طراحی و اعتباریابی الگوی آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی نوپدید متأثر از کرونا
محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران
سعیده سبزیان
1
(استادیار گروه مشاوره، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه حضرت معصومه (س)، قم، ایران.)
هوشنگ گراوند
2
(دکترای روانشناسی تربیتی، استادیار، گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.)
مسیح علی پور
3
(دکترای جامعه‌شناسی، مسئول شورای پژوهشی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم، قم، ایران.)
کلید واژه: کرونا, آسیب‌های خانوادگی, استان قم, آسیب‌های اجتماعی,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر، طراحی و اعتباریابی الگوی آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی نوپدید متأثر از کرونا در استان قم بود که با بهره گیری از روش آمیخته اکتشافی متوالی انجام گرفت. در بخش کیفی پژوهش تعداد 18 مصاحبه نیمه ساختاریافته با جامعه خبرگان آسیب‌های اجتماعی به‌روش گلوله برفی انجام شد. در بخش کمی نیز تعداد 384 نفر به‌روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. آسیب‌های نوپدید شامل شش مقوله اصلی وابستگی به فضای مجازی، وابستگی به تکنولوژی‌های جدید ارتباطی، مسائل اجتماعی، مسائل روانی، مشکلات آموزشی و مشکلات خانوادگی می‌باشد. در مقوله وابستگی به فضای مجازی هفت مقوله فرعی پیامد جسمانی، پیامد روانی، پیامد رفتاری، پیامد ارتباطی، پیامد اجتماعی، پیامد آموزشی و جرائم اینترنتی مورد شناسایی قرار گرفت. دو مقوله فرعی یعنی وابستگی به ماهواره و وابستگی به تلفن همراه به عنوان مقوله‌های فرعی وابستگی به تکنولوژی‌های جدید ارتباطی شناسایی شد. تحلیل مصاحبه‌های کیفی نیز نشان داد که اعتیاد به مواد مخدر و الکل، کم‌رنگ شدن تعاملات اجتماعی، انتشار حرف‌ها و فیلم‌های ناخواسته، شیوع شبه‌علم، بیکاری، بحران سوگ و مسائل اقتصادی به‌عنوان مقوله‌های فرعی مسائل اجتماعی شناسایی شده است. همچنین سه مقوله فرعی افسردگی، اضطراب و وسواس برای مسائل روانی شناسایی شد. مشکلات آموزشی نیز شامل مقوله‌های فرعی عدم آشنایی با الزامات تدریس مجازی، کمبود انگیزه، تبعض آموزشی و رواج تقلب می‌باشد. تعارضات خانوادگی، افزایش بار مسئولیت زنان و تعلیق سازوکارهای تسکین اجتماعی از مقوله‌های فرعی مشکلات خانوادگی بودند. در بخش کمی پژوهش مدل‌های اندازه‌گیری و پایایی ابزارهای پژوهش مورد آزمون و تأیید قرار گرفت.
The purpose of the current research was to designing and validating of the emerging social andfamilial injuries affected by Corona in Qom province. In the qualitative part of the research, a number of 18semi-structured interviews were conducted with the community of experts on social harms using the snowballmethod. In the quantitative part, 384 people were selected as a sample by multi-stage random sampling methodand using the Krejcie and Morgan table. Harms affected by Corona include six main categories of dependenceon virtual space, dependence on new communication technologies, social problems, psychological problems,educational problems and family problems. Seven sub-categories of "physical consequences", "psychological","behavioral", "communication", "social", "educational" and "Internet crimes" were identified in the category ofaddiction to cyber space. Two sub-categories, namely "dependence on satellite" and "dependence on mobilephone" were identified as sub-categories of dependence on new communication technologies. "addiction todrugs and alcohol", "diminishing social interactions", "spreading unwanted words and films", "prevalence ofpseudo-science", "unemployment", "grief crisis" and "economic issues". It has been identified as sub-categoriesof social issues and problems. "depression", "anxiety" and "obsession" were identified for psychological issuesand problems. Findings related to educational issues and problems also include the subcategories of "lack offamiliarity with the requirements of virtual teaching", "lack of motivation", "educational isolation" and"cheating". "Family conflicts", "increasing the burden of women's responsibility" and "suspension of socialrelief mechanisms" were sub-categories of family problems. The measurement models and the reliability of theresearch tools were tested and verifiedation.
اسداله‌ئی، مرضیه و رافضی، زهره (1400). بررسی تأثیرات روانی ویروس کرونا و قرنطینه‌ی پس از آن بر کودکان با استفاده از آزمون‌های ترسیمی. مطالعات روان شناسی بالینی، 13 (2)، 121-132.
