طراحی الگوی تبیین مولفه‌های گرایش به شبکه‌های اجتماعی با روش فراترکیب

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

غلامرضا تاج بخش ¹ , امین گودرزی ² , محمد سمیعیانی ³

1 - دانشیار و عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد، ایران.
2 - دکتری بررسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
3 - استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه انتظامی امین، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/10/08 تاریخ پذیرش : 1402/12/09 تاریخ انتشار : 1402/12/19

کلید واژه: شبکه‌های اجتماعی, فراترکیب, فرصت‌ها, تهدیدات,

چکیده مقاله :

با توجه به حضور گسترده‏ی شبکه‏های اجتماعی و نرم‏افزارهای تلفن همراه در خانواده‏ها و استفاده‏ی روز افزون اعضای خانواده از این آن، این مقاله پژوهشی در صدد طراحی الگوی تبیین مؤلفه‏های گرایش به شبکه‏های اجتماعی است. جمعیت مورد مطالعه‏ی پژوهش را تمامی مقاله‏های مرتبط با موضوع پژوهش شامل می‏شود. در راستای انجام پژوهش پس از طراحی سوالات پژوهش، جستجویی نظامند بر اساس کلیدوازه‏های مرتبط، شبکه‏های اجتماعی، اینترنت ، فضای مجازی از پایگاه‏های داده که شامل تمامی نشریات علمی ـ پژوهشی معتبر داخلی از سال‏های 1388 تا سال 1396 صورت گرفته است. نتایج حاصل از بررسی 36 مقاله از 72 مقاله‏ی اولیه پژوهشگران 8 بعد را به عنوان ابعاد اصلی گرایش به شبکه‏های اجتماعی که در پژوهش‏های مختلف داخلی در سال‏های 1388 تا اواخر 1396 به آن اشاره شد؛ شناسایی کرده‏اند. بر اساس این ابعاد مدل یکپارچه نهایی ارایه و اعتبار سنجی شده است. این مقاله با شناسایی تمامی ابعاد گرایش به شبکه‏های اجتماعی در منابع موجود در سال‏های 1388 تا اواخر 1396 می‏تواند به عنوان مبنایی برای شناسایی علل گرایش به شبکه‏های اجتماعی در ایران برای محققین و سایر گروه‏ها، همچون برنامه‏ریزان و مدیران دولتی جهت آموزش جامعه قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

Considering the widespread presence of social networks and mobile phone software in families and the increasing use of this by family members, this research article aims to design a model to explain the components of the tendency to social networks. Is. The study population of the research includes all the articles related to the research topic. In order to carry out the research, after designing the research questions, a systematic search was conducted based on relevant keywords, social networks, internet, virtual space from databases that include all valid domestic scientific-research publications from 1388 to 1396. There have been. The results of the review of 36 articles out of 72 primary articles of the researchers identified 8 dimensions as the main dimensions of the tendency towards social networks, which were mentioned in various domestic researches in the years 2018 to the end of 2016; have identified Based on these dimensions, the final integrated model has been presented and validated. This article, by identifying all the dimensions of the trend towards social networks in the available sources from 1388 to the end of 1396, can be used as a basis for identifying the causes of the trend towards social networks in Iran for researchers and other groups, such as the program Rizan and government administrators should be placed for community education.

متن کامل:



مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال شانزدهم/ شماره دوم/ بهار 1403

Journal of Iranian Social Development Studies 2024 (Spring), Vol. 16, No. 2

 

 

 

طراحی الگوی تبیین مولفه‏های گرایش به شبکه‏های اجتماعی با روش فراترکیب 

 

غلامرضا تاج بخش ¹، امین گودرزی ²*، محمد سمیعیانی³

 

 

 

 

 

تاریخ دریافت مقاله: 08/10/1402                تاریخ پذیرش مقاله: 09/12/1402

 

 

 

چکیده

با توجه به حضور گسترده‏ی شبکه‏های اجتماعی و نرم‏افزارهای تلفن همراه در خانواده‏ها و استفاده‏ی روز افزون اعضای خانواده از این آن، این مقاله پژوهشی در صدد طراحی الگوی تبیین مؤلفه‏های گرایش به شبکه‏های اجتماعی است. جمعیت مورد مطالعه‏ی پژوهش را تمامی مقاله‏های مرتبط با موضوع پژوهش شامل می‏شود. در راستای انجام پژوهش پس از طراحی سوالات پژوهش، جستجویی نظامند بر اساس کلیدوازه‏های مرتبط، شبکه‏های اجتماعی، اینترنت ، فضای مجازی از پایگاه‏های داده که شامل تمامی نشریات علمی ـ پژوهشی معتبر داخلی از سال‏های 1388 تا سال 1396 صورت گرفته است. نتایج حاصل از بررسی 36 مقاله از 72 مقاله‏ی اولیه پژوهشگران 8 بعد  را به عنوان ابعاد اصلی گرایش به شبکه‏های اجتماعی که در پژوهش‏های مختلف داخلی در سال‏های 1388 تا اواخر 1396 به آن اشاره شد؛ شناسایی کرده‏اند. بر اساس این ابعاد مدل یکپارچه نهایی ارایه و اعتبار سنجی شده است. این مقاله با شناسایی تمامی ابعاد گرایش به شبکه‏های اجتماعی در منابع موجود در سال‏های 1388 تا اواخر 1396 می‏تواند به عنوان مبنایی برای شناسایی علل گرایش به شبکه‏های اجتماعی در ایران برای محققین و سایر گروه‏ها، همچون برنامه‏ریزان و مدیران دولتی جهت آموزش جامعه قرار گیرد.

 

واژگان کلیدی: شبکه‏های اجتماعی، فراترکیب، فرصت‏ها، تهدیدات.

مقدمه و طرح مساله تحقيق

اینترنت و فضای مجازی به طور کلی، پدیده‏ای است که در آخرین دهه از قرن بیستم پا به عرصه وجود گذاشت. در اندک زمانی به گسترده‏ترین و سریع‏ترین وسیله ارتباطی و اطلاعاتی مبدل شد. رشد استفاده از فضای مجازی در تمام دنیا به صورت انفجاری بوده است و این در حالی است که همانند سایر محصولات عصر نو ارتباطات، نگرانی‏هایی را نیز به دنبال دارد و به عبارتی هم سازنده است و هم مخرب. بنابر آنچه گفته شد، شبکه‏های اجتماعی نیز به عنوان یکی از نمودهای اصلی فضای مجازی در بین تمامی اقشار جامعه خصوصا در بین جوانان به شکل چشم‏گیری گسترش پیدا کرده است، گسترش استفاده از این شبکه‏های اجتماعی به خودی خود مسئله‏ای نیست، بلکه مسئله از جایی شروع می‏شود که این شبکه‏ها همراه با تمامی مزیت‏هایی که دارند سبب ایجاد یک سری آسیب‏های اجتماعی از قبیل اعتیاد به اینترنت، انزوا و گوشه‏گیری، انتشار اخبار کذب و شایعه‏پراکنی، انتشار تصاویر مستهجن و مواردی از این قبیل که این‏ها نهایتاً منجر به آسیب‏های دیگری نظیر طلاق، بی‏اعتنایی به فرزندان، از دست دادن شغل، مقروض شدن، فرار از مدرسه و مشکلات قضایی در بین اقشار مختلف جامعه می‏شود. 

