تبیین اخلاق اسلامی در فرآیند طراحی و تولید معماری
محورهای موضوعی : معماریمحمدباقر ولی زاده اوغانی 1 , اصغر مولائی 2 , مینو قره بگلو 3
1 - پژوهشگر دوره دکتری معماری اسلامی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.
2 - دانشیار شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.
3 - استاد معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
کلید واژه: اخلاق اسلامی, اخلاق حرفه‌ای, معمار, حرفه معماری,
چکیده مقاله :
تبیین اخلاق اسلامی در فرآیند طراحی و تولید معماری چکیده معماران با دست‌ساخته‌هایشان آگاهانه در محیط طبیعی تصرف می‌کنند و زیست‌گاه انسانی را توسعه می‌دهند. لذا عدم توجه به اخلاق و ارزش‌های اخلاقی در معماری، می‌تواند عواقب انسانی و زیست‌محیطی گسترده‌ای داشته باشد. اصول اخلاق اسلامی از طرفی انسان را به عمران و آبادی زمین دعوت کرده و از سویی دیگر هر گونه ضررهای انسانی و زیست‌محیطی را نفی می‌کند. بر این اساس این پژوهش، با توجه به نقش کلیدی آموزه‌های اخلاق اسلامی در پیشرفت و ارتقاء اخلاق‌مداری معماران، به دنبال تبیین بایدها و نبایدهای اخلاق اسلامی حاکم بر فعالیت مهندسان معمار در فرآیند طراحی و تولید اثر معماری است. روش تحقیق از نوع استدلال منطقی بوده و برای گردآوری اطلاعات نیز از روش کتابخانه‌ای و اسنادی بهره گرفته شده است. برای انجام پژوهش داده‌های اخلاقی از آیات و روایات و کتب اندیشمندان اسلامی استخراج شده و به تحلیل و تبیین آن در فرآیند طراحی و تولید معماری پرداخته شده است. مطابق با یافته‌های این پژوهش، مهمترین اصول اخلاقی مرتبط با عمل معماران در هفت اصل (تواضع، تعهد و مسئولیت‌پذیری، صداقت، تعاون، قناعت، احترام به عموم مردم و احترام به طبیعت) از منابع مرتبط استخراج شد که کاربست این اصول در فرآیند طراحی و تولید معماری می‌تواند، تلاشی در راستای نفی انواع ضررهای انسانی و زیست‌محیطی باشد. عمل به این اصول در فرآیند طراحی و تولید معماری، مسئولیت معماران را در قبال کارفرما و کاربران، عموم مردم و طبیعت تضمین می‌کند. واژگان کلیدی: اخلاق اسلامی، اخلاق حرفه‌ای، معمار، حرفه معماری
Explanation of Islamic ethics in the process of architectural design and production Abstract Architects consciously occupy and develop the human habitat in the natural environment with their creations. Therefore, ignoring ethics and moral values in architecture can have extensive human and environmental consequences. Ethics studies human actions from the perspective of their rightness or wrongness in achieving ultimate human happiness. Islamic ethical principles invite humans to build and inhabit the earth while rejecting any human and environmental harm. Accordingly, this research seeks to explain the do's and don'ts of Islamic ethics governing the activities of architects in the process of architectural design and production, considering the key role of Islamic ethical teachings in the progress and promotion of architects' ethical behavior. The research method is based on logical reasoning and library and document research has been used to gather information. Ethical data has been extracted from Islamic scriptures, narrations, and the books of Islamic scholars for research purposes, and analysis and explanation of this data has been carried out in the process of architectural design and production. The main activity of architects in Iran is carried out within the framework of the engineering system structure and in the areas of design, supervision, and implementation. Reviewing research literature in the field of professional ethics in contemporary architecture in Iran indicates a disregard for ethical values among all those involved in the design and production process of architecture. Therefore, ethical action in architecture and adherence to ethical principles in construction is contingent upon the ethical behavior of all participants in the design and construction process, including architects, clients, consultants, and contractors. According to the findings of this study, the most important ethical principles related to the actions of architects are seven principles (humility, commitment and responsibility, honesty, cooperation, contentment, respect for the general public, and respect for nature) extracted from relevant sources. The application of these principles in the design and production process of architecture can be a step towards negating various human and environmental harms. Proper and principled development of nature is essential due to various environmental hazards and the artificial development of the environment due to human occupation and its relationship with human life. A look at the extracted principles shows that these principles can be categorized into three levels of responsibility: a) towards clients and users, b) towards society, and c) towards nature. The application of Islamic ethical principles in personal and collective life and professional environments can pave the way for the happiness and perfection of the architectural profession, and adherence to these principles in the design and production process of architecture can ensure the responsibility of architects towards clients and users, the general public, and nature. Key words: Islamic ethics, professional ethics, architect, architectural profession. -- ---- ---- - -- -- --- Key words: Islamic ethics, professional ethics, architect, architectural profession. Key words: Islamic ethics, professional ethics, architect, architectural profession. Key words: Islamic ethics, professional ethics, architect, architectural profession. Key words: Islamic ethics, professional ethics, architect, architectural profession.
