سنجش پایداری اجتماعی- فرهنگی توسعه گردشگری روستایی در استان آذربایجان‌شرقی

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

فاطمه کاظمیه ¹ , اسما عیدی ²

1 - استادیار گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران (نویسنده مسئول).
2 - دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/04/20 تاریخ پذیرش : 1401/05/29 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: استان آذربایجان شرقی, پایداری اجتماعی- فرهنگی, روستاهای هدف گردشگری, شاخص های پایداری,

چکیده مقاله :

توسعه گردشگری در یک منطقه بدون اثرات جانبی نیست. گردشگران در طول اقامت خود در یک ناحیه، با افراد و نهادهای حاضر در آن روابط اجتماعی برقرار می‌کنند که جنس آن با نوع و شیوه ارتباط جمعیت بومی با یکدیگر بسیار متفاوت است. این کنش و واکنش میان جمعیت میزبان و گردشگران، منشا پدیدار شدن اثرات گوناگون اجتماعی- فرهنگی است که بسته به نوع ارتباط و تعامل می‌تواند موجب بروز اثرات مثبت و منفی شود. هدف از این پژوهش سنجش پایداری اجتماعی- فرهنگی توسعه گردشگری در روستاهای هدف استان آذربایجان شرقی بود تا بتوان با برنامه ریزی و مدیریت صحیح پیامدهای منفی اجتماعی فرهنگی گردشگری را تعدیل یا حذف و پیامدهای مثبت را تقویت کرد و در نهایت به توسعه پایدار که نقطه ی ایده ال صنعت گردشگری است دست یافت. روش تحقیق در مطالعه ی حاضر از نظر هدف، کاربردی، از نظر شیوه ی اجرا، پیمایشی و از نظر زمانی مقطعی می باشد. جامعه آماری پژوهش سرپرستان خانوارها در چهار روستای هدف گردشگری در استان آذربایجان شرقی بود (819=N) که با استفاده از جدول کرجسی- مورگان حجم نمونه ی آماری 265 نفر محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آماری و ابزارهای سنجش پایداری در محیط نرم افزارهای Spss و Excel انجام شد. یافته های تحقیق نشان داد که ابعاد اجتماعی فرهنگی گردشگری در منطقه مورد مطالعه با میانگین 563/0 از سطح پایداری متوسط برخوردار است. همچنین اولویت بندی روستاهای مورد مطالعه به لحاظ سطح پایداری اجتماعی فرهنگی نیز نشان داد که روستای اشتبین با امتیاز 624/0بیشترین رتبه و روستای توته خانه با امتیاز 493/0 کمترین رتبه را به خود اختصاص دادند. باتوجه به اهمیت ابعاد اجتماعی فرهنگی در مدیریت و توسعه گردشگری پایدار، تعیین ظرفیت برد اجتماعی و کنترل آمار گردشگران، افزایش مهارت و دانش حفاظت از الگوها و ارزش های فرهنگی اجتماعات محلی با برگزاری دوره ها و کارگاه های آموزشی در مقاصد گردشگری، واگذاری اداره امور فعالیت های بخش گردشگری به ساکنان محلی روستاها توصیه می گردد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this research was to measure the socio-cultural sustainability of tourism development in the target villages of East Azarbaijan province so that the negative socio-cultural consequences of tourism can be moderated or eliminated and the positive consequences can be strengthened with proper planning and management, and finally to the sustainable development that The ideal point of the tourism industry is achieved. The research method in the present study is applied in terms of purpose, survey in terms of implementation and cross-sectional in terms of time. The statistical population of the study was heads of households in four tourism target villages in East Azarbaijan province (N=819), which was calculated using the krejcie-Morgan table, the statistical sample size of 265 people. The findings of the research showed that the socio-cultural dimensions of tourism in the studied area have a moderate level of sustainability with an average of 0.563. Also, the prioritization of the studied villages in terms of the level of social and cultural stability also showed that Ushtabin village with a score of 0.624 had the highest rank and Totah khaneh village with a score of 0.493 had the lowest rank.