بررسی رابطه جامعه پذیری دینی با جامعه پذیری سیاسی در بین جوانان 18-28 سال استان مرکزی
محورهای موضوعی :
مطالعات توسعه اجتماعی ایران
ساره دلشاد
1
(دانشجوی دکتری گروه جامعه شناسی سیاسی، واحد نراق، دانشگاه آزاد اسلامی، نراق، ایران.)
محمدحسین پوریانی
2
(استادیارگروه جامعه شناسی سیاسی ، واحد نراق، دانشگاه آزاد اسلامی، نراق، ایران.(نویسنده مسئول)
mhpouryani@yahoo.com)
محمود شهیدی
3
(استادیارگروه روابط بین الملل، واحد نراق، دانشگاه آزاد اسلامی، نراق، ایران.)
تاریخ دریافت : 1402/06/07
تاریخ پذیرش : 1402/07/10
تاریخ انتشار : 1402/08/01
کلید واژه:
جوانان,
جامعه پذیری دینی,
جامعه پذیری سیاسی,
استان مرکزی,
چکیده مقاله :
جامعه‌پذیری دینی وسیاسی جریانی است که از طریق آن فرهنگ دینی و سیاسی یا گرایش ها، نگرش ها، دانش ها و اطلاعات و خلاصه ارزش ها و معیارهای دینی و سیاسی از یک نسل به نسل دیگر منتقل می‌گرد. هدف پژوهش حاضر آن است که رابطه جامعه پذیری دینی را با جامعه پذیری سیاسی بررسی نماید. چارچوب نظری پژ‍وهش حاضر تلفیقی از نظریه ابعاد دینداری گلاک و استارک، و نظریه لوسین پای است. با الهام از نظریه گلاک و استارک جامعه‌پذیری دینی شامل ابعاد اعتقادی؛ مناسکی؛ تجربی؛ پیامدی است. بر اساس نظریه لوسین پای، جامعه پذیری سیاسی در پنج بعد فعالیت سیاسی، اعتماد سیاسی، اثربخشی سیاسی، علاقه سیاسی، بردباری سیاسی، کمی دیرتر و در بستر جامعه‌پذیری پایه به ویژه جامعه‌پذیری دینی قابل تحقق است. روش تحقیق در پژوهش حاضر پیمایشی از نوع توصیفی -تحلیلی است و داده ها از دو روش اسنادی - کتابخانه‌ای و پیمایشی با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده است. جامعه مورد مطالعه این تحقیق 384 نفر از جوانان 18-28 سال استان مرکزی است. نتایج نشان می‌دهد هرچند سطح بعد مناسک به ویژه مناسک جمعی جامعه پذیری دینی در حد پایین‌تری در مقایسه با دیگر ابعاد قرار دارد، با این‌همه نتایج پژوهش نشان دهنده موفقیت در جامعه پذیری دینی جوانان است. در مجموع میزان جامعه پذیری سیاسی و درونی شدن ارزش ها و هنجارهای سیاسی در جوانان در سطح نسبتا" پایین تری در مقایسه با جامعه‌پذیری دینی قرار دارد. همچنین نتایج به دست آمده حاکی از ارتباط معنادار میان ابعاد مختلف جامعه پذیری دینی با جامعه پذیری سیاسی است. مقدار ضریب تبیین تصحیح شده نشان می‌دهد که 35 درصد تغییرات متغیر وابسته یعنی جامعه پذیری سیاسی، توسط متغیرهای وارد بر مدل رگرسیونی مورد تبیین واقع شده است.
چکیده انگلیسی:
Religious and political socialization is a stream by which religious and political culture or attitudes,visions, knowledge, information, and, in brief, religious and political values are transferred from one generationto another. The present research aimed at studying the relationship between religious socialization and politicalsocialization. The theoretical framework of the research is a combination of Glock and Stark´s theory ofreligiosity and Lucian Pye´s Theory. According to the former theory, the religious socialization includes“belief”, “practice”, “experience”, “knowledge”, and “consequences”. According to the later, politicalsocialization includes five dimensions of “political activity,” “political trust,” “political effectiveness,”“political interest,” “political tolerance” which may become realizable in later stages and under a basicsocialization, especially religious socialization. A survey method of descriptive-analytical type was used to dothe research and, the data were gathered using two methods of documentary- and library-based and survey bythe researcher-made questionnaire. The studied population included 384 individuals of 18-28-years old living inIran´s central province. Though, the rituals aspect – religious socialization, in particular – is on a lower levelthan the other aspects, the results showed the success of the youth religious socialization. In general, thepolitical socialization, and internalization of political values and norms among the youth are lower in degree incomparison with religious socialization. The results also show that there is a significant relationship between thedifferent dimensions of religious socialization and political socialization. The corrected coefficient ofdetermination shows that 35% of the changes in the dependent variable political socialization was determined bythe variables entered in the regression model.