پیش از ظهور رسانه‏ها، برای افراد چنین امکان و مواجهه ارتباطی گسترده‏ای با دیگران و زندگی‏شان وجود نداشت و افراد محصور در ارتباطات واقعی خود بودند. اما فضای تعاملی مجازی این شبکه‏ها، فرد را در معرض تماشای زندگی افراد متعددی قرار می‏دهد. این ارتباط باعث تأثیرپذیری افراد از یک دیگر شود. بنابراین آگاهی از این فضای قالب می‏تواند راهگشای شناخت دقیق‏تر و بهتر از این شبکه‏های اجتماعی باشد. بر این اساس یکی از مهم‏ترین وجوه عملکرد شبکه‏های اجتماعی، تأثیرات منفی و مثبت آن‏ها در عرصه اجتماعی است. به همین سبب نقش شبکه‏های اجتماعی در زندگی افراد جامعه بایستی مورد توجه محققان قرار گیرد. این موضوع می‏تواند یکی از نقاط پیوند رشته‏های جامعه‏شناسی و ارتباطات به شمار آید(نوذری، 1381: 7).

آخرین آمار منتشر شده بر روی سایت «وضعیت جهانی اینترنت» نشان می‏دهد تعداد کاربران اینترنت ایران در سال 2011 نسبت به  سال گذشته سه میلیون و 300 هزار و نسبت به سال 2009 حدود چهار میلیون و 300 هزار نفر افزایش داشته است. طبق آمار جدید تعداد کاربران ایران  بیش از چهل میلیون نفر بوده است. بنابر این با توجه به آمار و ارقام فوق  و تعداد کثیر افرادی که از شبکه‏های اجتماعی در ایران استفاده می‏کنند لزوم توجه و بررسی علل و عوامل اجتماعی موثر بر این گرایش به استفاده از شبکه‏ها ی اجتماعی مطرح می‏گردد. بنابراین سوال اصلی در پژوهش حاضر این است که الگوی تبیین مولفه‏های گرایش به شبکه‏های اجتماعی در بین کاربران ایرانی به چه شکل می‏باشد؟

 

پیشینه پژوهش

محکم کار و حلاج (1393) در مقاله‏ای با عنوان "شبکه‏های اجتماعی به دنبال چه هستند؟" دراین مقاله سعی برآن شده تا ضمن بررسی شبکه‏های اجتماعی مجازی به عنوان یک مولود تازه در فن‏آوری‏های نوین اطلاعاتی و ارتباطی، به این سوال پاسخ داده شود که اساساً شبکه‏های اجتماعی به دنبال چه هستند و چه اهدافی را دنبال می‏نمایند؟ 

بذرافشان و رفیعی کته (1392) در پژوهشی با عنوان "بررسی تأثیر فضای مجازی بر هویت دینی جوانان روستایی (مطالعه موردی: دهستان بالارخ تربت حیدریه)" یافته‏های تحقیق نشان از تأثیرگذاری بالای فضاهای مجازی شبکه‏های ماهواره‏ای بر هویت دینی جوانان روستایی، تغییر نقش‏ها، باورها و ارزش‏های سازگار فرهنگی و محیطی و به انفعال کشاندن جوانان در کارکردهای دینی و فرهنگی در جغرافیای زیست اجتماعی روستا دارد.

دیوید چانی⁴ در بحث مفهوم سبک زندگی، به جایگاه سبک زندگی در ساختارهای اجتماعی تأکید نموده است. نظر وی پیدایش سبک‏های زندگی متعلق به دوران مدرن است و در جوامع مدرن است که افراد مفهوم سبک زندگی را برای توصیف اعمال خود به دیگران به کار می‏گیرد. این مفهوم به توضیح رفتار افراد، علل آن و معنایی که این رفتار برای آنها دارد کمک می‏کند. 

به اعتقاد چانی سبک زندگی بخشی از زندگی روزانه در دنیای مدرن است و عملکرد آن به گونه‏ای است که افراد این جامعه را از آنها که به مدرن تعلق ندارند، جدا می‏سازد (چنی، 1996: 70). از دیدگاه چنی مطالعه سبک زندگی صورت جدید و امتداد مباحثی است که تحت عنوان طبقه، قشر اجتماعی و پایگاه اقتصادی- اجتماعی قبلاً مطرح بوده است و در حال حاضر در جوامع سرمایه داری با نام سبک زندگی مطرح است. این مفهوم در چارچوبی عام‏تر به نام فرهنگ مصرف گرایی⁵ قرار می‏گیرد. سبک زندگی برای توصیف کنش خود و دیگران مورد استفاده قرار می‏گیرد و برای کنش افراد الگوهائی را ایجاد می‏کند، بر این اساس افراد برای نشان دادن اتصال یا تمایز از گروهها، بر مصرف کالاها تأکید می‏کنند. سبک زندگی معیار شناخت مناسب برای جوامع جدید است که مبتنی بر استفاده از کالاهاست، زیرا سلیقه ها تبدیل به مسئولیتی شده که از طریق آن افراد مورد قضاوت قرار می‏گیرند و از این طریق هویت⁶ پیدا می‏کنند. سبک زندگی متکی بر مصرف‏گرایی راهی است تازه برای پاسخ به فقدان معنای زندگی روزمره است. نحوه گذران اوقات فراغت⁷ نیز با سبک زندگی دارای پیوند است. قبلاً برخی از شیوه‏های گذران اوقات فراغت همچون موسیقی، نمایش و ورزش در انحصار نخبگان بود، اما از اوایل قرن پنجم و بصورتی فزاینده عمومی تر شده است. بنابراین اوقات فراغت به سمت کاهش بین طبقات حرکت می‏کند. پر کردن این اوقات فراغت با استفاده از تفریحات فرهنگی چون منابع منتشر شده، رادیو، تلویزیون، ویدئو، سینما، موسیقی و ماهواره انجام می‏گیرد و این صنایع فراغتی برای روشن نمودن سبک زندگی اهمیت دارند. (همان: 75-72)

«لیم و چو⁸» (2010) بیان می‏کنند که دانشجویان از جمله بیشترین استفاده‏کنندگان از شبکه‏های اجتماعی می‏باشند. در این راستا بحث هویت در میان قشر دانشجو به مثابه‏‏ی نقطه‏ی کانونی مسئله‏ی هویت، از اهمیت شایانی برخوردار است. دانشجویان بخاطر گستره‏ی شبکه‏ی روابط و تماس به نسبت وسیع‏شان با وسایل ارتباط جمعی و افراد دارای هویت‏های مختلف، بیشتر با مسائل و تنش‏های ناشی از هویت سنتی و مدرن و چالش‏های ناشی از جامعه‏ی اطلاعاتی درگیر هستند. بنابراین دانشجویان در مرکز فرآیند تمایز و تشابه هویتی قرار دارند. علاوه بر جوان‌بودن، از یک سو فضای دانشگاه و سایر متعلقات آن که عمدتاً موافق تغییر و تحول ویژگی‏های هویتی است، دانشجویان را با ویژگی‏های هویتی جدیدی آشنا می‏کند و از سوی دیگر بدنه‏ی فرهنگی جامعه‏ی بزرگتر معمولاً انتظار اینهمانی با فرهنگ سنتی و عناصر هویتی موجود را از آن‏ها می‌طلبد. 