قرآن کریم
اسمعیل¬پور، نجما؛ هروی، زهرا و حیدری¬هامانه، الهام (1398)، بررسی علل وقوع تخلفات ساختمانی در شهرهای ایران با تأکید بر نقش شهرداری (مطالعه موردی: محدوده منطقه 3 شهر یزد)، نشریه مطالعات شهری، شماره31، صص 17-29.
انصاریان، حسین (1382)، زیبایی های اخلاقی، قم: درالعرفان.
انوری، حسن (1381)، فرهنگ بزرگ سخن، جلد اول، تهران: انتشارات سخن.
برادران توکلی، داود؛ سروری، هادی؛ وفامهر، محسن و خادم¬زاده؛ محمدحسن (1401)، بررسی تطبیقی بین وجوه اخلاق حرفه مهندسی و سبک زندگی اسلامی، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال17، شماره3، صص 13-20.
بسکی، سهیلا (1377)، بحران حرفه مهندسی، مجله معمار، شماره2، صص 41-55.
بهادري¬نژاد، مهدی (1386)، رهیافتی درباره اخلاق مهندسی، هوش مصنوعی و ابزاردقیق، شماره3، صص 30-41.
پاکزاد، جهانشاه (1382)، پدیدارشناسی نمای ساختمان¬های مسکونی و سیر تکوینی توقعات از آن، نشریه هنرهای زیبا، شماره14، صص 51-62.
پالاسما، یوهاني (1385)، تعهد اجتماعي و معمار خودمختار، ترجمه: رسول مجتبي پور، مجله معماري و شهرسازي، سال هفدهم، شماره38 و39، صص 121-125.
پاینده، ابوالقاسم، (بی¬تا)، نهج¬الفصاحه، تهران: انتشارت دانش.
پورمند، حسنعلی؛ بمانیان، محمدرضا؛ مهدوی¬نژاد، محمدجواد و سپیده صمدزاده (1394)، بررسي نمود ارزش¬هاي اخلاقي در معماري سنتي شهرهاي كويري ايران (نمونة موردي: شهر يزد)، جامعه¬پژوهی فرهنگی، سال6، شماره2، صص 19-41.
جعفری خسروآبادی، نصراله (1396)، تأملی بر مفهوم «تعهد و التزام» در فقه امامیه و حقوق ایران، مجله مطالعات حقوقی، دوره9، شماره3، صص 75-96.
حجت، عیسی (1391)، سنت و بدعت در آموزش معماری، تهران: سمت.
حجت، عیسی و آقا لطیفی، آزاده (1389)، تأملی در نقش مخاطب در کیفیت معماری امروز ایران، نشریه هنرهای زیبا، شماره42، صص 25-35.
خندان، محمد (1389)، نظریه¬های اخلاق هنجاری و چالش¬های اخلاقی در عرصه مدیریت اطلاعات، نشريه تحقيقات كتابداري و اطلاع¬رساني دانشگاهي، سال44، شماره53، صص 87-121.
دیبا، کامران (1382)، فرهنگ و اخلاق در معماری، مجله معمار، شماره21، صص 12-14.
زرکش، افسانه (1388)، عوامل مؤثر در معماری بناهای خصوصی در معماری معاصر ایران؛ سال¬های85-1357، نشریه کتاب ماه هنر، شماره127، صص 28-38.
سرخیلی، الناز؛ رفیعیان، مجتبی و بمانیان، محمدرضا (1393)، بررسی رابطه بین تخلف ساختمانی تغییر کاربری و ساختار فضایی شهر تهران با استفاده از تحلیل رگرسیون فضایی، نامه معماری و شهرسازی، شماره12، صص 23-41.