منابع و مأخذ:
ابراهیم پور، داوود(1398) بررسی رابطه مصرف رسانه‌ای با جامعه پذیری سیاسی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، پژوهشهای ارتباطی (پژوهش و سنجش)، دوره 26، شماره 3 (پیاپی 99)، 149 -183
احمدپورترکمانی، بابک؛ ازکیا مصطفی؛ ساروخانی باقر(1397) نقش شبکه های اجتماعی مجازی در جامعه پذیری سیاسی جوانان با تاکید بر دسترس پذیری رسانه ای و کاربر فعال، مطالعات رسانه ای، دوره 13، شماره 2 (پیاپی 41)، 21 -39 .
اختر شهر، علی، (1386 )، مولفه‌های جامعه‌پذیری سیاسی در حکومت دینـی، تهـران: انتشارات پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ایور، هژار؛ راد، فیروز (1396) بررسی عوامل اجتماعی جامعه پذیری سیاسی مرتبط با میزان گرایش به دموکراسی در بین دانشجویان بومی دانشگاه های شهر مهاباد، مطالعات جامعه شناسی، دوره 10، شماره 37، 25 -41 .
باقری، معصومه؛ حسین زاده، علی حسین؛ شجاعی، حسن(1398) بررسی رابطه جامعه پذیری سیاسی با مشارکت سیاسی زنان شهر اهواز با رویکرد الگوسازی معادله ساختاری، فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، دوره 14، شماره 49، 55 - 85.
بشیریه، حسین(1382)، آموزش دانش سیاسی، تهران: انتشارات نگاه معاصر.
بیرو، آلن (1366)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: نشر کیهان.
پای، لوسین و دیگران. (1380) بحرانها و توالیها در توسعه سیاسی. ترجمه غلامرضا خواجه سروی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
حسینی، سیدحسن؛ میرزایی ملکیان، محمد؛ توکلی، زهره(1389) بررسی تاثیر خانواده بر جامعه پذیری سیاسی مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه تهران، جامعه شناسی مطالعات جوانان، دوره 1، شماره 1، 67 -82.
خرم شاد محمدباقر؛ سوری، فرزاد (1398) نقش سرمایه اجتماعی در جامعه پذیری سیاسی (مطالعه موردی: دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاههای دولتی شهر تهران)، پژوهشهای راهبردی سیاست، دوره 8، شماره 29 (پیاپی 59)، 43 -79).
خرم شاد، محمدباقر؛ سوری، فرزاد(1398) اعتماد نهادی، دانشگاههای دولتی و جامعه پذیری سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، دوره 11، شماره 2 (پیاپی 42)، 1 -30).
خواجه سروی، غلامرضا(1394) عوامل موثر بر جامعه پذیری سیاسی دانشجویان دانشگاه های دولتی ایران، جستارهای سیاسی معاصر، دوره 6، شماره 4، 31 -55.
رابرتسون، ی. (1372)، درآمدی بر جامعه، حسین بهروان، نشر آستان قدس رضوی.
راسخ، کرامت اله؛ قربانی، عاطفه؛ ماهوری، محمد (1398) تأثیر محیط آموزشی و رسانه های ارتباط جمعی بر جامعه پذیری سیاسی دانشجویان دانشگاه شیراز، دانش سیاسی، دوره 15، شماره 1 (پیاپی 29)، 81 - 101 .
سبزی پور، حامد، (1387) جامعه‌پذیری سیاسی: مروری کوتاه بر ادبیات موضوع، ماهنامـه رشـد علوم اجتماعی، دوره یازدهم، شماره 39، 43 - 45 .
سپهر، مسعود(1389) یک چهارچوب نظری برای جامعه پذیری سیاسی نوجوانان ایران، تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری (دانشنامه حقوق و سیاست)، دوره 6، شماره 13، 55 -77 .
سجادی، احمد، عین القضاتی، پیمان، گزارش سایت ایسنا، ۴ مهر ۱۳۹۸.
سراج زاده، سیدحسین و توکلی، مهناز(1380) بررسی تعریف عملیاتی دینداری در پژوهش های اجتماعی، نامه پژوهش: فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال پنجم شماره 20و21، 20-21.
