نقش بازدارنده حمایت اجتماعی از تعارض نقش شغلی- خانوادگی

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

سیدعلیرضا افشانی ¹ (استاد جامعه‌شناسی، دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه يزد، يزد، ایران )
لیدا هاتفی راد ² (دکتري جامعه‌شناسي مسائل اجتماعي ايران، دانشگاه يزد، یزد، ایران.)

تاریخ دریافت : 1402/09/09 تاریخ پذیرش : 1402/12/09 تاریخ انتشار : 1402/12/19

کلید واژه: تعارض نقش, شغلی- خانوادگی, زنان, حمایت اجتماعی, حمایت خانواده,

چکیده مقاله :

كار و خانواده دو حوزه اساسي در زندگي هر فرد محسوب مي‏شود كه درگيري همزمان با نقش‏هاي دوگانه اين دو حوزه هم بر سازمان و فرد و هم بر خانواده‏ها اثرگذار است. پژوهش حاضر درصدد است تا یکی از عوامل اجتماعی مهم مرتبط با تعارض نقش شغلي- خانوادگي یعنی حمایت اجتماعی از فرد شاغل را در میان زنان شاغل در شهر يزد مورد بررسي قرار دهد. روش مورد استفاده در این تحقیق، از نوع پیمایشی است؛ داده‏ها با ابزار پرسشنامه و با استفاده از شیوه نمونه‏گیری خوشه‏ای از 323 نفر از زنان شاغل در شهر يزد گردآوری شده است. داده‏ها به کمک نرم‏افزار آماری SPSS و Amos مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‏ها نشان داد که بین حمایت اجتماعی از فرد شاغل با تعارض نقش شغلی و خانوادگی و هم‏چنين بین حمایت اجتماعی در خانواده و حمایت اجتماعی سرپرست با تعارض نقش شغلی- خانوادگی و ابعاد آن رابطه منفی و معنی‏داری وجود داشت. ولی بین حمایت اجتماعی همکاران با تعارض نقش رابطه معناداری یافت نشد. بنابراین برخورداری از حمایت اجتماعی هم در خانواده و هم در محیط کار برای كاهش فشار و تنش زنان شاغل ضروری است.

چکیده انگلیسی:

Work and family are two main areas in every body's life that simultaneous involvement with dual roles of these two has some effect on the organization, the individual and his family. This research aims to examine social support of employed people among employed women in Yazd which is one of social factors related to work- family conflict. Research method was survey and data collected by a questionnaire and 323 employed woman selected by cluster sampling method. Data were analyzed by the statistical software’s, namely SPSS and AMOS. The Findings of this study indicate that social support of employed people had significant and negative relationship with work-family conflict. Also there is a significant and negative relationship between social support of family and social support of supervisor with work- family conflict. In contrast, no significant relationship was found between social support from colleagues and role conflict. Thus, social support from family and work is essential in order to reduce the pressure and stress of female employees.

منابع و مأخذ:

 افخمي اردكاني، مهدي؛ رادمرد، سيد قادر؛ رجب پور، ابراهيم (1395). بررسي نقش تعديل گر حمايت اجتماعي در رابطه تعارض كار- خانواده و رضايت شغلي، مديريت فرهنگ سازماني، 14(1): 116-97.
 توانگر، حسين؛ الحاني، فاطمه؛ونكي، زهره (1391). نقصان خودكارامدي: پيامد تعارض كار- خانواده پرستاران، مجله‏ تحقيقات كيفي در علوم سلامت، 1(2): 147-135.
 دعايي، حبيب‏اله؛ پور، سميرا؛ خريدار، فاطمه (1391). تحليل و بررسي عوامل پيش‏بيني‏كننده‏ تعارض كار- خانواده و قصد ترك خدمت؛ نمونه مورد مطالعه: پرستاران بيمارستان قائم (عج) در مشهد، مجله‏ علوم اجتماعي دانشكده‏ ادبيات و علوم انساني دانشگاه فردوسي مشهد، 9(1): 88-63.
 رازقي نصرآباد، حجيه بي‏بي؛ حسيني، زينب (1398). مطالعه تجربه ايفاي همزمان نقش شغلي- خانوادگي در مادران شاغل داراي فرزند خردسال، جامعه شناسي کاربردي، 30(3): 109-134.
 رستگارخالد، امیر (1385)، خانواده، کار، جنسیت، تهران: شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
 روش بلاو- اسپنله، آن ماري (1372). مفهوم نقش در روانشناسي اجتماعي، مطالعات تاريخي- انتقادي، (ترجمه ابوالحسن سروقد مقدم)، تهران: آستان قدس رضوي.
 زمان زاده، وحيد؛ حيدرزاده، مهدي؛ عشوندي، خدايار؛ لک ديزجي، سيما (1386)، ارتباط بين کيفيت زندگي و حمايت اجتماعي در بيماران همودياليزي، مجله پزشکي دانشگاه علوم پزشکي تبريز، 29(1): 54-49.
 سبك رو، مهدي؛ كلهريان، رضا؛ كامجو، زين العابدين؛ طالقاني، غلامرضا (1392). تعارض کار و خانواده: نقش ادراک حمايت‏هاي سازماني در قصد ترک خدمت (مورد کاوي پرستاران بيمارستان‎هاي شهر تهران)، فصلنامه مديريت دولتي، 3(6): 126-111.
 سفيري، خديجه؛ زهرا، زارع (1385). احساس ناسازگاري ميان نقش‏هاي اجتماعي و خانوادگي در زنان، مطالعات زنان، 4(2): 70-47.
 سواره، دیمن؛ شریعتمدار، آسیه؛ خدادادی سنگده، جواد (1401). مطالعه تجارب زیسته معلمان زن دارای رضایت شغلی در زمینه حل موفقیت آمیز تعارض کار- خانواده، فصلنامه پژوهش‏های کاربردی روانشناختی، 13(3): 293-309.
 طاهري گودرزي، حجت (1396). بررسي تأثير تضاد كار- خانواده و حمايت كار- خانواده بر رضايت شغلي و عملكرد شغلي كاركنان شركت ملي حفاري ايران، فصلنامه مديريت منابع انساني در صنعت نفت، 9(33): 132-111.
 فاتحي زاده، مريم؛ نقوي، اعظم و سلطاني، مرضيه (1386) بررسي ارتباط بين حمايت اجتماعي و تعارض كار- خانواده زنان شاغل، فصلنامه مشاوره شغلي و سازماني دانشگاه شهيد بهشتي، شماره1: 121-132.
 فتحی، لیلا؛ قاسمی، طیبه (1401). مطالعه کیفی تعارض نقش شغلی - خانوادگی زنان معلم در شهر ساوه، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 14(56): 21-40.
 گروسي، سعيد؛ آدينه زاد، راحله (1389). بررسي رابطه عوامل اجتماعي با تعارض نقش‏هاي شغلي و خانوادگي در بين زنان شاغل شهر كرمان، مجله‏ علوم اجتماعي دانشكده‏ ادبيات و علوم اجتماعي دانشگاه فردوسي مشهد، 7(1): 139- 121.
 ملكيها، مرضيه؛ باغبان، ايران؛ فاتحي زاده، مريم (1388). بررسي اثربخشي مديريت تعارض كار- خانواده بر كاهش تعارض كار- خانواده و خانواده- كار زنان شاغل، مطالعات اجتماعي- روان‏شناختي زنان، 7(1): 152- 133.
 نبوي، عبدالحسين؛ شهرياري، مرضيه (1391). بررسي تأثير محرک‏هاي تنش زا و حمايت اجتماعي در خانواده بر تعارض خانواده با کار (مورد مطالعه: زنان شاغل ادارات دولتي شهر اهواز)، مجله انجمن جامعه شناسي ايران، 13(1و2): 57-31.
 Adams, G. A. and king, L. A. (1996). "Relationships of job and family social support and work family conflict with job and life satisfaction". Journal of applied psychology, 81 (4):411-420.
 Asghar, M., Gull, N., Bashir, M. and Akbar, M. (2018). "The Impact of Work-Family Conflict on Turnover Intentions: The Moderating Role of Perceived Family Supportive Supervisor Behavior". Journal of Hotel & Business Management, 7(1): DOI: 10.4172/2169-0286.1000178.
 Aycan, Z. and Eskin, M. (2005). "Relative Contributions of Childcare, Spousal Support, and Organizational Support in Reducing Work-Family Conflict for Men and Women: The Case of Turkey". Sex Roles, 53 (7–8): 453–471.
 Carlson, D.S. & Perrewe, P.L. (1999)." The role of social support in the stressor-strain relationship. An examination of work-family conflict". Journal of Management, 25 (4): 513-540.
 Cohen, S. (2004). "Social relationship and health". American psychologist, 59: 676-684.
 Daalen, G. V, Willemsen,T. M and Sanders, K (2006). "Reducing work- family conflict through different sources of social support". Journal of vocational behavior, 69: 462-476.