سروش، عبدالکریم (1376)، حکمت و معیشت، دفتر دوم، تهران: انتشارات صراط.
سیمونی، پیونیک و عباسی، مریم، (1399)، ارزیابی رابطه آموزش دانشگاهی و فعالیت حرفه¬ای در رشته¬های معماری و شهرسازی؛ نمونه تفصیلی: دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر، نشریه هنرهای زیبا، دوره25: شماره1: صص 43-54.
طباطبائی، سید محمدحسین (1356)، آموزش دین (اخلاق-احکام)، قم: جهان¬آرا.
طباطبائی، محمدحسین (بی¬تا)، المیزان فی¬ التفسیر ¬القرآن، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، جلد15. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
عباسی، بشری و بمانیان، محمدرضا (1401)، اصول نظری معماری اخلاق مدار در قرآن کریم، با تکیه بر منطق صوری ارسطویی در اندیشه اسلامی، نشریه پژوهش¬های معماری اسلامی، شماره35، صص 45-66.
عشرتی، پرستو و جم، آناهیتا، (1402)، سنجش دیدگاه شرکت¬های مهندسان مشاور درباره مهارت¬های سخت و نرم در استخدام تازه دانش¬آموختگان معماری، نشریه علمی معماری و شهرسازی ایران، دوره14، شماره1: صص 133-150.
علی¬الحسابی، مهران و زمانی، یوسف (1389)، فرایند طراحی معماری، تعامل میان طراح و بهره بردار (مدل یابی مشارکت درطراحی مسکن های شخصی ساز)، نشریه هنرهای زیبا، شماره43، صص 31-42.
عندلیب، حسین (1397)، بررسی و تبیین اصول و قواعد شهرسازی از منظر فقه اسلامی، فصلنامه معارف فقه علوی، شماره6، صص 5-26.
قاسمی¬سیچانی، مریم (1399)، مؤلفه¬های اخلاق حرفه¬ای در معماری سنتی از منظر استادکار «بهرام الیکی»، فصلنامه علمی‌ترویجی در حوزه اخلاق، سال10، شماره40، صص 145-174.
قراملکی، احدفرامرز (1387)، اخلاق حرفه¬ای در تمدن ایران و اسلام. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
قیومی¬بیدهندی، مهرداد (1385)، نظام آموزش معماری در دوران پیش از مدرن بر مبنای رساله معماریه، نشریه صفه، شماره 42، صص 64-85.
قیومی¬بیدهندی، مهرداد (1390)، گفتارهایی در مبانی و تاریخ معماری و هنر، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
قیومی¬بیدهندی، مهرداد و دانایی¬فر، مطهره (1395)، مفهوم معماری در برهه گذار از دوره ساسانیان به دوران اسلامی، درآمدی بر تاریخ مفهومی معماری ایران، فصلنامه مطالعات معماری ایران، شماره10، صص 49-72.
کرباسی، عاطفه (1391)، معماری امروز و ابهامی در باب ثابت و متغیر، نشریه هنرهای زیبا، دوره17، شماره3، صص 61-70.
گلکار، کوروش (1387)، طراحی شهری سیاست¬گذار و طراحی شهری طرح ریز، الگوهایی عملیاتی برای تدوین ابزارهای هدایت و کنترل در ایران، نشریه صفه، شماره 46، صص 51-65.
مرادپور، رضا؛ مندگاری، کاظم و ندیمی، هادی (1398)، اخلاق ساختن در معماری (منظر اخلاق فضیلت گرا و اخلاق کانتی)، نشریه اندیشه معماری، سال3، شماره5، صص 1-16.
مرادی نسب، حسین و سروش هاشمی، (1400)، تبیین بنیان¬های آموزشی سنتی معماری در ایران بر پایه فتوت-نامه¬ها با تأکید بر فتوت¬نامه بنایان، مجله اثر، دوره24، شماره3: صص 364-378.
مشکینی، علی (1383)، درسهایی از اخلاق، مترجم: حسن استاد ولی، تهران: موسسه چاپ الهادی.
مطهري، مرتضی (1367)، فلسفه اخلاق، تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1382)، ده گفتار، تهران: مؤسسه انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1387)، آشنایی با علوم اسلامی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
معارف، مجید (1393)، درآمدی بر مفهوم صدق، مراتب و آثار آن از منظر نهج البلاغه، نشریه بصیرت و تربیت اسلامی، شماره31، صص 1-18.