شارع پور، محمود (1386) جامعه شناسى آموزش و پرورش. تهران: سمت
شفرز، برنهارد( 1386) مبانی جامعه شناسی جوانان، ترجمه کرامت االله راسخ، تهران: شر نی.
صدفی، ذبیح اله؛ بابایی، سکینه(1394)بحران های سیاسی، شبکه های اجتماعی و جامعه پذیرى سیاسی رسانه ای جوانان، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، دوره 14، شماره 28، 1-34.
طالبان، محمدرضا(1380) دینداری و بزهکاری در میان جوانان دانش‌آموز، تهران: موسسه پژوهشی فرهنگ، هنر و ارتباطات.
طلوعی، علی؛ زراعتگر، علی اکبر(1390) بررسی نقش تلویزیون بر جامعه پذیری سیاسی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد پژوهش اجتماعی، دوره 4، شماره 12، 55 -74 .
عبدالرحمن، عبداالله محمد، (2001م)، علم الاجتماع السیاسی النشاه النظوریه والاتجاهات المدینه والمعاصره، مترجم کامیار صداقت ثمر حسینی، دار النهضه العربیه.
علم، قربان (1386) منشا دین از دیدگاه پیتر ال. برگر، ترجمه مهدی حسن زاده، فصلنامه مقالات و بررسیها، شماره 2 (پیاپی 83، 1386)، 67.
فروتن، یعقوب(1392) استراتژی جامعه‌پذیری دینی در ایران، مطالعات ملی، دوره14، شماره1، 73 - 96 .
کشیشیان، گارینه؛ موسی نژاد، محمدجواد(1396) نقش فناوری اطلاعات بر شاخص های جامعه پذیری سیاسی (با تاکید بر جمهوری اسلامی ایران) پژوهش سیاست نظری (پژوهش علوم سیاسی) شماره 21، 147 -172 .
مهرداد، هرمز، (1376 ) جامعه‌پذیری سیاسی، چاپ اول، تهران: نشر پاژنگ.
یوسفی، حسن؛ مرتضویان، سیدعلی(1396) نقش شبکه های اجتماعی بر جامعه پذیری سیاسی دانشجویان علوم سیاسی دانشگاه های آزاد اسلامی واحدهای تهران (1394-1384)، مطالعات سیاسی، دوره 9، شماره 35، 77 -98 .
Cohen-Malayev M. Schachter E. P. & Rich, Y. (2014), Teachers and the religious socialization of adolescents: Facilitation of meaningful religious identity formation processes. Journal of Adolescence, 37(2), 205–214.
Collet Sabe, J. (2007); "The crisis in religious socialization", Social Compass, 54(1):97-111.
Cornwall, C. (1987); "The social bases of religion: a study of factors influencing religious beliefs and commitment", Review of Religious Research, 29: 44-56.
Elkin, F., &Handel, G (1972). The child and society: the process of socialization. New York: Random house.
Glock, Charles Y, & Rodney, Stark (1965) Religion and Society in Tension. Chocago: Rand McNally & Company.
Hamplova, D. and Nespor, Z. R. (2009); Invisible religion in a non-believing country: the case of the Czech Republic, Social Compass, Vol. 56, no. 4 :581-597.
Himmelfarb, H. S. (2005); Agents of religious socialization among American Jews Sociological Quarterly, Vol. 20, Issue 4, PP 477-494.
Horton, B.P., & Hunt, C.L (1989), Sociology, 5th printing London. MC Graw-Hill.Book Campany.
Hunsberger, B. and Brown, L. B. (1984); Religious Socialization, apostasy, and the impact of family background, Journal for the Scientific Study of Religion, Vol. 23, no. 3, PP239-251.
Inskeep K. W. (1988); Religious Socialization, Office for Research, Planning and Evaluation, Evangelical Lutheran Church in America
Jarvis, P. (1974); Religious socialization in the junior school, Educational Research, Vol16, Issue 2: 100-106.
Langton, K.P, (1992), Political Socialization, London. Oxford University Press.
Park, J. Z. and Ecklund, E. H. (2007), NEGOTIATING CONTINUITY: Family and Religious Socialization for Second-Generation Asian Americans. The Sociological Quarterly, 48: 93–118.
Pluss, C. (2007); Analysing non-doctorinal socialization: British Journal of Sociology, Vol58, Issue 2, PP 253-275.