این وضعیت نامتعادل نه تنها منازعاتی هویتی می‌آفریند، بلکه در بیشتر اوقات به هویت‏هایی ترکیبی و دورگه منتهی می‌شود که با هویت مورد انتظار جامعه و حتی خود نظام آموزش عالی نیز متفاوت است. به عبارتی بهتر، جوان بودن دانشجویان به اضافه چندگانه ‏شدن زیست‌‏جهان‌های آن‏ها (به قول برگر)، تأثیرات رسانه‌ای مدرنیته (به گفته‏ی گیدنز) و از دست رفتن ایمان به قطعیت و جاودانگی امور (به قول نظریه‌های گفتمانی یا پست‌مدرنیستی) موجبات ترکیب‏های خاص هویتی دانشجویان را فراهم می‌آورد. در این موقعیتِ هویتیِ پیوندی، عناصر مختلفی از گفتمان‏های مختلف سنت (مانند مذهب) و مدرنیته (مانند ملّی‌گرایی) دیده می‌شود که موجب تفاوت هویتی قابل توجه بدنه‏ی دانشجویی با بدنه‏ی اصلی جامعه می‏شود.

 

مبانی نظری پژوهش

در بخش چارچوب نظری سعی بر آن شده است که، مهم‏ترین نظریاتی که تبیین‏گر مسئله پژوهش هستند انتخاب و بیان گردند. لذا در این رابطه نظریات استفاده و رضایت‏مندی، نظریه کاشت و نظریه سرمایه اجتماعی به عنوان نظریات منتخب جهت تبیین 

مسئله پژوهش به‏کار گرفته شده‏اند.

فرض اصلی الگوی استفاده و خشنودی این است که مخاطبان کم‌وبیش به صورت فعال به دنبال محتوایی هستند که بیشترین خشنودی را فراهم می‌کند. درجه این خشنودی، بستگی به نیازها و علاقه‌های فرد دارد. افراد هر قدر بیشتر احساس کنند که محتوای واقعی نیازهای آنان را برآورده می‌کند، احتمال اینکه آن محتوا را انتخاب کنند بیشتر است.

همچنین طبق نظریه کاشت، بین میزان مواجهه و استفاده از رسانه و واقعیت پنداری در محتوا و برنامه‌های آن رسانه ارتباط مستقیم وجود دارد. به این صورت که ساعت‌های متمادی مواجهه با رسانه‌ای خاص باعث ایجاد تغییر نگرش و دیدگاه‌های موافق با محتوای رسانه می‌شود. درواقع نظریه پرورش با تعیین میزان و نوع برنامه‌های مورداستفاده از رسانه‌ها، میزان تأثیر را مطالعه می‌کند تا به سازوکار و نحوه تأثیر دست پیدا کند.

همچنین نظریه سرمایه اجتماعی با تأكيد بورديو بر مشاركت فرد در شبكه‏هاي اجتماعي است، كه اين مشـاركت سبب دسترسي او به منابع و امكانات گروه مي‏شود. در ديـدگاه بورديـو، سـرمايه اجتمـاعي نوعي محصول اجتماعي است كه ناشي از تعامل اجتماعي مي‏باشد (انجمن جامعه‏شناسی ایران ،1383  :300). سرمايه اجتماعي مي تواند فرد را وارد روابطي سازد كه حاصل آن كسب ميزاني از سود به شكل پول يـا انـواع مالكيـت باشد. به همان ترتيب، تحصيلات به سرمايه اقتصادي قابل تبديل است و گاه ممكن است به سرمايه اجتماعي نيز تبديل گردد. پاتنام سرمايه اجتماعي را مجموعه‏اي از مفاهيمي مانند اعتماد، هنجارها و شبكه ها مـي‏دانـد كـه موجب ايجاد ارتباط و مشاركت بهينه اعضاي يك اجتماع شـده و در نهايـت منـافع متقابـل آنـان را تأمين خواهد كرد.

 

روش‏شناسی پژوهش

روش پژوهش این مطالعه کیفی و نوعی از فرامطالعه به نام فراترکیب است. استفاده از روش فراترکیب برای شناسایی الگوی تبیین مؤلفه‏های گرایش به شبکه‏های اجتماعی بدین صورت است که مشابه فراتحلیل و فراترکیب برای یک‏پارچه‏سازی چندین مطالعه به منظور ایجاد یافته‏های جامع و تفسیری استفاده می‏شود. از آن جا که بیش‏تر مقالات در زمینه‏ی گرایش به شبکه‏های اجتماعی مطالعه‏های کمی و کیفی ؛ از روش فراترکیب به عنوان روشی مناسب برای به دست آوردن ترکیب جامعی از این موضوع بر پایه مطالعه‏های کیفی محدود شده است. همان‏طور که بیان شد، فراترکیب نوعی مطالعه ثانویه است، که با هدف مرور ساختاریافته مطالعات کیفی که متمرکز بر مطالعه‏ی کیفی یافته‏های استخراج شده از مطالعه‏های با موضوع مرتبط و مشابه می‏باشد. از طرفی فراترکیب، مرور یکپارچه‏ی ادبیات کیفی موضوع مورد نظر نیست و لزوماً ادبیات موضوعی زیادی را درگیر نمی‏کند. هم‏چنین، عصاره‏ای از تفسیرهای مطالعه‏های مشابه نیز نیست، بلکه یک‏پارچه‏سازی تفسیر یافته‏های اصلی مطالعات منتخب به منظور ایجاد یافته‏های جامع و تفسیری است (زیمر⁹، 2006: 318-311). که حاکی از فهم عمیق پژوهشگر در این باب است (بک¹⁰، 2002). یعنی به جای ارایه خلاصه جامعی از یافته‏ها، یک ترکیب تفسیری از یافته‏ها را ایجاد می‏کند، فراترکیب با فراهم کردن یک نگرش نظامند برای پژوهشگران از طریق ترکیب پژوهش‏های کیفی مختلف، به کشف موضوع‏ها و استعاره‏های جدید و اساسی می‏پردازد، و با این روش، دانش فعلی را گسترش داده و یک دید جامع و هولوگرافیک را نسبت به مسایل به وجود می‏آورد. فراترکیب مستلزم این است که پژوهشگر بازنگری دقیق و عمیقی انجام داده و یافته‏های پژوهش‏های کیفی مرتبط را ترکیب کند. از طریق بررسی یافته‏های مقاله‏های اصلی پژوهش، پژوهشگران واژه‏هایی را آشکار و ایجاد می‏کنند که نمایش جامع‏تری از پدیده‏ی تحت بررسی را نشان می‏دهد (زیمر، 2006: 318-311). نوبلت و هیر¹¹ سه فاز اصلی انتخاب مطالعات، ترکیب ترجمه‏ها و ارایه ترکیب را برای فراترکیب و باروسو و ساندلوسکی¹² روشی هفت گامی را معرفی می‏کنند. در این راستا محقق پژوهش‏های گذشته در حوزه ازدواج را در ایران مورد کنکاش قرار داده و در این راه از روش هفت مرحله‏ای باروسو و ساندلوسکی استفاده شده است که خلاصه این مراحل در شکل شماره 1 مشخص شده است.