پرهیزی، رقیه؛ زمانی، بی بی عشرت و عاصمی، عاطفه (1393). چالشهای آموزش مجازی. نشریه رشد تکنولوژی آموزشی، شماره 7، 40-43.
پناهنده، مریم؛ میرزانژاد اصل، فهیمه و سعیدی زارنجی، سیدابراهیم (1400). پیش‌بینی اضطراب کرونا بر اساس پریشانی روان‌شناختی در پرستاران بخش کرونایی بیمارستانهای شهر اردبیل. مجله دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، 4 (39)، 120-126.
چاوشزاده، زهرا سادات. (1388). بررسی رابطه بین متغیرهای سلامت روان و اعتیاد به اینترنت در بین جوانان شهر یزد. پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.
سلیمانی پور، روحالله. (1389). شبکههای اجتماعی؛ فرصتها و تهدیدها»، رهآورد نور، سال نهم، شماره 31. 19-14.
طاهری، لیلا (1394). تأثیر ارتقای سواد رسانه ای بر کاهش آسیب‌های اجتماعی نوپدید و نقش تعاملی مددکاران اجتماعی نیروی انتظامی در کاهش آن. فصلنامه دانش انتظامی اصفهان، 6 (13)، 38-21.
عاملی، اکرم؛ شکوهی‌راد، صمد و قربانی، ابراهیم. (1399). ارتباط دو سویه کووید19 (کرونا ویروس) و اعتیاد به مواد مخدر، روان‌گردان و مشروبات الکلی. دو فصلنامه دانش مبارزه با مواد مخدر، 9 (17)، 9-34.
عدلیپور، صمد، سپهری، آسیه و علیزاده، محمدحسین. (1392).شبکههای اجتماعی فیسبوک و روابط خانوادگی کاربران جوان ایرانی. رسانه و خانواده، 2 (2). 71-93.
عرب، موسی و کوچکزائی، زهرا (1399). بررسی تأثیر همه گیری ویروس کرونا بر جرائم و آسیب‌های اجتماعی (مورد مطالعه: استان سیستان و بلوچستان). نشریه علمی دانش انتظامی سیستان و بلوچستان، 11 (34)، 120-141.
علی پور، احمد؛ قدمی، ابوالفضل؛ علیپور، زهرا؛ عبداله زاده، حسن. (1398). اعتباریابی مقدماتی مقیاس اضطراب بیماری کرونا (CDAS) در نمونه ایرانی. فصلنامه علمی- پژوهشی روانشناسی سلامت، 8(32)، 163-175.
علیزاده فرد، سوسن و صفاری نیا، مجید (1398). پیش بینی سلامت روان بر اساس اضطراب و همبستگی اجتماعی ناشی از بیماری کرونا. پژوهشهای روان شناسی اجتماعی، 9 (36)، 141-129.
فراهتی، مهرزاد (1399). پیامدهای روان شناختی شیوع ویروس کرونا در جامعه. نشریه ارزیابی تأثیرات اجتماعی، 1 (2)، 163-181.
قربانی، ابراهیم و شرافت، جلال. (1398). مبارزه با مواد مخدر در فضای مجازی. چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه علوم انتظامی امین.
کیان، مرجان، یعقوبیملال، نیما و ریاحینیا، نصرت. (1394). واکاوی نقش و کاربرد شبکههای اجتماعی مجازی برای دانشجویان. فناوری آموزش و یادگیری، 1 (3)، 70-88.
گلمکانی، پروین؛ هروان، حسین و نوغانی، محسن (1392). تبیین جامعه شناختی ادراک عدالت آموزشی در بین دانشجویان. همایش ملی رفاه اجتماعی در برنامه ششم توسعه.
Bao, Y., Sun, Y., Meng, S., Shi, J., & Lu, L. (2020). 2019-nCoV epidemic: address mental health care to empower society. The Lancet, 395(10224), e37-e38.
Beck, U. (2009). World at risk. translated by ciaran cronin. Cambridge: Polity.
Birkley, E. L., Eckhardt, C. I., & Dykstra, R. E. (2016). Posttraumatic stress disorder symptoms, intimate partner violence, and relationship functioning: A meta‐analytic review. Journal of Traumatic Stress, 29(5), 397-405.
Breneiser, J. E., Rodefer, J. S., & Tost, J. R. (2018). Using Tutorial Videos to Enhance the Learning of Statistics in an Online Undergraduate Psychology Course. North American Journal of Psychology, 20(3), 715-730.
