موانع و محدودیت های توسعه مدارس دخترانه در ایران عصر مشروطه
محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران
1 - عضو هیأت علمی گروه تاریخ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: درباریان, روحانیان, توسعه, مدارس دخترانه, زنان, قاجاریه, مشروطه.,
چکیده مقاله :
جامعه سنتی و استبداد زده ایرانی تا پیش از مشروطیت آن گونه حس نکرده بود که تأسیس و توسعه نهادهای آموزشی تا چه اندازه میتواند به استقرار جامعه مدنی یاری رساند. پس از انقلاب مشروطه نیز تقابل با راه اندازی و توسعه نهادهای آموزشی و در رأس آن، مدارس دخترانه تداوم یافت. طبیعتا هر تغییر یا تحول اجتماعی با موانع و محدودیت هایی مواجه خواهد شد که تأسیس و توسعه مدارس دخترانه نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. در این مقاله سعی شده است به واکاوی موانع و محدودیت های پیش روی توسعه مدارس دخترانه در ایران عصر مشروطه پرداخته شود. فرضیه تحقیق حاضر این است که بخشی از بدنه ساختارهای اجتماعی و نهادهایی سنتی به خاطر نگرانی از تحدید قدرت مادی و معنوی خود و ترس از فروپاشی نظم اجتماعی موجود، تعصبات فرهنگ عرفی را با رنگ و لعاب مذهبی درآمیختند تا به این بهانه نافذ بتوانند از توسعه مدارس دختران در ایران جلوگیری کنند، اگرچه ناآگاهی عمومی، ضعف بودجه مدارس دخترانه و نابسامانی نظام اداری و علمی وزارت معارف نیز در تکمیل این ناکامی مؤثر افتاد. در انجام این تحقیق از روش تحقیق تاریخی با رویکرد کیفی استفاده شده است که سعی دارد با رعایت امانت و حفظ اصول علمی و نیز با نگاهی عینی به وقایع و حوادث مستند تاریخی که در اسناد و منابع تاریخی آمده است، به تبیین و استدلال تاریخی موضوع بپردازد.
The traditional and tyrannical society of Iran had not felt until the constitutional revolution that the establishment and development of educational institutions could contribute to the establishment of civil society. After the Constitutional Revolution, the confrontation with the establishment and development of educational institutions, and at the top of it, continued the girls' schools. Now, the question of the present article is why and how traditional structures and institutions were able to prevent the development of girls' schools after the Constitutional Revolution? The present research hypothesis is that traditional structures and institutions, because of their concern about the limitation of their material, spiritual and historical powers, and the fear of the collapse of the existing social order, which had a roots in the history of Iranians, combined the prejudices in customary culture with the color of religion to This stubborn excuse can prevent the development of girls 'schools in Iran, although the ignorance of the women's community, the lack of funding for girls' schools, and the disruption of the Ministry of Education and Science's administrative and scientific system also contributed to this failure. In this research, the method of historical research (inductive) has been used, which seeks to explain the historical reasoning of the subject, observing the trusted and preserving of scientific principles, and also with an objective look at the events and events of the historical documentary that are presented in the documents and historical sources.
الف) كتاب
- آریان پور، یحیی، از صبا تا نیما، 2 جلد، تهران: زوار، بی تا.
- امامي، فيض الله، زن در تاريخ ايران از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامي، تهران: كوير، 1390.
- آفاري، ژانت، انجمنهاي سري و نيمه سري زنان. ترجمه جواد يوسفيان، تهران، بانو1377.
- بامداد، بدرالملوك، زن ايراني از مشروطيت تا انقلاب سفيد، 2جلد. تهران: ابن سينا، 1348.
- تاج السلطنه، خاطرات تاج السلطنه.به كوشش منصوره اتحاديه، تهران: نشرتاريخ ايران، 1371.
- ترابي فارساني، سهيلا، اسنادي از مدارس دختران از مشروطه تا پهلوي، تهران: سازمان اسناد ملي ايران، 1378.
- توانا، مراد علي، زن در تاريخ معاصر، تهران: برگ زيتون، 1384.
- حجازي، بنفشه، تاريخ خانم‌ها، تهران: قصيده سرا، 1388.