 

 

شکل شماره 1. مراحل پیاده‏سازی روش فراترکیب

 

بر اساس شکل شماره 1، مراحل مبسوط پیاده سازی روش فراترکیب به شرح زیر می‏باشد:

مرحله اول: تنظیم سوال تحقیق

برای تنظیم سوال پژوهش از پارامترهای مختلفی مانند: جامعه مورد مطالعه¹³، چه‏چیزی¹⁴، چه‏ موقع¹⁵ و چگونگی روش¹⁶ استفاده می‏شود. در این پژوهش، سوال زیر مورد کنکاش قرار گرفت: مؤلفه‏های اصلی گرایش به شبکه‏های اجتماعی و گروه‏بندی آن‏ها به چه شکل است؟

 

مرحله دوم: مروری بر ادبیات به شکل نظام‏مند

در این مرحله، محقق جستجوی نظام‏مند خود را بر مقالات منتشر شده در ژورنال‏های مختلف متمرکز می‏کند و واژگان کلیدی 

مرتبط را انتخاب می‏کند. حال به منظور پاسخ‏گویی به سوال مطرح شده در مرحله اول اجرای فراترکیب، محققان با استفاده از کلید واژه‏های: شبکه‏های اجتماعی و فضای مجازی در پایگاه‏های داده‏ی Google search، Irandoc ،magiran وسایر نشریات علمی ـ پژوهشی معتبر داخلی  در سال‏های مختلف مقالات مرتبط را بررسی کرده‏اند.

 

مرحله سوم: جستجو و انتخاب متون مناسب

در این گام، محقق در هر بازبینی تعدادی از مقالات را رد می‏کند، که این مقاله‏ها در فرایند فراترکیب مورد بررسی قرار نمی‏گیرند. به محض این‏که مقالات برای تناسب با پارامترهای مطالعه بررسی شد، در قدم بعدی پژوهشگر باید کیفیت روش‏شناختی مطالعه‏ها را ارزیابی کند. هدف از این گام حذف مقاله‏هایی است که پژوهشگر به یافته‏های ارایه شده اعتمادی نداشته باشد، بنابراین ممک است مقاله‏ای که باید در ترکیب وجود داشته باشد را رد کند. ابزاري که معمولاً براي ارزيابي کيفيت مطالعات اوليه تحقيق کيفي استفاده می‌شود، "برنامه مهارت‌های ارزيابي حياتي¹⁷ "(CASP)، 10 سؤالی که به شما کمک می‌کند تا مفهوم تحقيق کيفي را دريابيد، می‌باشد. اين ابزار به محقق کمک می‌کند تا دقت، اعتبار، و اهميت مطالعات کيفي تحقيق را مشخص کند. اين سؤالات بر موارد زير تمرکز دارد: (1) اهداف تحقيق (2) منطق روش (3) طرح تحقيق (4) روش نمونه‌برداری (5) جمع‌آوری داده‌ها (6) انعکاس‌پذیری که شامل رابطه بين محقق و شرکت‌کنندگان می‌باشد (7) ملاحظات اخلاقي (8) دقت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها (9) بيان واضح و روشن یافته‌ها (10) ارزش تحقيق. در اين مرحله محقق به هرکدام از اين سؤالات يک امتياز کمي می‌دهد و سپس يک فرم را ايجاد می‌کند. بنابراين او می‌تواند امتيازاتي را که به هر مقاله می‌دهد جمع کند و به‌آسانی و به‌اجمال مجموعه مقالات را بررسي کرده و نتايج ارزيابي را ببيند. برنامه مهارت‌های ارزيابي حياتي براي ارزيابي مطالعات کيفي مورداستفاده قرار می‌گیرد (گريبلر و نوواک، 2012).

هنگام استفاده از اين ابزار، محقق مقاله را به‌صورت کامل می‌خواند تا از محتوا آگاهي دوباره پیداکرده، سپس بر يک معيار CASP در یک‌زمان تمرکز می‌کند (مانند، هدف تحقيق) و تلاش می‌کند تا مدرک و دليل مستقيمي به شکل منتخب از مقاله مربوط به معيار اصلي (مانند، هدف) و معيارهاي فرعي آن (مانند، آيا نويسنده ارتباط هدف را برقرار کرده است؟) معين کند. به‌منظور ايجاد يک رد مميزي، محقق به‌طور الکترونيکي نقل‌قول‌های نمونه را از مقاله به‌عنوان مدرک و دليل عملکرد نويسنده حذف می‌کند، و سپس منتخب‌ها را در سطر مناسب در ستون توضيحات CASP روبريک کپي می‌کند، و شماره‌های صفحه را از مقاله، جايي که مدرک و دليل قرار داشت، اضافه می‌کند. اگر محقق دريابد که عملکرد نويسنده در هر زمینه‌ای ناکارا می‌باشد در ستون توضيحات CASP روبريک يادداشتي را قرار می‌دهد و در آن، مسئله موردنظر را شرح می‌دهد. محقق امتياز معيار ويژه را بر اساس اندازه و وسعت نقايص يادداشت شده خود پايين می‌آورد. او با تمام 11 معيار CASP ادامه داده و سپس امتياز کلي را جمع‌بندی می‌کند¹⁸. بر اساس امتياز کلي و ماهيت مدرک پشتیبانی‌کننده در محتوا با هر نوع نواقص يادداشت شده، محقق تصميم بر پذيرش يا عدم پذيرش مقاله را می‌گیرد.

بر اساس مقياس 50 امتيازي CASP روبريک، محقق، سيستم امتيازبندي زير را مطرح می‌کند و هر مقاله‌ای را که پایین‌تر از امتياز خوب (پایین‌تر از 30) است را حذف می‌کند:

·       عالي: 50 – 41  (E)

·       خیلی خوب: 40 – 31 (VG)

·       خوب: 30 – 21 (G)

·       متوسط: 20 – 11 (F)

·       ضعیف: 10 – 0 (P)

 

بر مبنای برنامه مهارت‌های ارزيابي حياتي به بررسي کيفيت مقالات بر اساس 10 معيار ذیل پرداخته شد (هر معیار حداکثر 5 امتیاز):

هدف پژوهش، اصول و روش‏ها، ساختار پژوهش، نمونه، مرتب‏سازی داده‏ها، انعکاس‏پذیری، مبانی اخلاق حرفه‏ای، دقت تحقیق، تبیین روشن نتایج، نتیجه‏گیری کلی تحقیق.