Campedelli, G. M., Aziani, A., & Favarin, S. (2020). Exploring the effect of 2019-nCoV containment policies on crime: The case of Los Angeles. arXiv preprint arXiv:2003.11021.
Cao, W., Fang, Z., Hou, G., Han, M., Xu, X., Dong, J., & Zheng, J. (2020). The psychological impact of the COVID-19 epidemic on college students in China. Psychiatry research, 112934.
Chandler, M. R. (2020). Dwelling in the Text: University of California Press.
Corbin, J., & Strauss, A. (2014). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Sage publications.
Ding, W., Lehrer, S. F., Rosenquist, J. N., & Audrain-McGovern, J. (2009). The impact of poor health on academic performance: New evidence using genetic markers. Journal of health economics, 28(3), 578-597.
Fischhoff, B. (2020). Speaking of Psychology: Coronavirus Anxiety (Part 1). American Psychological Association.
Ghorbani, A., & Alizadeh, M. H. (2018). A novel device to improve sitting posture. Middle East Journal of Family Medicine, 7(10), 61.
Kim, S. Y., & Koo, S. J. (2016). Effect of duration of smartphone use on muscle fatigue and pain caused by forward head posture in adults. Journal of physical therapy science, 28(6), 1669-1672.
Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling: Guilford publications.
Koopmann, A., Georgiadou, E., Reinhard, I., Müller, A., Lemenager, T., Kiefer, F., & Hillemacher, T. (2021). The effects of the lockdown during the COVID-19 pandemic on alcohol and tobacco consumption behavior in Germany. European Addiction Research, 27(4), 242-256.
Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and psychological measurement, 30(3), 607-610.
Lima, C. K. T., de Medeiros Carvalho, P. M., Lima, I. d. A. A. S., de Oliveira Nunes, J. V. A., Saraiva, J. S., de Souza, R. I., et al. (2020). The emotional impact of Coronavirus 2019-nCoV (new Coronavirus disease). Psychiatry research, 287, 112915.
Moghanibashi-Mansourieh, A. (2020). Assessing the anxiety level of Iranian general population during COVID-19 outbreak. Asian journal of psychiatry, 51, 102076.
Nachimuthu, K. (2020). Student teacher’s attitude towards online learning during covid-19. International Journal of Advanced Science and Technology, 29(6), 8745-8749.
Pasion, R., Dias-Oliveira, E., Camacho, A., Morais, C., & Franco, R. C. (2020). Impact of COVID-19 on undergraduate business students: A longitudinal study on academic motivation, engagement and attachment to university. Accounting Research Journal, 2 (34), 246-257.
Rogers, A. H., Shepherd, J. M., Garey, L., & Zvolensky, M. J. (2020). Psychological factors associated with substance use initiation during the COVID-19 pandemic. Psychiatry research, 293, 113407.
SA, R. R. (2020). Brief review of coronavirus for healthcare professionals February 10, 2020. Southwest Journal of Pulmonary and Critical Care. 2020| 20 (2): 69-70.
Taylor, C. N., Bryan, C. H., & Goodrich, C. (1990). Social assessment: theory, process and techniques: Centre for Resource Management.
Taylor, S. (2019). The psychology of pandemics: Preparing for the next global outbreak of infectious disease: Cambridge Scholars Publishing.
Tong Z-D., Tang A., Li K-F., Li P.,Wang H-L., Yi J-P. (2020).Potential presymptomatic transmission of SARS-CoV-2, Zhejiang Province, China. Emerg Infect Dis, 65(5), 1052-1060
Waltz, C. F., & Bausell, B. R. (1981). Nursing research: design statistics and computer analysis. Davis Fa.
Wang, C., Pan, R., Wan, X., Tan, Y., Xu, L., Ho, C.S, & et al (2020). Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 Coronavirus Disease (COVID-19) epidemic among the general population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(5), 1729; https://doi.org/10.3390/ijerph17051729.
World Health Organization. (2020). Novel Coronavirus (2019-nCoV): situation report, 22 (Report). Retrieved February 11, 2020. https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200211-sitrep-22-ncov.pdf.
Wu, Z., & McGoogan, J. M. (2020). Characteristics of and important lessons from the coronavirus disease 2019 (COVID-19) outbreak in China: summary of a report of 72 314 cases from the Chinese Center for Disease Control and Prevention. Jama, 323(13), 1239-1242.
Zandifar, A., & Badrfam, R. (2020). Iranian mental health during the COVID-19 epidemic. Asian Journal of Psychiatry, 51, Article 101990. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.101990
_||_اسداله‌ئی، مرضیه و رافضی، زهره (1400). بررسی تأثیرات روانی ویروس کرونا و قرنطینه‌ی پس از آن بر کودکان با استفاده از آزمون‌های ترسیمی. مطالعات روان شناسی بالینی، 13 (2)، 121-132.