- خسروپناه، محمدحسين، هدف‌ها و مبارزه زن ايراني از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوي، تهران: پيام امروز، 1381.
- رشديه، شمس الدين، سوانح عمر، تهران: نشر تاريخ ايران، 1362.
- شيخ الاسلامي، پري، زنان روزنامه نگار و انديشمندان ايران، تهران: زرين، 1351.
- كراچي، روح انگيز، انديشه نگاران زن در شعر مشروطه، تهران: دانشگاه الزهراء، 1374.
- كسري، نيلوفر، زنان در عصر قاجار، تهران: بدرقه جاويدان، 1346.
- كوليور رايس، كلارا. زنان ايران و راه و رسم زندگي آنان. ترجمه اسد الله آزاد، تهران: نشر كتابدار، 1388.
- محبوبي اردكاني، حسين، تاريخ موسسات تمدني جديد ايران، 2جلد. تهران: دانشگاه تهران، 1354.
- ناطق، هما، کارنامه فرنگی و فرهنگی در ایران، تهران: معاصر پژوهان، 1380.
- ناهيد، عبدالحسين، زنان ايران در جنبش مشروطه، تبريز: نشر احياء، 1360.
ب) روزنامه‌ها
1- اصلی
- زبان زنان، س1، ش9 (شنبه 21 صفر 1338)، ص4.
- زبان زنان، س2، ش7 (19 شعبان 1338)، ص1.
- زبان زنان، س1، ش11، (19 ربيع الاول 1338)، ص1.
- شكوفه، س1، ش1 (ذیحجه 1330)، ص2.
- شكوفه، س1، ش2 (23 محرم 1331)، ص2-1.
- شكوفه، س1، ش6 (9 ربيع الثاني 1331)، ص2.
- شكوفه، س1، ش13 (28 شعبان 1331)، ص2.
- شكوفه، س2، ش12 (12 رجب 1332)، ص2.
- شكوفه، س2، ش13 (20 رجب 1332)، ص2.
- شكوفه، س2، ش19 (7 ذيقعده 1332)، ص2.
- شكوفه، س2، ش20 (21 ذيحجه 1332)، ص2.
- شكوفه، س2، ش21 (20 ذيحجه 27 و جمادي الاول 1332)، ص 2-1.
- شكوفه، س2، ش24 (5 ربيع الثاني 1332)، ص4.
- شكوفه، س3، ش3 (15 صفر 1332)، ص2.
- نامه پارسي، س1، ش8 (3 ذیحجه 1343)، ص125-124.
- ناهيد، س3، ش9 (26 شوال1342)، ص7.
2- فرعي:
- ايران نو، س1، ش23 (17 رمضان 1327)، ص8 .
- ايران نو، س1، ش 44 (27 مهر 1288)، ص1.
- ایران نو، س1، ش54 (16 شوال 1322)، ص3.
- ايران نو، س2، ش110 (5 ربيع الاول 1329)، ص2.
- تمدن، س4، ش12 (2 صفر 1329)، ص12.
- حبل المتين، س1، ش10 (ربيع الاول 1326)، ص4.
- حبل المتين، س33، ش2 (23 جمادي الثاني1343)، ص19.
- حبل المتين، س33، ش 4 (14رجب 1343)، ص11.
- مجلس، س1، ش6 (16 شوال 1324 ﻫ..ق)، ص6.
- مجلس، س1، ش59 (9 صفر 1325 ﻫ..ق)، ص7.
- مطبوع در آستان مقدس حضرت عبدالعظيم (18 جمادي الثاني 1335)، ص2.
- وقت، س2، ش55 (27جمادي الاول 1328)، ص4.
ج) مجلات
- جمعيت نسوان وطنخواه ايران، س1، ش2 (1302)، ص6.
- جمعيت نسوان وطنخواه ايران، س1، ش3 (خرداد 1303)، ص3.
- جمعيت نسوان وطنخواه ايران، س1، ش6و5 (مرداد و شهريور1303)، ص42.
- روزنامه حبل المتین، س1، ش10 (ربیع الاول 1326)، ص4.
- روزنامه حبل المتین، س1، ش105 (23 رجب 1325)، ص5.
- روزنامه صوراسرافیل، ش4 (1325ﻫ.ق)، ص7.