نتايج نهایی بیست و پنج مقاله نهایی به شرح ذیل می‏باشد:

 

جدول 1. امتیازات داده‌شده به بیست و پنج مقاله منتخب

مقاله	1	2	3	4	5	6	7	8	9
نمره نهایی	41	39	38	40	40	36	38	38	42
مقاله	10	11	12	13	14	15	16	17	18
نمره نهایی	44	44	36	38	38	40	42	42	48
مقاله	19	20	21	22	23	24	25	26	27
نمره نهایی	38	40	40	38	36	44	46	48	35
مقاله	28	29	30	31	32	33	34	35	36
نمره نهایی	45	38	41	39	47	48	35	39	46

 

در این مرحله از بین 72 مقاله ابتدا 36 مقاله بر اساس معیارهایی مانند عنوان، چکیده و محتوا حذف گردید و سپس 32 مقاله باقیمانده بر اساس ده معیار ذکر شده از لحاظ کیفیت مورد بررسی نهایی قرار گرفت که در نهایت 36 مقاله جهت بررسی تایید نهایی گردید. با توجه به نتایج حاصل شده حداکثر امتياز داده‌شده به مقالات 48 و حداقل امتياز داده‌شده 35 بوده است. 

 

جدول 2. نتایج گزینش مقالات نهایی

تعداد کل مقالات و منابع اولیه:72

تعداد مقالات پذیرش نشده بر اساس عنوان تحیق: 12

تعداد مقالات پذیرش نشده بر اساس چکیده تحقیق: 14

تعداد مقالات پذیرش نشده بر اساس محتوای کلی تحقیق: 9

تعداد مقالات پذیرش نشده بر اساس کیفیت تحقیق: 1

تعداد مقالات پذیرفته شده نهایی: 22

 

مرحله چهار - تبیین و استخراج نتایج

در سراسر فراترکیب، پژوهشگر به طور پیوسته مقالات منتخب و نهایی شده را، به منظور دستیابی به یافته‏های درون محتوایی مجزایی که در آن‏ها مطالعه‏های اصلی و اولیه انجام می‏شوند، چندبار مرور می‏کند. در پژوهش حاضر، اطلاعات مقالات بدین صورت دسته‏بندی شده است: مرجع مربوط به هر مقاله ثبت می‏شود (نام و نام خانوادگی نویسنده، سالی را که مقاله منتشر شده است، عوامل حیاتی موفقیتی که هر مقاله به آن‏ها اشاره کرده است) و اطلاعات روش‏شناختی کلیدی مانند: هدف پژوهش، روش، رویه و وسایل سنجش یادداشت می‏شود و در نهایت صفحاتی که مژلفه‏ها را اشاره کرده است؛ درج می‏شود.

جدول شماره 3. سرفصل‏های مشخص شده جهت طراحی نظام گرایش به شبکه‏های اجتماعی در ایران

ردیف	کدها	مأخذ	فراوانی
1	قابلیت شبکه‏های اجتماعی	(کریمیان و همکاران، 1396)، (خلیلی، 1394)، (مقدم و همکاران، 1395)، (فرهنگی و جامع، 1389)، (خجیر، 1396)، (قاضی نوری و همکاران، 1393)، (چمل‏نژاد و همکاران، 1395)، (محمدپور و تاجیک، 1392)، (بهرامسری و همکاران، 1396)، (ابراهیم آبادی، 1392)، (صمیم، 1393)، (بیگ‏زاده و همکاران، 1394)، (خانیکی و همکاران، 1396)، (نقیب السادات و قصابی، 1392)، (یوسفی لویه، 1388)، (زمانی و همکاران، 1396)	16
2	گروه‏های دوستی	(کریمیان و همکاران، 1396)، (خلیلی، 1394)، (اکبری و ملکیان، 1395)، (قاضی نوری و همکاران، 1393)، (بیگ‏زاده و همکاران، 1394)، (نقیب السادات و قصابی، 1392)، (زمانی و همکاران، 1396)	7
3	پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی	(کریمیان و همکاران، 1396)، (خلیلی، 1394)، (فرزانه و شهاب الدینی، 1394)، (نوربخش و همکاران، 1392)، (مقدم و همکاران، 1395)، (حضرتی صومعه، 1395)، (محمدپور و تاجیک، 1392)، (بیگ‏زاده و همکاران، 1394)، (یوسفی لویه، 1388)،	9
4	عوامل تسهیل کننده : اوقات فراغت	(تقوی و اصلانی، 1396)، (شفیعه قدرتی، 1395)، (اکبری و ملکیان، 1395)، (چمل‏نژاد و همکاران، 1395)، (ابراهیم آبادی، 1392)، (خانیکی و همکاران، 1396)، (نقیب السادات و قصابی، 1392)، (یوسفی لویه، 1388)، (زمانی و همکاران، 1396)	9
5	اعتقادات دینی	(هاشمی و زارع، 1395)، (ادهمی و کشانی، 1393)، (فرزانه و شهاب الدینی، 1394)، (نوربخش و همکاران، 1392)، (حاجی‏زاده میمندی، 1392)، (یگانه و همکاران، 1388)، (فرهنگی و جامع، 1389)، (مهدی‏زاده و زارع غیاث آبادی، 1394)، (حضرتی صومعه، 1395)،(کاوه قهفرخی و همکاران، 1396)، (چمل‏نژاد و همکاران، 1395)، (قاسمی و همکاران، 1392)،	12
6	اعتماد اجتماعی	(فرزانه و شهاب الدینی، 1394)، (اکبری و ملکیان، 1395)، (آسیابر و همکاران، 1396)، (بابائی، 1392)، (کاوه قهفرخی و همکاران، 1396)	5
7	تهدیدهای شبکه‏های اجتماعی	(مقدم و همکاران، 1395)، (اسدی، 1393)، (کرمشایی و همکاران، 1390)، (خجیر، 1396)، (قاضی نوری و همکاران، 1393)، (چمل‏نژاد و همکاران، 1395)، (قبادی و مهری، 1392)، (امامی ریزه و همکاران، 1395)، (ابراهیم آبادی، 1392)، (بیگ‏زاده و همکاران، 1394)، (یوسفی لویه، 1388)، (موسوی و الستی، 1395)	12
8	عوامل بازدارنده	(مقدم و همکاران، 1395)، (قاضی نوری و همکاران، 1393)، (قبادی و مهری، 1392)، (امامی ریزه و همکاران، 1395)،	4

 

مرحله پنج - بررسی و ادغام نتایج

با توجه به اینکه هدف فرا ترکيب ايجاد تفسير يکپارچه و جديدي از یافته‌ها می‌باشد، اين متدولوژي جهت شفاف‌سازی مفاهيم و الگوها، و نتايج در پالايش حالت‌های موجود دانش و ظهور مدل‌های عملياتي و تئوری‌ها پذیرفته‌شده است (فينفگلد¹⁹،2003)، بدین منظور محقق موضوعات يا تم‌هایی²⁰ را جستجو می‌کند که در ميان مطالعات موجود در فرا ترکيب پديدار شده‌اند. سندلوسکي و باروسو  (2007) به اين مورد به‌عنوان "بررسي موضوعي" اشاره می‌کنند، به‌طوری‌که محقق تم‌ها يا موضوعاتي را مشخص می‌کند. به‌محض اينکه موضوعات شناسايي و مشخص شدند، بررسی‌کننده يک طبقه‌بندی²¹ را شکل می‌دهد و طبقه‌بندی‌های مشابه و مربوطه را در موضوعي قرار می‌دهد که آن را به بهترين نحو توصيف می‌کند. تم‌ها اساس و پایه‌ای را براي ايجاد "توضيحات و مدل‌ها، تئوری‌ها يا فرضيات کاري" ارائه می‌دهند (سندلوسکي و باروسو، 2007).