پرهیزی، رقیه؛ زمانی، بی بی عشرت و عاصمی، عاطفه (1393). چالشهای آموزش مجازی. نشریه رشد تکنولوژی آموزشی، شماره 7، 40-43.
پناهنده، مریم؛ میرزانژاد اصل، فهیمه و سعیدی زارنجی، سیدابراهیم (1400). پیش‌بینی اضطراب کرونا بر اساس پریشانی روان‌شناختی در پرستاران بخش کرونایی بیمارستانهای شهر اردبیل. مجله دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، 4 (39)، 120-126.
چاوشزاده، زهرا سادات. (1388). بررسی رابطه بین متغیرهای سلامت روان و اعتیاد به اینترنت در بین جوانان شهر یزد. پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.
سلیمانی پور، روحالله. (1389). شبکههای اجتماعی؛ فرصتها و تهدیدها»، رهآورد نور، سال نهم، شماره 31. 19-14.
طاهری، لیلا (1394). تأثیر ارتقای سواد رسانه ای بر کاهش آسیب‌های اجتماعی نوپدید و نقش تعاملی مددکاران اجتماعی نیروی انتظامی در کاهش آن. فصلنامه دانش انتظامی اصفهان، 6 (13)، 38-21.
عاملی، اکرم؛ شکوهی‌راد، صمد و قربانی، ابراهیم. (1399). ارتباط دو سویه کووید19 (کرونا ویروس) و اعتیاد به مواد مخدر، روان‌گردان و مشروبات الکلی. دو فصلنامه دانش مبارزه با مواد مخدر، 9 (17)، 9-34.
عدلیپور، صمد، سپهری، آسیه و علیزاده، محمدحسین. (1392).شبکههای اجتماعی فیسبوک و روابط خانوادگی کاربران جوان ایرانی. رسانه و خانواده، 2 (2). 71-93.
عرب، موسی و کوچکزائی، زهرا (1399). بررسی تأثیر همه گیری ویروس کرونا بر جرائم و آسیب‌های اجتماعی (مورد مطالعه: استان سیستان و بلوچستان). نشریه علمی دانش انتظامی سیستان و بلوچستان، 11 (34)، 120-141.
علی پور، احمد؛ قدمی، ابوالفضل؛ علیپور، زهرا؛ عبداله زاده، حسن. (1398). اعتباریابی مقدماتی مقیاس اضطراب بیماری کرونا (CDAS) در نمونه ایرانی. فصلنامه علمی- پژوهشی روانشناسی سلامت، 8(32)، 163-175.
علیزاده فرد، سوسن و صفاری نیا، مجید (1398). پیش بینی سلامت روان بر اساس اضطراب و همبستگی اجتماعی ناشی از بیماری کرونا. پژوهشهای روان شناسی اجتماعی، 9 (36)، 141-129.
فراهتی، مهرزاد (1399). پیامدهای روان شناختی شیوع ویروس کرونا در جامعه. نشریه ارزیابی تأثیرات اجتماعی، 1 (2)، 163-181.
قربانی، ابراهیم و شرافت، جلال. (1398). مبارزه با مواد مخدر در فضای مجازی. چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه علوم انتظامی امین.
کیان، مرجان، یعقوبیملال، نیما و ریاحینیا، نصرت. (1394). واکاوی نقش و کاربرد شبکههای اجتماعی مجازی برای دانشجویان. فناوری آموزش و یادگیری، 1 (3)، 70-88.
گلمکانی، پروین؛ هروان، حسین و نوغانی، محسن (1392). تبیین جامعه شناختی ادراک عدالت آموزشی در بین دانشجویان. همایش ملی رفاه اجتماعی در برنامه ششم توسعه.
Bao, Y., Sun, Y., Meng, S., Shi, J., & Lu, L. (2020). 2019-nCoV epidemic: address mental health care to empower society. The Lancet, 395(10224), e37-e38.
Beck, U. (2009). World at risk. translated by ciaran cronin. Cambridge: Polity.
Birkley, E. L., Eckhardt, C. I., & Dykstra, R. E. (2016). Posttraumatic stress disorder symptoms, intimate partner violence, and relationship functioning: A meta‐analytic review. Journal of Traumatic Stress, 29(5), 397-405.
Breneiser, J. E., Rodefer, J. S., & Tost, J. R. (2018). Using Tutorial Videos to Enhance the Learning of Statistics in an Online Undergraduate Psychology Course. North American Journal of Psychology, 20(3), 715-730.