مولائی، اصغر و غفاری، حمید (1401)، جایگاه احکام و اخلاق اسلامی و حقوق شهروندی در پروژه¬های عمران شهری (نمونه مطالعاتی: پروژه عتیق تبریز)، فصلنامه برنامه¬ریزی توسعه شهری و منطقه¬ای، سال7، شماره22، صص 139-174.
ناری¬قمی، مسعود و ممتحن، مهدی (1399)، الگوهاي تربیت شخصیت در آموزش معماري: تطبیق رویکردهاي رایج با نگرش اسلامی، نشریه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال10، شماره2، صص 219-244.
نجفی، مریم؛ نقی¬زاده، محمد؛ طغیانی، شیرین و محمدی، محمود (1400)، ارائه روشی برای تولید یا بومی کردن علم شهرسازی ایرانی با استفاده از متون اخلاق عرفانی، نشریه هویت شهر، شماره48، صص 65-78.
نصر، طاهره، (1401)، ارزش¬های اخلاقی در شهرسازی و معماری، شیراز: دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز.
نقی¬زاده، محمد (1381)، مبانی فرهنگی معماری پایدار ایرانی، مجله مسکن و محیط روستا، شماره10، صص 31-48.
نقی¬زاده، محمد (1392)، الگو، مبانی، ارکان، صفات و اصول شهر اسلامی، نشریه فیروزه اسلام، سال اول، شماره1، صص 33-52.
نیلی احمدآبادی، هاجر و کرباسی زاده، علی (1391)، آزادي اجتماعي از ديدگاه علامه طباطبايي (ره) و كانت، نشریه حکمت و فلسفه، شماره3، صص 55-80.
The Holy Quran. (in persian)
Abbasi, B & Bemanian M. (2022). Theoretical principles of ethical architecture in the holy Quran: On the basis of Aristotelian logic in Islamic school of thought. Journal of Researches in Islamic Architecture, 10(2):45-66. (in persian)
Alalhesabi, M & Usefzmani, M. (2010). Architectural Design Process; Interaction Between the Designer and Owner Participation. Honar-ha-ye Ziba, (43): 31-42. (in persian)
Andalib, Hossein (2017), Reviewing and explaining the principles and rules of urban planning from the perspective of Islamic jurisprudence. Ma-aref feghe Alavi, (6): 5-26. (in persian)
Ansarian, H. (2003), Ethical Beauties, Qom: Dar al-Irfan. (in persian)
Bahadrinejad, M. (2006), an approach about engineering ethics, artificial intelligence and precision instruments, number (3): 30-41. (in persian)
Baradaran Tavakoli, D; Sarvari, H; Vafamher, M and Khademzadeh, M. H. (2022) A Comparative Study between Aspects of Engineering Professional Ethics and Islamic Lifestyle. Ethics in Science and Technology, 17 (3): 13-20. (in persian)
Beski, S. (1998), The crisis of the engineering profession, Memar Magazine, (2): 41-55.