در پژوهش حاضر، ابتدا تمام عوامل استخراج‌شده از مطالعات را به‌عنوان کد در نظر می‌گیریم، سپس با در نظر گرفتن مفهوم هر يک از اين کدها، آن‌ها را در يک مفهوم مشابه دسته‌بندی می‌کنیم. به‌این‌ترتیب مفاهيم (تم‌ها) تحقيق را شکل می‌دهیم. 

مرحله شش - تعیین کیفیت نتایج

درروش فرا ترکيب، محقق رویه‌های زير را براي حفظ کيفيت در مطالعه خود در نظر می‌گیرد:

1-       محقق هر دو استراتژي جستجوي الکترونيک و دستي را به کار می‌برند تا مقالات مربوطه را پيدا کنند.

2-       محقق، روش‌های کنترل کيفيت استفاده‌شده در مطالعات تحقيق کيفي اصلي را به کار می‌برد.

3-       در ارزيابي کيفيت تلفيق تحقيق مطالعات تحقيق کيفي اصلي، محقق از ابزار CASP (2006) جهت ارزيابي فرا مطالعات استفاده می‌کند، 10 سؤالی که به شما کمک می‌کند تا بررسی‌ها معقول به نظر برسد.

4-       در سرتاسر تحقيق، محقق تلاش می‌کند تا با فراهم کردن توضيحات و توصيف روشن و واضح براي گزینه‌های موجود در تحقيق گام‌های اتخاذشده را بردارد.

5-       در زمان مناسب، محقق رويکردها و نگرش‌های مستقر را جهت تلفيق مطالعات اصلي در تحقيق کيفي استفاده می‌کنند.

6-         در زمان مناسب، محقق از برنامه‌های مستقر و محرز (مانند CASP، 2006) جهت ارزيابي کيفيت، مطالعات اصلي تحقيق کيفي استفاده می‌کنند.

 

گام هفتم - اعلام نتایج

در اين مرحله از روش فرا ترکيب، یافته‌های حاصل از مراحل قبل ارائه می‌شوند. 36 مقالۀ انتخاب شده از سوی پژوهشگران در مدت یک ماه به دقت مورد بررسی قرار گرفت و اطلاعات مورد نیاز بر اساس هدف اصلی این مقاله که طراحی الگوی تبیین مؤلفه‏های گرایش به شبکه‏های اجتماعی در ایران می‏باشد؛ شناسایی شد. ترکییب یافته‏ها پس از اعمال نظر خبرگان دانشگاهی (4 تن از استادان علوم اجتماعی و مدیریت) در 8 کد دسته‏بندی شده که جدول شماره 2 این طبقه‏بندی را نشان می‏دهد.

 

مدل پارادایمی مؤلفه‏های گرایش به شبکه‏های اجتماعی

 

 

شکل 1. مدل پارادایمی مولفه‏های گرایش به شبکه‏های اجتماعی

 

روایی و پایایی مدل

مدل طراحی شده شامل 8 کد مؤلفه می‏باشد. پس از تکمیل مراحل روش‏شناسی فراترکیب، مدل طراحی شده، در جلسه‏های با شرکت خبرگان علوم اجتماعی و مدیریت ارایه شد. روایی مدل حاضر، از طریق روایی محتوا حاصل شده، که به دو شکل قابل حصول است، اول استفاده از اجزاء و عوامل مدل‏های ارایه شدۀ پیشین است که خود به روایی مدل منجر می‏گردد و دوم، تشکیل جلسه‏های گروه کانونی و ارایه مدل در این جلسه‏ها به متولیان علوم اجتماعی ومدیریت است. بنابراین به منظور سنجش پایایی مدل طراحی شده از شاخص کاپا استفاده شده است. بدین طریق که، شخص دیگری (از نخبگان علوم اجتماعی) بدون اطلاع از نحوه ادغام کدها و مفاهیم ایجاد شده توسط پژوهشگران، اقدام به دسته‏بندی کدها در مفاهیم کرده است. سپس مفاهیم ارائه شده توسط این فرد مقایسه شده است. در نهایت با توجه به تعداد مفاهیم ایجاد شده مشابه و مفاهیم ایجاد شده متفاوت، شاخص کاپا محاسبه شده است. همان‏طور که در جدول شماره سه مشاهده می‏گردد، پژوهشگران 8 مفهوم و خبره دیگر 7 مفهوم ایجاد کرده‏اند، که از این تعداد 7 مفهوم مشترک هستند. همان‏طور که در ادامه نشان داده شده است، مقدار شاخص کاپا برابر با 777/0 محاسبه شد که با توجه به جدول شماره 4 سطح توافق معتبر قرار گرفته است (جنیس و آلن²²، 1996).

 

جدول شماره 3: وضعیت تبدیل کدها به مفاهیم توسط پژوهشگر و فرد دیگر

نظر محقق
مجموع	خیر	بله
8	B=1	A=7	بله	نظر خبره دیگر
1	D=0	C=1	خیر
9	1	8	مجموع

         = توافقات مشاهده شده

 

جدول شماره 4: وضعیت شاخص کاپا

مقدار عددی شاخص کاپا	وضعیت توافق
0	ضعیف
2/0- 0	بی اهمیت
4/0-21/0	متوسط
6/0-41/0	مناسب
61/0-8/0	معتبر
1-81/0	عالی

         = توافقات مشاهده شده

 

