چارچوب نظری برای درک رابطه چرخه زندگی و سبک زندگی خانواده ایرانی
محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایرانمحمد منتظری 1 , امید علی احمدی 2 * , محمدحسین اسدی داود آبادی 3
1 - دانشجوي دكتراي تخصصي جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، دانشكده علوم انسانی، واحد آشتیان، دانشگاه آزاد اسلامي، آشتیان، ايران
2 - استادیار گروه جامعه شناسی دانشكده علوم انسانیواحد آشتیان، دانشگاه آزاد اسلامي، آشتیان، ايران.
3 - استادیار گروه جامعه شناسی، دانشكده علوم انسانی، واحد آشتیان، دانشگاه آزاد اسلامي، آشتیان، ايران.
کلید واژه: نظریه سازی, چرخه زندگی, خانواده, سبک زندگی, تغییرات اجتماعی,
چکیده مقاله :
خانواده به عنوان یک واحد اجتماعى پویا، فرآیندى از تغییر مداوم و در گذر زمان را تجربه مى کند. چرخه زندگي، فرايند تحول خانواده را توصيف مي كند که با دگرگونی در ورود و خروج اعضای خانواده و روابط نقشي ميان آنها در طول زمان و به تبع آن سبک زندگی همراه است. این تحولات به ویژه در جامعه ایران از اهمیت خاصی برخوردار است. پژوهش حاضر با بهره گیری از منابع مکتوب و متون مرتبط در مقام معرفی چرخه زندگی و همچنین سبک زندگی از روش توصیفی و در برقراری رابطه نظری بین این دو متغیر و تطبیق آن بر جامعه ایران از روش تحلیلی استنتاجی بهره گرفته است. این مقاله با تبین چرخه زندگی، و ابعاد مختلف سبک زندگی در جامعه ایرانی تلاش می‌کند، به تاثیر آنها بر همدیگر پرداخته و متغیرهای موثر احتمالی در این میان را معرفی نماید؛ تا از این راه چارچوب نظری مورد نیاز را برای پژوهش های میدانی (کمی و کیفی) فراهم نماید. در این چارچوب نظری، نقش متغیرهای مختلف شامل متغیرهای ساختار خانواده، متغیرهای فضا و ویژگی‌های جغرافیایی و متغیرهای میانی مورد توجه قرار گرفته است. آسیب شناسی تاثیر رابطه چرخه زندگی بر سبک زندگی در جامعه ایران، در سیاستگذاری های اجتماعی و اقتصادی کشور می تواند در برنامه ریزی برای حیات دوباره خانواده ایرانی در دیالکتیک سنت و مدرنیته و عصر انفجار اطلاعات و شبکه‌های اجتماعی مجازی مد نظر قرار گیرد.
As a dynamic social unit, family goes under a process of continuous change over time. The life cycle explains the transformation process of families, which is associated with the change in the entry and exit of family members and the role relationships between them over time and, accordingly, the lifestyles. These developments are of especial importance in the Iranian society.
Using the relevant textual sources, descriptive and inferential analytical methods, and by establishing a theoretical relationship between these two variables, and by applying it to the Iranian society, the present research attempted to introduce the life cycle and lifestyles.
This article tried to explain the life cycle and the different dimensions of lifestyles in the Iranian society, address their mutual effects on each other and, introduce possible effective variables to provide the theoretical framework needed for a quantitative and qualitative field research. In this theoretical framework, the roles of various variables, including family structure variables, space variables and geographical characteristics and intermediate variables, were considered. The pathology of the effects of life cycle relationship on the lifestyles in the Iranian society can be considered in the social and economic policy-making in the country, and planning for the revival of the Iranian family in the dialectics of tradition and modernity and the age of information explosion and virtual social networks.
1. آقایاری هیر، توکل، و داداشی، رویا (1401). بررسی تأثیر الگوی استفاده از رسانه‌های جمعی بر سبک زندگی سالم. رسانه, 33(4 (پیاپی 129) ), 89-111.
2. اکبری، شیما، جعفری، علی، و سلطانی فر، محمد (1399). نقش دیجیتالی شدن مصرف رسانه ای در سبک زندگی شهروندان بالای 18 سال شهر تهران. مطالعات جامعه شناختی شهری (مطالعات شهری), 10(36 ).
3. ایرنا، خبرگزاری ج.ا. ایران،( 12 بهمن 1394) حدود 13 درصد زوج های ایرانی نابارورهستند، قابل دریافت در :www.irna.ir/xjdxpV
4. ایرنا، خبرگزاری ج.ا. ایران،( 15 مهر 1394) بیش از سه میلیون زوج نابارور در كشور وجود دارد، قابل دریافت در : www.irna.ir/xjccsh
5. باینگانی، بهمن؛ ایراندوست، سید فهیم؛ احمدی، سینا(1392) سبک زندگی از منظر جامعه شناسی: مقدمه ای بر شناخت و واکاوی مفهوم سبک زندگی، مهندسی فرهنگی، سال هشتم پاییز، شماره 77: 56-74.
6. حسینی، بیتا. (1389) زمینه زوج درمانی. تهران: انتشارات جنگل.
7. زارع،سعید؛ هاشمی، حکیمه. (1392). تأثیر دین بر سیاست‌های جمعیتی و باروری. فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی، سال 10، شماره 5: 81-95.
