بر هر یک از عناصر آمیخته بازاریابی بسیار اندک می باشید. به طور که می توان گفت که عملا در حال حاضر اینترنت در بُعد تجاری و معاملاتی جایگاه خاصی ندارد، اما انتظار می رود که شرکت ها به این امر بیش از پیش التقات داشته و از آن در فعالیت‏های معاملاتی خود سود ببرند. لذا در این پژوهش ضرورت استفاده از اینترنت در بازاریابی ورزشی مورد تأکید کارشناسان، مدیران و بازاریابان قرار می‏گیرد، تأكیدی كه زمينة اهتمام مسئولان و بازاریابان و شکوفایی اقتصادی کشور را در آینده ای نزدیک فراهم خواهد آورد. لذا لازم است به مقوله اینترنت و تأثیر آن در فرایند های بازار یابی ورزشی عنایات خاصی مبذول داشت. در نهایت، با استفاده از نتایج این پژوهش و پژوهش‏های مشابه، می‏توان گفت انجام تبلیغ از طریق ورزش؛ کم هزینه تر است. و با تصویر کشیدن تبلیغات ازطریق اینترنت زمینه مناسبی را برای افزایش فروش خود در حال و آینده مهیا سازد.و بازاریابی ورزشی طیف وسیعی از مخاطبان را به خود اختصاص داده است. و ورزش به عنوان مفهومی ناب در راستای ثبات بازار به کار می شود و تبلیغات می تواند تاثیری قوی در این میان داشته باشد. و مدیران و بازاریابان ورزشی این حق را دارند که از این روش به عنوان ابزاری در راستای افزایش و بهبود عملکرد شرکت خود استفاده کنند.

 

تعارض منافع 

تعارض منافع ندارم.

 

منابع

الله کرمی، آزاد، امیری، ججت و طوفانی نژاد، احسان. (1396). چندرسانه ای تعاملی، سـواد قــرآنـی و انگیزش تحصیلی.  فناوری آموزش و یادگیری، 3(12)، 27-46. doi: 10.22054/jti.2020.1024.1029

فریدفتحی، اکبر (1400). موانع توسعه بازاریابی الکترونیک در باشگاه پرسپولیس، دومین همایش بین‌المللی انجمن علمی مدیریت ورزشی ایران. تهران.

Alikhanzadeh, A. (2011). “Electronic Marketing". Computer Sciences publications. First Edition, 28, 29, 39. (Persian)

Babalola, O. O., & Babalola, G. O. (2015). E. Marketing Tools and Small & Medium Enterprises in Nigeria. International Journal of Banking, Finance, Management & Development Studies, 2(23), 386-406.

Baena, V. (2016). “Online and mobile marketing strategies as drivers of brand love in sports teams: Findings from Real Madrid”. International Journal of Sports Marketing and Sponsorship, 17(3), pp: 202-218.

Deden Novan Setiawan Nugraha, Rama Sundawa Putra, Muhamad Akbar, Hajar El Ouardi (2021). Digital Marketing Communication in the Covid-19 Outbreak

Farooq, F., & Jan, Z. (2012). The impact of social networking to influence marketing through product reviews.  International Journal of Information, 2(8), 627-637.

Gerrikagoitia, J. K., Castander, I., Rebón, F., & Alzua-Sorzabal, A. (2015). New trends of Intelligent E-Marketing based on Web Mining for e-shops. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 175, 75-83.

Mwaura, P., Jepkepkeny, R. G., & Ragama, P(2018). Effect Of Electronic Marketing Practices On Sales Performance Of Youth Led Enterprises In Nakuru County, Kenya. INTERNATIONAL JOURNAL OF BUSINESS AND PROCESSES, 4(2), 20-20.

Qashou, A., & Saleh, Y. (2018). E-marketing implementation in small and medium-sized restaurants in Palestine. Arab Economic and Business Journal, 13(2), 93-110.

Radikonyana, P. S., Heath, E. T., Fairer-Wessels, F. A., Prinsloo, J. J., & Pelser, T. G. (2015). A strategic E-marketing framework for sport mega-events.

Roşca, V. (2014). “Web interfaces for e‐CRM in sports: Evidence from Romanian football”. Management & Marketing Challenges for the Knowledge Society, 9(1), pp: 27‐46.

Smith, P. R., Zook, Z. (2011). “Marketing communications: integrating offline and online with social media”. Kogan Page Ltd., London, pp: 412-416.

Yannopoulos, P. (2011). Impact of the Internet on marketing strategy formulation. International Journal of Business and Social Science, 2(18)

Yau, H. K., & Tang, H. Y. H(2018). Analyzing ecology of Internet marketing in small-and medium-sized enterprises (SMEs) with unsupervised-learning algorithm. Journal of Marketing Analytics, 6(2), 53-61.

Zhou, C. (2015). Impact of Electronic Commerce on the Sporting Goods Market. Open Cybernetics & Systemics Journal, 9, 2135-2140.

Zhou, C. (2015). “Impact of electronic commerce on the sporting goods market”. The Open Cybernetics & Systemic.

 

 

---

[1]  .Malone