Diba, K. (2003), Culture and Ethics in Architecture, Memar Magazine, (21): 12-14. (in persian)
Eshrati, P & Jam, A. (2023). Assessing the viewpoints of consulting engineering companies on hard and soft skills for employing new architecture graduates employability. Journal of Iranian Architecture & Urbanism. 14(1): 133-150. (in persian)
Esmailpoor, N; Heravi, Z and Heidari Hamane, E. (2019). Investigating the Causes of building breach in the Third district of Yazd. Motaleate Shahri. 8(31): 17-30. (in persian)
ghasemi cichani, M. (2021). Professional Ethics Components in Traditional Architecture From the Perspective of “Bahram Oleiki”. Applied Ethics Studies. (40): 145-174. (in persian)
Ghramaleki, A. F. (2007), Professional ethics in Iran and Islamic civilization. Tehran: Research Institute of Cultural and Social Studies. (in persian)
Golkar, K. (2008). Design-Oriented Urban Design; Policy-Oriented Urban Design: Model Terms of References for Guiding Instruments in Iran. Soffeh. (46): 51-65. (in persian)
Hojjat, E & Aghalatifi, A. (2010). Contemplation on the role of addressee in the quality of Iranian Contemporary Architecture, Honar-ha-ye Ziba, 2(42): 25-35. (in persian)
Hojjat, E. (2012). Tradition and Innovation in Architecture Education. Tehran: University of Tehran Press. (in persian)
Jafari. N. (2017). Contemplation on the Concept of "Commitment" and "Obligation" In the Shiah’s Jurisprudence and Iran Civil Law. 9(3): 75-96. (in persian)
karbasi, A. (2012). Today’s architecture and ambiguity about the “constant and variable” Honar-ha-ye Ziba, 17(3): 61-70. (in persian)
Khandan, M. (2010). Theories of Normative Ethics and Ehical Challenges in the Field of Information Management. Academic Librarianship and Information Research. 44(3): 87-121. (in persian)
Meshkini, A. (2004), lessons from ethics, translator: Hasan Ostad Vali, Tehran: Al-Hadi Printing Institute. (in persian)
Molaei, A., & Ghaffari, H. (2022). The Position of Islamic Fiqh and Ethics and Citizenship Rights in Urban Development Projects (Case Study: Tabriz Atigh Project), Journal of Urban and Regional Development Planning, 7(22), 139-174. (in persian)
Moradinasab H & Hashemi S. (2021). Explaining the Foundation of Traditional Architecture Education in Iran Based on Fotovatnameh with Emphasis on Fotovatnameh-ye Banayan. Athar. 42 (3): 364-379. (in persian)
Moradpour, R. Mondegari, K & Nadimi, H. (2019). Ethics of Building (Perspective of Virtue Ethics and Kantian Ethics). Journal of Architectural Thought. 3(5): 1-16. (in persian)
Motahari, M. (1988). Ethics Philosophy, Tehran: Sadra Publications. (in persian)
Motahari, M. (2003). Dah Goftar, Tehran: Sadra Publishing House. (in persian)
Motahari, M. (2008), Introduction to Islamic Sciences, Qom: Islamic Publications Office. (in persian)
Najafi, M, Naghizadeh, M. Toghyani, Sh & Mohammadi, M. (2021). Suggested Method for Production or Indigenization of the Iranian-Urbanism Science by Using Mystical-Ethical Text. Hoviat Shahr. (48): 65-78. (in persian)
Nari Qomi, M & Momtahen, M. (2022). Patterns of personality training in architectural education: adapting common approaches to Islamic attitudes. Culture in the Islamic University. 10(2): 219-244. (in persian)
Nasr, T, (2022), Moral values in urban planning and architecture, Shiraz: Islamic Azad University, Shiraz branch. (in persian)
Pakzad, J. (2004), Phenomenology of the facade of residential buildings and the evolutionary of expectations from it, Honar-ha-ye Ziba, 1(4): 51-62. (in persian)
Palasma, J. (2006). Social Commitment and Self-Architect. Translated by Rasool Mojtabapoor. Memari va Shahrsazi, (38-39): 19-25. (in persian)
Payandeh, A. (2002). Nahj al-Fasaha. Tehran: Donya-ye Danesh. (in persian)
Pourmand. H. A; Bemanian, M. R; Mahdavinejad, M. J and Samadzadeh, S. (2015). The Place of Ethic in the Formation of Traditional Architecture of Iran Case Study: the Traditional Architecture of the City of Yazd. Sociological Cultural Studies, 6(2): 19-41. (in persian)
Qayyoomi Bidhendi, M & Danaeifar, M. (2015). The Concept of Architecture in the Transitional Era from the Late Sassanid to the Early Islamic Period, An Introduction to the Conceptual History of Iranian Architecture. Journal of Iranian Architectural Studies. 5(10): 49-72. (in persian)