Regnerus, M. D. (2000); Shaping schooling success: Religious socialization and educational outcomes in Metropolitian public school, Journal for the Scientific Study of Religion, Vol. 39, no. 3, PP 363-378.
Scruton, R. (2007). The Palgrave Macmillan dictionary of political thought Springer.
_||_
ابراهیم پور، داوود(1398) بررسی رابطه مصرف رسانه‌ای با جامعه پذیری سیاسی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، پژوهشهای ارتباطی (پژوهش و سنجش)، دوره 26، شماره 3 (پیاپی 99)، 149 -183
احمدپورترکمانی، بابک؛ ازکیا مصطفی؛ ساروخانی باقر(1397) نقش شبکه های اجتماعی مجازی در جامعه پذیری سیاسی جوانان با تاکید بر دسترس پذیری رسانه ای و کاربر فعال، مطالعات رسانه ای، دوره 13، شماره 2 (پیاپی 41)، 21 -39 .
اختر شهر، علی، (1386 )، مولفه‌های جامعه‌پذیری سیاسی در حکومت دینـی، تهـران: انتشارات پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ایور، هژار؛ راد، فیروز (1396) بررسی عوامل اجتماعی جامعه پذیری سیاسی مرتبط با میزان گرایش به دموکراسی در بین دانشجویان بومی دانشگاه های شهر مهاباد، مطالعات جامعه شناسی، دوره 10، شماره 37، 25 -41 .
باقری، معصومه؛ حسین زاده، علی حسین؛ شجاعی، حسن(1398) بررسی رابطه جامعه پذیری سیاسی با مشارکت سیاسی زنان شهر اهواز با رویکرد الگوسازی معادله ساختاری، فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، دوره 14، شماره 49، 55 - 85.
بشیریه، حسین(1382)، آموزش دانش سیاسی، تهران: انتشارات نگاه معاصر.
بیرو، آلن (1366)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: نشر کیهان.
پای، لوسین و دیگران. (1380) بحرانها و توالیها در توسعه سیاسی. ترجمه غلامرضا خواجه سروی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
حسینی، سیدحسن؛ میرزایی ملکیان، محمد؛ توکلی، زهره(1389) بررسی تاثیر خانواده بر جامعه پذیری سیاسی مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه تهران، جامعه شناسی مطالعات جوانان، دوره 1، شماره 1، 67 -82.
خرم شاد محمدباقر؛ سوری، فرزاد (1398) نقش سرمایه اجتماعی در جامعه پذیری سیاسی (مطالعه موردی: دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاههای دولتی شهر تهران)، پژوهشهای راهبردی سیاست، دوره 8، شماره 29 (پیاپی 59)، 43 -79).
خرم شاد، محمدباقر؛ سوری، فرزاد(1398) اعتماد نهادی، دانشگاههای دولتی و جامعه پذیری سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، دوره 11، شماره 2 (پیاپی 42)، 1 -30).
خواجه سروی، غلامرضا(1394) عوامل موثر بر جامعه پذیری سیاسی دانشجویان دانشگاه های دولتی ایران، جستارهای سیاسی معاصر، دوره 6، شماره 4، 31 -55.
رابرتسون، ی. (1372)، درآمدی بر جامعه، حسین بهروان، نشر آستان قدس رضوی.
راسخ، کرامت اله؛ قربانی، عاطفه؛ ماهوری، محمد (1398) تأثیر محیط آموزشی و رسانه های ارتباط جمعی بر جامعه پذیری سیاسی دانشجویان دانشگاه شیراز، دانش سیاسی، دوره 15، شماره 1 (پیاپی 29)، 81 - 101 .
سبزی پور، حامد، (1387) جامعه‌پذیری سیاسی: مروری کوتاه بر ادبیات موضوع، ماهنامـه رشـد علوم اجتماعی، دوره یازدهم، شماره 39، 43 - 45 .
سپهر، مسعود(1389) یک چهارچوب نظری برای جامعه پذیری سیاسی نوجوانان ایران، تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری (دانشنامه حقوق و سیاست)، دوره 6، شماره 13، 55 -77 .
سجادی، احمد، عین القضاتی، پیمان، گزارش سایت ایسنا، ۴ مهر ۱۳۹۸.
سراج زاده، سیدحسین و توکلی، مهناز(1380) بررسی تعریف عملیاتی دینداری در پژوهش های اجتماعی، نامه پژوهش: فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال پنجم شماره 20و21، 20-21.
شارع پور، محمود (1386) جامعه شناسى آموزش و پرورش. تهران: سمت
شفرز، برنهارد( 1386) مبانی جامعه شناسی جوانان، ترجمه کرامت االله راسخ، تهران: شر نی.