بحث و نتیجه‏گیری

پیشرفت فناوری و تکنولوژی موجب تجربه نوین بشر از ارتباط و تعامل اجتماعی در فضای مجازی شده است. شبکه‏های اجتماعی از جمله تجربه‏های بشری است که اجازه تجربه تعاملاتی فارغ از هنجارهای حاکم بر جامعه را به فرد می‏دهد. نقش شبکه‏های اجتماعی، نقشی غیر قابل انکار، مهم و تأثیرگذار در دنیای امروز است. نتایج حاصل از پژوهش حاضر حول چند مؤلفه‏ی اصلی می‏باشد اولین مقوله اصلی قابلیت‏‏های شبکه‏های اجتماعی است، انتشار سریع و آزادانه اخبار و اطلاعات ، عدم محدودیت جغرافیایی و دسترسی به تمام نقاط دنیا، ابراز آزادانه نظرات و ایده‏ها و آشانایی با افکار سایرین که این خود منجر به شکل‏گیری نوعی از خرد جمعی در بین افراد جامعه می‏شود، امکان تبلیغ در هر شکل و محتوایی، سهولت برقراری ارتباط، آگاهی بخشی و توسعه ارزش‏های انسانی و اخلاقی در عرصه جهانی و... از جمله قابلیت‏هایی هستند که کاربران شبکه‏های اجتماعی امکان دستیابی به آن‏ها را دارند. همچنین  شبکه‏های اجتماعی موجب گسترده‏تر شدن دامنه ارتباطات ما شده، به گونه‏ای که این امکان را برای ما جهت ایجاد گروه‏های دوستی فراهم می‏سازد، در رابطه با مقوله اعتقادات و باورهای دینی باید گفت که شبکه‏های اجتماعی دارای دو نوع کارکرد می‏باشند، کارکرد اول تقویت باورداشت‏های دینی است که به موجب فعالیت فرد در گروه‏های هم کیش و دریافت مطالبی که جنبه‏ی دینی دارند موجب افزایش گرایشات دینی در بین افراد خواهد شد؛ علاوه بر این مراکز مختلف می‏توانند برنامه مراسم مختلف مذهبی خود را از طریق شبکه‏های اجتماعی اطلاع‏رسانی کنند ، از طرفی عکس این قضیه نیز صادق است، چرا که در همین شبکه‏های اجتماعی گروه‏هایی وجود دارند که به فعالیت‏های ضد دینی مشغول بوده و طبیعتاً بر افکار و عقاید کاربران بدون تأثیر نخواهند بود. دیگر مقوله اصلی دیگر پایگاه اقتصادی و اجتماعی کاربران در گرایش به شبکه‏های اجتماعی است، بهره‏گیری از این شبکه‏ها توسط عموم مردم و خصوصاً در بین نسل جوان و کسانی که از نظر مالی توانایی دسترسی و تهیه امکانات موورد نیاز جهت اتصال به شبکه‏های اجتماعی را دارا می‏باشند. همچنین بررسی‏های به عمل آمده از پژوهش‏های انجام گرفته نشان می‏دهد که گرایش به شبه‏های اجتماعی با اعتماد اجتماعی رابطه مستقیم دارد، افراد در فضای شبکه‏های اجتماعی شخصیت و هویت خود را پنهان و با هویت‏های مستعار وارد این فضا می‏شوند، زیرا به این فضا اعتماد لازم را برای بازگو کردن حقیقت ندارند. مقوله اصلی دیگر این پژوهش تهدیدات پیش روی شبکه‏های اجتماعی است، با توجه به این که کشور ما به عنوان یک کشور دینی و مبتنی بر اعتقادات اسلامی است یکی از مهم‏ترین چالش‏های اصلی برای جامعه ایرانی چالش‏های دینی و مذهبی است، محتوای این شبکه‏ها می‏تواند شخصیت‏ها و الگوهای دینی را در اذهان کاربران مورد نقد و تشکیک قرار دهند.هانتینگتون در کتاب خود «برخورد تمدن‏ها و تغییر نظام جهانی» ابراز می‏دارد که در قرن هجدهم تضادها (جنگ‏ها) بین شاهزادگان و امپراتورها در می‏گرفت. در قرن نوزدهم، بعد از انقلاب فرانسه جنگ پادشاهان پایان گرفت و جنگ ملت‏ها آغاز شد. در قرن بستم، بعد از انقلاب روسیه و در نتیجۀ آن، جنگ ملت‏ها به جنگ بین ایدئولوژی‏ها تبدیل شد. اما در قرن بیت و یکم جنگ بین فرهنگ‏ها روی خواهد داد و فرهنگ متخاصم، فرهنگ اسلامی خواهد بود که خود را گسترش خواهد داد و به یک بلوک اسلامی تبدیل خواهد شد. از نظر هانتینگتون مسئلۀ غرب نه «اسلام گرایی»، بلکه خود «اسلام» است. پیوند کنفوسیوسی ـ اسلامی (بین چین و کشورهای اسلامی) آنقدر قوی شده که غرب را برای دفاع از علایق، ارزش‏ها و قدرت خود مجبور به مقابه خواهد کرد (رفیع‏پور، 1378: 324). تهدید دیگری که از جانب شبکه‏های اجتماعی وجود دارد، سوق دادن افراد به سمت پدیده پورنوگرافی و مسایل جنسی است. عادت بیمارگون دیدن عکس یا فیلم‏های پورنو، بر رفتار جنسی افراد تأثیر منفی دارد. بحران هویت یکی دیگر از تهدیدات بالقوه استفاده از شبکه‏های اجتماعی است، چرا که افراد در ین فضا با انواع متنوعی از داده‏های هویتی روبه‏رو هستند. اعتیاد به اینترنت، دوست‏یابی‏های خطرناک اینترنتی و آسیب‏های روانی و انزواع طلبی در این شبکه‏ها از مهم‏ترین تهدیدات آن‏ها محسوب می‏شوند.

 

پیشنهادات پژوهشی

1ـ جهت استفاده بهينه از اينترنت معلمان و دبيران از طريق تعاملات اينترنتي بتوانند ارتباط هايي درست و به جا با دانش آموزان داشته باشند تا از اين طريق استفاده هر چه بهتر و موثر تر از منابع علمي و تخصصي مربوط به هر رشته فراهم آيد.

2ـ با توجه به اين که فن آوري هاي نوين ارتباطي منجمله اينترنت، و چت هويت ملي و مذهبي دانش آموزان را کاهش مي دهد لذا پيشنهاد مي شود در توليد محتواي اينترنتي نظام ارزشي و انگاره هاي ملي و ديني مد نظر قرار گيرند.

3ـ استفاده از فن آوري هاي نوين ارتباطي منجمله اينترنت و چت در دانش آموزان آسيب شناسي شود.

4ـ با توجه به اين که تهديد هاي چت بيشتر از فرصت هاي آن است، لزوم ارتقاء و آگاهي والدين در اين زمينه از اصول و ضروريات است.

 

منابع

-       ابراهیم آبادی، حسین (1392). تأملی بر نسبت میان فناوری‏های اطلاعاتی با تغییرات در فرهنگ و مناسبات اجتماعی، تحقیقات فرهنگی ایران، دوره 6، شماره 4.

-       امام‏ریزی، کبری (1395). تاثیر استفاده از شبکه‏های اجتماعی مجازی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان،  راهبردهای آموزشی در علوم پزشکی، دوره 9، شماره 3.

-       انجمن جامعه شناسی ایران، (1383)، «مسائل اجتماعی ایران»، تهران، آگه.

-       بذرافشان، جواد و رفیعی کته تلخ، عیسی (1392). بررسی تأثیر فضای مجازی بر هویت دینی جوانان روستایی (مطالعه موردی: دهستان بالارخ تربت حیدریه)، مطالعات روانشناسی تربیتی، سال 9، شماره 17.