Qayyoomi Bidhendi, M. (2006). Architectural education in the pre-modern era is based on the architectural treatise. Soffeh, (42): 64-85. (in persian)
Qayyoomi Bidhendi, M. (2011). Art and Architecture of History of bases the in Statements. Tehran: Elmi. (in persian)
Sarkheyli, E; Rafieian, M & Bemaniyan, M. R. (2014). An Exploration of the Relationship between Illegal Land Use Change and Spatial Structure of Tehran, Using Spatial Regression Analysis. Journal of Architecture and Urban Planning. 6(12): 23-41. (in persian)
Simoni, P & Abbasi, M. (2020). Evaluating the Relationship Between Education and Professional Activity in Architecture and Urban Planning Detailed study: School of Architecture and Urban Planning, University of Art. Honar-ha-ye Ziba, 1(25): 43-54. (in persian)
Tabatabaei, M. H. (Be ta), Al-Mizan fi al-Tafsir al-Qur'an, translated by Seyyed Mohammad Baqer Mousavi Hamdani, volume 15. Qom: Qom Seminary Publications. (in persian)
Tabatabai, M. H. (1977), religious education (ethics-rules), Qom: Jahan-Ara. (in persian)
Zarkash, A. (2008), effective factors in the architecture of private buildings in the contemporary architecture of Iran; 1978-2006, Ketab Mah-Hanar, (127): 28-38. (in persian)
Anvari, H. (2002), Sokhan's Big Culture, Volume 1, Tehran: Sokhan Publications. (in persian)
Maaref, M. (2015). An introduction to the concept of truth, its different levels and its consequences in Nahj-al-Balagha. Journal of Insight and Islamic Education. (31): 1-18. (in persian)
Soroush, A. K. (1997), Wisdom and Livelihood, Tehran: Serat Publications. (in persian)
Naghizadeh, M. (2002), Cultural Foundations of Iranian Sustainable Architecture, Housing and Rural Environment, (10): 31-48. (in persian)
Naghizadeh M. (2015). Pattern, Basics, Pillars, Attributes and Principles of Islamic City. CIAUJ. 1(1):63-80. (in persian)
karbasizadeh, A & Nili ahmadabadi, H. (2012). Kant's and Allameh Tabataba'i's Views on Social Freedom. Wisdom and Philosophy. 8(31): 55-80. (in persian)
Almaamouri. A.S.S. (2019). Ethical Responsibility in the Practice of Architecture. Engineering and Technology Journal. 37(11): 488-495.
Amoah, C. & Steyn, D. (2023). Barriers to unethical and corrupt practices avoidance in the construction industry. International Journal of Building Pathology and Adaptation Vol. 41 No. 6: 85-101.
Chan, Jeffrey K. H. (2018). Design ethics: Reflecting on the ethical dimensions of technology, sustainability, and responsibility in the Anthropocene. Design Studies. 54: 184-200.
Collier. J, (2006). The Art of Moral Imagination: Ethics in the Practice of Architecture. Journal of Business Ethics. 66: 307–317.
Eldeen, H. S. (2004). ETHICS FOR ARCHITECTURE: Imperative Approach for Integrating Sustainable Thinking in Design Education. First Scientific Conference, Sustainable Architectural and Urban Design. Cairo, February.
Fox, W. (2009). Architecture Ethics. in: Olsen, Jan Kyrre Berg; Pedersen, Stig Andur & Hendricks, Vincent F. (Eds.). A Companion to the Philosophy of Technology. Sussex: Wiley- Blackwell. pp. 387-392.
Fraser, J. Burgess, A. Burfoot, M. & Walker, Ch. (2023). Ethics, Care, and the Architect’s Responsibility to Society and Environment. Environmental Science and Sustainable Development. 8(4): 1-18.
Haji, I. Stefaan E. Cuypers & Yannick J. (2013). Architecture, Ethical Perception, and Educating for Moral Responsibility. The Journal of Aesthetic Education. 47(3): 1-23.
Harries, K. (1983). Thoughts on a Non-Arbitrary Architectur. Perspecta: The Yale Architectural Journal. 20: 9-20.
Harries, K. (1997). The Ethical Function of Architecture. Cambridge, Massachusetts, United States of America: MIT Press.
Illies, Ch & Ray, N. (2009). Philosophy of Architecture. In Book: Meijers, Anthonie. Philosophy of Technology and Engineering Sciences. pp:1199-1256.
Khoury, K. B. (2021), Ethics in Architecture Responsibilities and Moral Decisions in Sustainable Design, ramon llull journal of applied ethics, issue 12: 41-53.
Kostic, A. (2021). Ethical Values in Architecture, Architecture Ireland, (316). On-line access: https://77e4072d.flowpaper.com/AI316220x280webcompressed/page=21
Ostwald. M J. (2010) Ethics and the auto-generative design process, Building Research & Information, 38(4): 390-400.
Spector, T. (2001). The ethical architect: the dilemma of contemporary practice. New York: Princeton Architectural Press.