صدفی، ذبیح اله؛ بابایی، سکینه(1394)بحران های سیاسی، شبکه های اجتماعی و جامعه پذیرى سیاسی رسانه ای جوانان، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، دوره 14، شماره 28، 1-34.
طالبان، محمدرضا(1380) دینداری و بزهکاری در میان جوانان دانش‌آموز، تهران: موسسه پژوهشی فرهنگ، هنر و ارتباطات.
طلوعی، علی؛ زراعتگر، علی اکبر(1390) بررسی نقش تلویزیون بر جامعه پذیری سیاسی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد پژوهش اجتماعی، دوره 4، شماره 12، 55 -74 .
عبدالرحمن، عبداالله محمد، (2001م)، علم الاجتماع السیاسی النشاه النظوریه والاتجاهات المدینه والمعاصره، مترجم کامیار صداقت ثمر حسینی، دار النهضه العربیه.
علم، قربان (1386) منشا دین از دیدگاه پیتر ال. برگر، ترجمه مهدی حسن زاده، فصلنامه مقالات و بررسیها، شماره 2 (پیاپی 83، 1386)، 67.
فروتن، یعقوب(1392) استراتژی جامعه‌پذیری دینی در ایران، مطالعات ملی، دوره14، شماره1، 73 - 96 .
کشیشیان، گارینه؛ موسی نژاد، محمدجواد(1396) نقش فناوری اطلاعات بر شاخص های جامعه پذیری سیاسی (با تاکید بر جمهوری اسلامی ایران) پژوهش سیاست نظری (پژوهش علوم سیاسی) شماره 21، 147 -172 .
مهرداد، هرمز، (1376 ) جامعه‌پذیری سیاسی، چاپ اول، تهران: نشر پاژنگ.
یوسفی، حسن؛ مرتضویان، سیدعلی(1396) نقش شبکه های اجتماعی بر جامعه پذیری سیاسی دانشجویان علوم سیاسی دانشگاه های آزاد اسلامی واحدهای تهران (1394-1384)، مطالعات سیاسی، دوره 9، شماره 35، 77 -98 .
Cohen-Malayev M. Schachter E. P. & Rich, Y. (2014), Teachers and the religious socialization of adolescents: Facilitation of meaningful religious identity formation processes. Journal of Adolescence, 37(2), 205–214.
Collet Sabe, J. (2007); "The crisis in religious socialization", Social Compass, 54(1):97-111.
Cornwall, C. (1987); "The social bases of religion: a study of factors influencing religious beliefs and commitment", Review of Religious Research, 29: 44-56.
Elkin, F., &Handel, G (1972). The child and society: the process of socialization. New York: Random house.
Glock, Charles Y, & Rodney, Stark (1965) Religion and Society in Tension. Chocago: Rand McNally & Company.
Hamplova, D. and Nespor, Z. R. (2009); Invisible religion in a non-believing country: the case of the Czech Republic, Social Compass, Vol. 56, no. 4 :581-597.
Himmelfarb, H. S. (2005); Agents of religious socialization among American Jews Sociological Quarterly, Vol. 20, Issue 4, PP 477-494.
Horton, B.P., & Hunt, C.L (1989), Sociology, 5th printing London. MC Graw-Hill.Book Campany.
Hunsberger, B. and Brown, L. B. (1984); Religious Socialization, apostasy, and the impact of family background, Journal for the Scientific Study of Religion, Vol. 23, no. 3, PP239-251.
Inskeep K. W. (1988); Religious Socialization, Office for Research, Planning and Evaluation, Evangelical Lutheran Church in America
Jarvis, P. (1974); Religious socialization in the junior school, Educational Research, Vol16, Issue 2: 100-106.
Langton, K.P, (1992), Political Socialization, London. Oxford University Press.
Park, J. Z. and Ecklund, E. H. (2007), NEGOTIATING CONTINUITY: Family and Religious Socialization for Second-Generation Asian Americans. The Sociological Quarterly, 48: 93–118.
Pluss, C. (2007); Analysing non-doctorinal socialization: British Journal of Sociology, Vol58, Issue 2, PP 253-275.
Regnerus, M. D. (2000); Shaping schooling success: Religious socialization and educational outcomes in Metropolitian public school, Journal for the Scientific Study of Religion, Vol. 39, no. 3, PP 363-378.
Scruton, R. (2007). The Palgrave Macmillan dictionary of political thought Springer.