8. ساروخانی، باقر(1386) مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده ، تهران: انتشارات سروش.
9. شیخی، محمد تقی (1379) جمعیت و تنظیم خانواده، تهران: شرکت سهامی انتشار.
10. صدوق، شیخ (بی تا)، من لایحضره الفقیه، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
11. عزیزی مهر، خیام، و پیری، صدیقه (1397). طبقه, فرهنگ و سبک زندگی (مورد مطالعه: فرهنگ و سبک زندگی «طبقه بالای» جامعه). مجله جامعه شناسی ایران, 19(3 ), 136-163.
12. علاسوند، فریبا(1392) هنجارشناسی سبک زندگی دینی: تبیین سه اصل محوری، زن در فرهنگ و هنر، دوره 1، شماره 1، 20-61.
13. علینقی، امیر علی (1388) دین و برنامه‌های تنظیم خانواده : مطالعه موردی ایران، مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، سال 7، شماره 3.
14. فتحی، الهام(1398) پدیده سالخوردگی جمعیت در ایران. مجله‌ی بررسی‌های آمار رسمی ایران؛ ۳۰ (۲) :۳۸۷-۴۱۳. URL: http://ijoss.srtc.ac.ir/article-۱-۳۵۱-fa.html
15. فیتز‌پاتریک، تونی (1381) نظریه رفاه (سیاست اجتماعی چیست؟)، مترجم هرمز همایون‌پور، تهران: موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی.
16. کلینی، محمدبن یعقوب (1375) فروع کافی، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
17. گلابی، فاطمه (1401). رسانه و سبک زندگی سلامت محور (مطالعه سبک زندگی سلامت محور شهروندان در استان آذربایجان شرقی). مطالعات توسعه اجتماعی ایران, 14(2 ), 65-80.
18. گولد، جولیوس و ویلیام ل کولب ( 1384). فرهنگ علوم اجتماعی( ترجمه گروه مترجمان به کوشش محمد جواد زاهدی)، تهران: انتشارات مازیار.
19. گیدنز، آنتونی. (1387) جامعه شناسی . مترجم: منوچهر صبوري کاشانی . تهران : نشر نی.
20. مهدوي، محمدصادق؛ صبوري خسروشاهي، حبيب(1382) بررسي ساختار توزيع قدرت در خانواده، مطالعات اجتماعي - روان شناختي زنان (مطالعات زنان) ، دوره 1 ، شماره 2 ، 27 - 68 .
21. موسوی، اشرفسادات. (1397) خانواده درمانی نکات کاربردی. تهران: مهر کاویان.
22. میرزامحمدی، علی (1400) تورم ساختاری خانواده ایرانی، روزنامه اعتماد، شماره 5041 ، دوشنبه ۱۲ مهر۱۴۰۰
23. میرزامحمدی، علی (1403) تأثیر کیفیت مسکن در فرزندآوری، روزنامه ارمان امروز، شماره 4432، چهارشنبه 29 فروردین 1403، قابل دریافت در https://www.armandaily.ir/?p=42095
24. همیلتون، مالکوم(1377) جامعه‌شناسی دین، مترجم: محسن ثلاثی، تهران: تبیان
25. Aghajanian, Akbar (1998), "Family Planning Porgram and Recent Fertility Trends in Iran". Working paper WP-98-04, MEARSURE Evaluation Project, Carolina Population Center, University of Chapel Hill, NC, USA.
26. Carroll, J. S., Badger, S., & Yang, C. (2006). Delaying Marriage: The Trends and the Consequences.
27. Carroll, J. S., Badger, S., & Yang, C. (2006). The Ability to Negotiate or the Ability to Love? Evaluating the Developmental Domains of Marital Competence. Journal of Family Issues, 27, 1001-1032.
28. Coplan RJ, Hastings PD, Lagacé-Séguin DG, Moulton CE (2002). Authoritative and authoritarian mothers’ parenting goals, attributions, and emotions across different childrearing contexts. Parenting. 2(1):1-26.
29. Good, William J. (1989).The Family, Prentice-Hall of India, Second Edition.
30. Jansen, Sylvia J. T. (2011). Lifestyle Method. The Measurement and Analysis of Housing Preference and Choice, 177-202.
31. Mahzoon, A (2016). Demographic Policy in Iran, Fertility and Aging. Conference on Theoretical and Practical Review of Government-Nation Relations: Past, Present and Future, Allameh Tabataba'i University.
32. McGoldrick, M., Carter, B., & Garcia-Preto, N. (2010). The Expanded Family Life Cycle: Individual, Family, and Social Perspectives. New Jersey, Prentice Hall.
33. McGoldrick, M., Carter, B., & Garcia-Preto, N. (2011). The expanded family life cycle: Individual, family, and social perspectives (4th Ed).Boston: Pearson.
34. Patterson GR, DeGarmo DS, Knutson N(2000). Hyperactive and antisocial behaviors: Comorbid or two points in the same process? Development and psychopathology. 12(1):91-106.
35. Stella, M. (2003). Marital satisfaction and expectations in the first and last stages of family life cycle. Unpublished Doctoral Dissertation. United States International University [On-line]. Available: www.proquest.com
36. Thyra C. Uth (1996). Definition of Lifestyle and its Application to travel behavior. PhD student. Department at the Aarhus school of Business. Aalborg, Denmark