-       بهرامسری، شیما، غائبی، امیر و کیانی خوزستانی، حسن ( 1396). بهره‏مندی آرشیو ملی ایران از شبکه‏های اجتماعی همراه: نگرش مدیران و کارکنان، گنجینه اسناد، سال27، دفتر 2.

-       بیگ‏زاده، امین، کهن، شهناز، یمانی، نیکو و رضایی، حبیب‏اله (1395). تبیین دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی از کاربرد شبکه‏های اجتماعی مجازی در آموزش: یک مطالعه کیفی، مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، دوره 13، شماره 3.

-       داستانی، میثم، کرامتی، جواد، پورفاطمی، علی . اکرامی، علی (1394). دلایل و انگیزه استفاده از شبکه‏های اجتماعی مجازی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گناباد، علم‏سنجی کاسپین، سال 2، شمارۀ 2.

-       خانیکی، هادی، اتابک، محمد و عزیزی، فرید (1396). تحلیل وضعیت شبکه‏های اجتماعی مجازی در ایران با رویکرد حوزه عمومی هابرماس، مطالعات فرهنگ ارتباطات، دوره 18، شماره 37.

-       خجیر، یوسف (1396). آسیب‏شناسی استفاده از شبکه‏های اجتماعی و نرم‏افزارهای تلفن همراه در خانوادۀ ایرانی (با تأکید بر نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید)، شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، دوره 20، شماره 77.

-       چمل‏نژاد، مرتضی و لشکری، حسین (1395). بررسی فرصت‏ها و تهدیدات پیش‏روی شبکه‏های اجتماعی برای فرهنگیان بسیجی،  جشواره علمی پژوهشی بسیج فرهنگیان کشور، تهران.

-       چنی، دیوید (1378)، سبک زندگی، ترجمه علیرضا چاوشی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی.

-       زمانی، عباس و تقی‏پور، فائزه (1396). شناسایی عوامل جذابیت شبکه‏های اجتماعی تلفن همراه از منظر کاربران، جامعه پژوهی فرهنگی، سال هششتم، شمارۀ دوم.

-       صمیم، رضا (1393). تبیین جامعه‏شناختی گرایش جوانان تهرانی به مصرف موسیقی مردم پسند بر اساس سن وجنس، هنرهای نمایشی و موسیقی، شماره 9.

-       کاوه قهفرخی، محمدجواد و تاجیک اسماعیلی، سمیه (1396). بررسی رابطه بین استفاده جوانان از شبکه‏های اجتماعی و شرکت در مراسم مذهبی، فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، سال 2، شماره 2.

-       کرمشایی، فائزه، پناهی، امین، صادق‏نیا، احمد و زیدی، یاسر (1390). بررسی اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی در بین جوانان و نوجوانان، همایش ملی صنایع فرهنگی و نقش آن در توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه.

-       قاسمی، وحید، عدلی‏پور، صمد و کیانپور، مسعود (1392). تعامل در فضای مجازی شبکه‏های اجتماعی اینترنتی و تأثیر آن بر هویت دینی جوانان، دین و ارتباطات،  سال 19، شماره 2.

-       ـ قاضی نوری، سید سروش، رضایی نیک، نفیسه و روشنی، سعید (1393). بررسی الزامات، چالش‏ها و قابلیت‏های شبکه اجتماعی کنش‏گران مدیریت فناوری و نوآوری ایران، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره 7، شماره 2.

-       قبادی، علیرضا و مهری، زهرا (1392). بررسی وضعیت پایبندی به هویت فرهنگی اعضای شبکه‏ی اجتماعی فیس‏بوک، فصلنامه مطالعات توسعه‏ی اجتماعی ـ فرهنگی،  دوره 2، شماره 2.

-       محکم‏کار، ایمان و حلاج، محمدمهدی (1393). شبکه‏های اجتماعی به دنبال چه هستند؟، فصلنامه دانش انتظامی خراسان شمالی، شمارۀ 2، دوره 1.

-       محمدپور، سارا و تاجیک، فاطمه (1392). بررسی مقایسه‏ای کارکردهای ارتباطی و اقتصادی شبکه‏های اجتماعی فیس بوک و کلوب، مطالعات رسانه‏ای، سال نهم، شماره 25.

-       موسوی، آرش و الستی، کیوان (1395). شبکه‏های اجتماعی و خلوت انسانی، راهبرد فرهنگ، شماره 34.

-       مهدی زاده، سیدمحمد، خاشعی، رضا، (1396). نقش رسانه‏ها در انتخاب سبک‏های زندگی سلامت محور (با تأکید بر مصرف رسانه‏ای شهروندان شهر تهران)، پژوهش‏های ارتباطی، سال بیست و پنجم، شماره2.

-       نقیب‏السادات، سید رضا و قصابی، فاطمه (1392). ساختار و طراحی شبکه‏های اجتماعی تحلیل محتوای ساختار و طراحی شبکه‏های اجتماعی ایرانی و غیر ایرانی،  مطالعات توسعه اجتماعی ـ فرهنگی، سال اول، شمارۀ 3.

-       نوذری، حسینعلی، (1381)، بازخوانی هابرماس: درآمدی بر آراء و اندیشه‏ها و نظریه یورگن هابرماس، تهران: نشر چشمه.

-       یعقوبی، جعفر، نجفلو، پریسا و محمدی، وحید ( 1395). بررسی کاربردهای آموزشی شبکه‏های اجتماعی از دیدگاه دانشجویان دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان، کنگره ملی آموزش عالی ایران.

-       یوسفی لویه، وحید و یوسفی لویه، مجید (1388). سنجش گرایش دانشجویان نسبت به اینترنت، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال 13، شمارۀ 2.

-       Chaney, D. (1996). Lifestyle, London, Routledge.

-       Chou, A & Lim, B. (2010) “A framework for measuring happiness in online social network”. illinois state university.

-       Shilling, C. (1993), the Body and Social Theory. London: Sage. (Song, Julie, 2003).  

-       -McRobbie, A.(2007).Cultural Studies. SAGE, London. Cultural Studies. SAGE, London. Cultural Studies

 

---

[1] 1 دانشیار و عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد، ایران.

(E mail: [e-mail]) 

[2] 2 دکتری بررسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران (نویسنده مسئول).

(E mail: [e-mail]) 

[3] 3 استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه انتظامی امین، تهران، ایران.

(E mail: [e-mail]) 

[4]  David Chanie

[5]  Consumerism

[6]  Identity

[7]  free time

[8]  Lim & Chou

[9]  . Zimmer

[10]  . Beck

[11]  Noblit and Hare

[12]  Sandelowski and Barroso

[13]  Who

[14]  What

[15]  When

[16]  How

[17]  Critical Appraisal Skills Program (CASP)

[18]  

[19]  Finfgeld

[20]  Theme

[21]  Subcategory

[22]  . Jensen & Allen

---