Campedelli, G. M., Aziani, A., & Favarin, S. (2020). Exploring the effect of 2019-nCoV containment policies on crime: The case of Los Angeles. arXiv preprint arXiv:2003.11021.
Cao, W., Fang, Z., Hou, G., Han, M., Xu, X., Dong, J., & Zheng, J. (2020). The psychological impact of the COVID-19 epidemic on college students in China. Psychiatry research, 112934.
Chandler, M. R. (2020). Dwelling in the Text: University of California Press.
Corbin, J., & Strauss, A. (2014). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Sage publications.
Ding, W., Lehrer, S. F., Rosenquist, J. N., & Audrain-McGovern, J. (2009). The impact of poor health on academic performance: New evidence using genetic markers. Journal of health economics, 28(3), 578-597.
Fischhoff, B. (2020). Speaking of Psychology: Coronavirus Anxiety (Part 1). American Psychological Association.
Ghorbani, A., & Alizadeh, M. H. (2018). A novel device to improve sitting posture. Middle East Journal of Family Medicine, 7(10), 61.
Kim, S. Y., & Koo, S. J. (2016). Effect of duration of smartphone use on muscle fatigue and pain caused by forward head posture in adults. Journal of physical therapy science, 28(6), 1669-1672.
Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling: Guilford publications.
Koopmann, A., Georgiadou, E., Reinhard, I., Müller, A., Lemenager, T., Kiefer, F., & Hillemacher, T. (2021). The effects of the lockdown during the COVID-19 pandemic on alcohol and tobacco consumption behavior in Germany. European Addiction Research, 27(4), 242-256.
Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and psychological measurement, 30(3), 607-610.
Lima, C. K. T., de Medeiros Carvalho, P. M., Lima, I. d. A. A. S., de Oliveira Nunes, J. V. A., Saraiva, J. S., de Souza, R. I., et al. (2020). The emotional impact of Coronavirus 2019-nCoV (new Coronavirus disease). Psychiatry research, 287, 112915.
Moghanibashi-Mansourieh, A. (2020). Assessing the anxiety level of Iranian general population during COVID-19 outbreak. Asian journal of psychiatry, 51, 102076.
Nachimuthu, K. (2020). Student teacher’s attitude towards online learning during covid-19. International Journal of Advanced Science and Technology, 29(6), 8745-8749.
Pasion, R., Dias-Oliveira, E., Camacho, A., Morais, C., & Franco, R. C. (2020). Impact of COVID-19 on undergraduate business students: A longitudinal study on academic motivation, engagement and attachment to university. Accounting Research Journal, 2 (34), 246-257.
Rogers, A. H., Shepherd, J. M., Garey, L., & Zvolensky, M. J. (2020). Psychological factors associated with substance use initiation during the COVID-19 pandemic. Psychiatry research, 293, 113407.
SA, R. R. (2020). Brief review of coronavirus for healthcare professionals February 10, 2020. Southwest Journal of Pulmonary and Critical Care. 2020| 20 (2): 69-70.
Taylor, C. N., Bryan, C. H., & Goodrich, C. (1990). Social assessment: theory, process and techniques: Centre for Resource Management.
Taylor, S. (2019). The psychology of pandemics: Preparing for the next global outbreak of infectious disease: Cambridge Scholars Publishing.
Tong Z-D., Tang A., Li K-F., Li P.,Wang H-L., Yi J-P. (2020).Potential presymptomatic transmission of SARS-CoV-2, Zhejiang Province, China. Emerg Infect Dis, 65(5), 1052-1060
Waltz, C. F., & Bausell, B. R. (1981). Nursing research: design statistics and computer analysis. Davis Fa.
Wang, C., Pan, R., Wan, X., Tan, Y., Xu, L., Ho, C.S, & et al (2020). Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 Coronavirus Disease (COVID-19) epidemic among the general population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(5), 1729; https://doi.org/10.3390/ijerph17051729.
World Health Organization. (2020). Novel Coronavirus (2019-nCoV): situation report, 22 (Report). Retrieved February 11, 2020. https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200211-sitrep-22-ncov.pdf.
Wu, Z., & McGoogan, J. M. (2020). Characteristics of and important lessons from the coronavirus disease 2019 (COVID-19) outbreak in China: summary of a report of 72 314 cases from the Chinese Center for Disease Control and Prevention. Jama, 323(13), 1239-1242.
Zandifar, A., & Badrfam, R. (2020). Iranian mental health during the COVID-19 epidemic. Asian Journal of Psychiatry, 51, Article 101990. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.101990