 Davidson, L. M, Demaray, M. L, Malecki. ch. k, Ellonen, N and korkiamaki, R. (2008). "United stated and finish adolescent’s perceptions of social support: a cross-cultural analysis". School psychology international, 29 (3): 363-375.
 Greenhause, J.H.and Beutell, N.J. (1985). "Sources of conflict between work and family roles". Academy of management review, 10 (1):76-88.
 Jamaludin, N. H., Ibrahim, R. and Dagang, M. (2018). "Social support as a moderator of the relationship between work family conflict and family satisfaction ."Management Science Letters, 8(9): 951-962.
 King, L.A. and Mattimore L.A.k. and King, D.W. and Adams, G. A. (1995). "Family support inventory for workers: A new measure of perceived social support from family members". Journal of Organizational Behavior, 16 (3): 235–258.
 Kossek, E. E and Ozeki, C. (1998). "Work- family conflict policies, and the Job-life satisfaction Relationship: A Review and Directions for organizational Behavior-Human Resources". Journal of Applied Psychology, 83 (2): 139-149
 Krchmeyer, C., & Cohen, A. (1999). "Different Strategies for managing the work/non-work interface: test for unique pathways to work outcomes". Work and stress, 13 (1):59-73.
 Ku, M. (2007). "An examination of work-family conflict and intention to leave among college and university foodservice managers". Unpublished doctoral dissertation. Stillwater, OK: Oklahoma State University.
 Marcelissen, F.H, Winnubst J.A., Buunk B., deWolff, C.J (1988),"Social support and occupational stress: a causal analysis". Social science and medicine, 26: 365-373.
 Marks, S.R (1977). "Multiple roles and role strain: some notes on human energy, time and commitment". American Sociological Review, 42)6 (: 921- 936.
 Matthews, R. A., & Toumbeva, T. H. (2015). "Lagged effects of family supportive organization perceptions and supervisor behaviors in relation to generalized work-related resources". Journal of Occupational Health Psychology, 20(3): 301-313.
 Mauno, S., Ruokolainen, M., & Kinnunen, U. (2015). "Work family conflict and enrichment from the perspective of psychosocial resources: Comparing Finnish healthcare workers by working schedules". Social and Behavioral Sciences, 48: 86-94.
 Mofoluwake P. Ajayi, Tomike I. Olawande, Ajibade E. Jegede, Emmanuel O. Amoo & Adebanke Olawole-Isaac.(2020). "Work-family conflict: Evaluating the mediating role of personal intervening strategies". Cogent Social Sciences: 6(1). https://doi.org/10.1080/23311886.2020.1731224.
 Rathi, N., & Barath, M. (2012). "Work-Family Conflict and Job and Family Satisfaction: Moderating Effect of Social Support among Police Personnel". Amrita School of Business: 5-19.
 Seiger, C. P and Wiese, B. S. (2009). "Social support from work and family domains as an antecedent or moderator of work- family conflict?". Journal of vocational behavior, 75: 26-37.
 Selvarajan, T.T, Cloninger, P.A. & Singh, B. (2013)."Social support and work– family conflict: A test of an indirect effects model". Journal of vocational behavior, 83: 486-499.
 Thomas, L.T., Ganster, D.C. (1995)."Impact of family-supportive work variables on work-family conflict and strain: A control perspective". Journal of Applied Psychology, 80 (1): 6-15.
 Voydanoff, P. (1988). "Work role characteristics, family structure demands and work/family conflict". Journal of Marriage and the Family, 50: 749-761.
 Voydanoff, P., and Donnelly, B.W. (1999). "Multiple Roles and Psychological Distress: The Intersection of the Paid Worker, Spouse, and Parent Roles with the Role of the Adult Child". Journal of Marriage and the Family, 61 (3):725–738.
 Warren, J. A., & Johnson, P. J. (1995). "The impact of workplace support on work-family role strain". Family Relations, 44: 163–169.
 Yildirim, D. & Aycan, Z. (2008)." Nurses work demands and work_ family conflict: A questionnaire survey". International journal of nursing studies, 45: 1366-137.