مقایسه دولت، جامعه و توسعه ایران دوره قاجاریه و ژاپن دوره میجی

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

سعید حاجی ناصری ¹ , محمد حسن جباری ²

1 - استادیار علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ایران
2 - دانش آموخته دکتری جامعه شناسی سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1400/06/06 تاریخ پذیرش : 1400/06/06 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

این مقاله به دنبال شناخت علیت های عدم توسعه ایران دوره قاجاریه در مقایسه با توسعه ژاپن دوره میجی در قرن19م با توجه به موقعیت دولت و جامعه در دو کشور می باشد. ژاپن و ایران در قرن 19 م از وضعیت های تاحدودی مشابه ساخت فئودالی در ژاپن و ساخت ملوک الطوایفی در ایران برخوردار بودند. چنین جامعه ای از دید نخبگان دیوان سالار و درباری دو کشور امکان توسعه و رسیدن به پیشرفت های غربی برای مقابله با تحمیل قراردادهای سیاسی و تجاری دول غربی را تضعیف می کرد. نخبگان دیوان سالار فقدان دولت قوی را علت برتری های دول غربی می دانستند و برای تحقق این امر به دنبال افزایش قدرت دولت مرکزی برآمدند. نخبگان دیوان سالار ژاپن در این امر موفق ولی نخبگان دیوان سالار در ایران موفق نشدند. اینکه چه عواملی در موفقیت ژاپن در توسعه و عدم موفقیت ایران در توسعه نقش داشت بایستی در رفتار نیروهای اجتماعی به عبارتی سازمانهای اجتماعی در ارتباط با نخبگان دیوان سالار جستجو کرد. دولت قوی در ژاپن با اجماع عمومی نیروهای اجتماعی شکل گرفت و امر توسعه را تسهیل کرد ولی در ایران جامعه شبکه ای به دلیل مقاومت نیروهای اجتماعی در تاسیس دولت قوی ادامه یافت و مانع توسعه شد. روش تحقیق تاریخی- تطبیقی می باشد. با استفاده از این روش و نظریه دولت و جامعه ژول میگدال، دولت، جامعه و توسعه ایران دوره قاجاریه و ژاپن دوره میجی با توجه به متون و تحقیقات صورت گرفته توسط محققان مورد مقایسه قرار خواهد گرفت.